Rola ojca w wychowaniu dziecka - jaki wpływ na dziecko ma wychowanie bez ojca?

Rola ojca w wychowaniu dziecka jest nieoceniona. A jego brak ma ogromny wpływ na rozwój emocjonowany i społeczny malca. Co oznacza dla dziecka brak ojca w domu? To ważne pytanie, ponieważ liczba dzieci, które wychowują się w rodzinach niepełnych z roku na rok jest coraz większa. Jaki wpływ na dziecko ma wychowanie bez ojca? 

Spis treści

1. Rola ojca w rodzinie
2. Wpływ wychowania bez ojca na dziewczynki
3. Wpływ wychowania bez ojca na chłopców
4. Co można zrobić, gdy dzieci wychowują się bez ojca?

Rola ojca w rodzinie

Nasza kultura stworzyła wokół mężczyzny stereotyp żywiciela, opiekuna i obrońcy rodziny - zbiór tych cech rzutuje na postrzeganie, rolę i oczekiwania, jakim powinien sprostać mężczyzna, będący ojcem. Kiedy dziecko wychowywane jest bez ojca, ten stereotyp ulega modyfikacji, niosąc za sobą psychologiczne straty.

U dzieci wychowanych bez ojca może wystąpić mechanizm samooskarżania, polegający na tym, iż dzieci, nie rozumiejąc przyczyn i powodów sytuacji rozstania rodziców, będą ich szukać w sobie. Taka postawa generuje lęk i obawę, która może przejawiać się w zachowaniu agresywnym lub też wycofaniu.

Z punktu widzenia psychologii, kulturowa rola ojca dostarcza dzieciom dwojakiego rodzaju wzorców: ekonomicznego, jak i społecznego. Pierwszy dotyka sfery poczucia bezpieczeństwa, drugi związany jest z budowaniem poczucia własnej wartości.

Wpływ wychowania bez ojca na dziewczynki

• Częściej wiążą się ze starszymi mężczyznami, którzy stanowią substytut instytucji ojca. Ojcowska troska i miłość już od pierwszych chwil życia rzutuje na dalsze relacje dziewczynki w kontekście płci przeciwnej. Na bazie tych doświadczeń kobieta jest w stanie wchodzić w dojrzałe i partnerskie relacje. Pozbawienie tych wzorców powoduje poszukiwanie ich w dojrzałych mężczyznach, a postawa, którą przyjmują przypomina związek dziewczynki z ojcem, nadal szukającej akceptacji i zrozumienia.
• Wcześniej podejmują kontakty seksualne, mające na celu zaspokoić nie tyle fizyczną, co emocjonalną potrzebę bliskości z mężczyzną. Pozbawienie zdrowego kontaktu z męskim ciałem, przytulania przez ojca, chwil bliskości, powoduje emocjonalny głód u dziewczynki. Często jedynym sposobem jego zaspokojenia jest wchodzenie w relacje o charakterze czysto seksualnym, które powodują jedynie chwilowe poczucie bliskości.
• Szukają wśród mężczyzn akceptacji, podziwu i aprobaty. Niezaspokojenie tych potrzeb może w późniejszym czasie prowadzić do pojawienia się typu kobiety, uwodzącej i porzucającej mężczyzn. Z jednej strony przejawia się to silną potrzebą zauważenia i podziwu płci przeciwnej, z drugiej zaś nieświadomą chęcią zemsty lub też lęku przed związkiem.
• Brak roli ojca powoduje, iż dziewczynki nie wiedzą w jaki sposób budować relacje partnerskie w późniejszym życiu, co znacząco wpływa na dezorganizację i nietrwałość związków. Brak prawidłowych schematów i obserwacji funkcjonowania kobiety w związku, powoduje iż odnalezienie się w relacji jest zupełnie nowym i nieznanym doświadczeniem, którego wyobrażenie niejednokrotnie budowane jest na podstawie opowieści lub przekazu medialnego.
• Brak ojcowskiego ciepła i akceptacji może prowadzić do zaburzeń w sferze poczucia własnej wartości i budowania tożsamości płciowej kobiety. Dziewczynki wychowywane bez ojca częściej, niż ich rówieśniczki mają problemy z identyfikacją roli kobiet zarówno w sferze społecznej jak i rozwoju seksualnym. Może przejawiać się to odrzuceniem kobiecości na rzecz tworzenia kobiety-chłopczycy lub też iść w stronę kobiety-lolitki.

Czytaj: Czy SAMOTNE MACIERZYŃSTWO ma jakieś zalety?

9 ważnych zasad, które każdy tata powinien wpoić swojej córce

Pozytywna dyscyplina: na czym polega ta metoda wychowywania dzieci?

Wpływ wychowania bez ojca na chłopców

• Pozbawieni są wzorca identyfikacji męskości, który zapewnia wewnętrzną równowagę i zrównoważony emocjonalny rozwój. Dla chłopca pozycja i rola ojca wpływa na kształtowanie się jego przyszłych postaw wobec swojej własnej męskości i roli mężczyzny w świecie. Chłopcy pozbawieni tych wzorców częściej nie podejmują rywalizacji, wycofują się z postawionych zadań a brak radzenia sobie z tą sytuacją może doprowadzić do agresji oraz zachowań ryzykowanych, takich jak popadanie w nałogi, hazard.
• Częściej przejawiają lęk, który jest wynikiem braku kompetencji, wynikających z obserwowania postaw męskości w rozwiązywaniu zadań oraz codziennym funkcjonowaniu. Chłopcy pozbawieni widoku mężczyzny, który rozwiązuje przed sobą określone zadania powoduje, że przyjmują oni schamiały im dostępne, zazwyczaj te wykonywane przez matkę. Ten brak kompetencji powoduje w chłopcu lęk, który może przejawiać się w braku podejmowania wyzwań życiowych, wycofania się lub też pozostania wiecznym chłopcem.
• Brak ojca może przyczynić się do zaburzeń w sferze postrzegania swoich zdolności, braku pewności siebie oraz poczucia własnej wartości. Pochwała przez ojca nie odbierana jest w taki sam sposób jak ta przez matkę. Ojciec bowiem jest dla chłopca autorytetem. Brak zapewnień o słuszności wykonywanych zadań wzbudza niepokój i dezorientację oraz może przyczynić się do braku wiary w własne zdolności.
• Brak sylwetki ojca może prowadzić również do zaburzeń w sferze seksualnej identyfikacji. Chłopcy wychowani bez ojca nie mają naturalnego wzorca męskiej sylwetki. Postawa ciała, codzienne czynności pielęgnacyjne, regulacja emocji i sposób ich wyrażania powoduje, iż chłopiec dostaje mapę poruszania się po męskim świecie. Pozbawienie tej mapy powoduje zagubienie i szukanie ich w innych źródłach.
• Wychowanie bez ojca powoduje również zachwianie w sferze ról społecznych. Niejednokrotnie zdarza się tak, iż chłopcy wychowywani jedynie przez matki i pozbawieni kontaktu z męskim wzorcem nieświadomie przyjmują na siebie rolę partnera matki, co może prowadzić do nieharmonijnego rozwoju i wycofania się z roli mężczyzny.
• Istnieją koncepcje psychologiczne, zwracające uwagę na związek pomiędzy zbyt silną więzią emocjonalną z matką a zachowaniami homoseksualnymi u chłopców.
• Badacze zwrócili również uwagę, obserwując zachowanie myszy pozbawionych wzorca męskiego, iż ich mózgi, a w szczególności kora przedczołowa, odpowiedzialna za kontrolę zachowań społecznych i procesy uczenia się rozwija się nieprawidłowo.

Czytaj również: SAMOTNY TATA: jakie ma prawa i przywileje?

DZIECKO NIEPEŁNOSPRAWNE ciężarem nie do udźwignięcia dla OJCA. 80 proc. ojców opuszcza chore dzieci

Rozwód a dziecko - jak rozstanie rodziców wpływa na dzieci?

Co można zrobić, gdy dzieci wychowują się bez ojca?

Ważne, aby zarówno w procesie wychowania dziewczynki, jak i chłopca bez ojca nie pozbawiać dzieci styczności z osobami, które mogą przyjąć postawę opiekuna dziecka. Może być to dziadek, wujek, przyjaciel rodziny. Warto również uświadomić osoby, kształtujące dziecko o znaczeniu ich roli w procesie wychowania.

Warto również zrzucić z ramion kobiet poczucie bycia zarówno matką, jak i ojcem dla swoich dzieci. Taka postawa bowiem może przynieść więcej szkody, niż pożytku i przyczynić się do braku prawidłowego wzorca zarówno męskiego, jak i żeńskiego.