10 mitów związanych z pielęgnacją uszu noworodka i niemowlaka

Nie ma takiej potrzeby, chyba, że w domu jest bardzo zimno, czyli mniej niż 19-20 stopni Celsjusza. Maluszkowi nic się nie stanie bez czapki. To nieprawda, że przeziębi uszy i głowę, bo zapalenie uszu wywołują bakterie i wirusy, a nie spanie bez czapki. Wystarczy po kąpieli niemowlaka dokładnie osuszyć głowę, włosy i małżowiny uszne.

Nigdy, przenigdy nie wolno wsuwać kosmetycznych patyczków do ucha dziecka. W ten sposób można jedynie narobić kłopotu: uszkodzić zewnętrzny przewód słuchowy, spowodować krwawienie, a nawet uszkodzić błonę bębenkową. Zdarzyły się przypadki uszkodzenia ucha i spowodowania niedosłuchu u dziecka poprzez niewłaściwą toaletę uszu. Poza tym w przewodzie słuchowym są specjalne rzęski, które chronią przewód słuchowy i pomagają usunąć woskowiną. Manewrowanie w uchu powoduje uszkodzenie rzęsek i może nasilać produkcję woskowiny. Zatem efekt bywa odwrotny od zamierzonego. Co więcej, patyczki kosmetyczne tylko pozornie pomagają w usuwaniu woskowiny z przewodu słuchowego. Owszem, część woskowiny przylega do szorstkiej powierzchni patyczka, ale większość zostanie po prostu wepchnięta głębiej, tworząc z czasem korek upośledzający słuch. Taką zbitą woszczynę bardzo trudno jest usunąć w domowych warunkach. Konieczna może się okazać pomoc laryngologa.

Przeczytaj: Zapalenie ucha środkowego u dzieci - przyczyny, objawy i leczenie infekcji ucha

Po narodzinach dziecko jest dokładnie badane w szpitalu. Potem badanie odbywa się podczas wizyty u lekarza pediatry. Jeśli doktorzy nic niepokojącego nie stwierdzą, a błona bębenkowa i budowa uszu są prawidłowe, nie ma powodu, aby bać się zamoczenia uszu. Dziecku nic się nie stanie, jeśli kilka kropli wody wleje się do ucha. Struktury ważne dla zmysłu słuchu są chronione błoną bębenkową przed wpływem świata zewnętrznego, a więc także wody. Błona bębenkowa to elastyczna, ale mocna przegroda, której kilka kropli wody na pewno nie zaszkodzi.

Polecamy: Badania przesiewowe słuchu u noworodków: jak przebiegają i jakie jest ich znaczenie?

Woskowina jest wytwarzana przez gruczoły znajdujące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym (czyli prowadzącym z małżowiny do błony bębenkowej). Choć jest bardzo ważna, zyskała złą sławę i niechęć. Niesłusznie, bo wyściełając wnętrze przewodu, ochrania je przed urazami. Dzięki lepkości wychwytuje liczne zanieczyszczenia i pyłki. Pełni rolę ochronną. Dzięki odpowiedniemu odczynowi zmniejsza także ryzyko infekcji, bo ogranicza atak zarazków. Jej kolor nie ma żadnego znaczenia, choć może być bardzo różnorodny: od bladożółtego po niemal ciemnobrązowy. Barwa woszczyzny to cecha indywidualna. Nie ma powodu, aby się na niej skupiać, a już z pewnością nie jest to powód do zmartwień. Podobnie jest z konsystencją woskowiny. Bywa sucha, wręcz krucha lub kleista.

Przeczytaj także: Rozwój słuchu u niemowląt - 4 rzeczy, które warto wiedzieć [WYWIAD]

Osad, który pojawia się za uchem niemowlęcia, to zwykle po prostu... mleko ze złuszczonymi komórkami naskórka. Podczas ssania część pokarmu, wyciekając z kąciku ust dziecka, ścieka po policzku za ucho. Trzeba to miejsce regularnie przemywać ciepłą wodą z mydełkiem. W przeciwnym razie osad może zacząć brzydko pachnieć, a nawet spowodować odparzenie.

Przeczytaj także: Kąpiel niemowlaka - aktualne zalecenia lekarzy dotyczące kąpieli małych dzieci

Niemowlę ma znacznie większą główkę w stosunku do reszty ciała niż dorośli. Dlatego głowa niemowlęcia odgrywa bardzo ważną rolę w procesie wymiany ciepła. To istotne zarówno w czasie zimy, gdy przez nieosłoniętą głowę dziecka szybko ucieka ciepło, jak i latem, gdy czapka podczas upałów może utrudniać ucieczkę ciepła przez skórę głowy i prowadzić do przegrzania. Dlatego tak naprawdę kwestię czapki trzeba rozpatrywać w zależności od temperatury powietrza. W czasie upałów noworodek i niemowlę mogą być bez czapki. Nie grozi im katar, zapalenie ucha ani inne choroby. Jeśli jednak lato jest chłodne, temperatura sięga 18-20 stopni Celsjusza, cienka, bawełniana czapeczka jest potrzebna. Jesienną i wczesną wiosną malec musi mieć ciepłą czapkę, która będzie chronić go przed utratą ciepła i wychłodzeniem.

Dzieci rodzą się z ukształtowanym ustawieniem małżowin. Oczywiście ich położenie może się jeszcze zmienić, ale w niewielkim stopniu. Dlatego zakładanie opasek dla niemowlaka lub przyklejanie plastrów nie ma sensu. O ile jednak opaska nie szkodzi dziecku, bo ochrania uszy i często zdobi malca, to plastry mogą spowodować bolesne odparzenie skóry głowy i małżowiny.

W Polsce już od wielu lat przed wypisaniem ze szpitala wykonuje się badanie słuchu u noworodków. Program ten obejmuje wszystkie dzieci, bez wyjątków, dlatego nie trzeba prosić indywidualnie o takie badanie. Dowodem na przeprowadzone badanie jest wklejka w książeczce zdrowia dziecka, zwykle umieszczona na pierwszej stronie. Niebieska wklejka to dowód na dobry wynik przesiewowego badania słuchu. Żółta oznacza, że z jakiegoś powodu np. nieprawidłowego wyniku przesiewowego badania, problemów ze słuchem w rodzinie, podawania leków potencjalnie szkodliwych dla słuchu, badanie trzeba powtórzyć, ale już w poradni audiologicznej. Badanie drugie weryfikuje poprzednie. O drugie, weryfikujące badanie trzeba już zadbać samodzielnie. To ważne, bo skutkiem niedosłuchu są nie tylko problemy społeczne, ale przede wszystkim problemy z rozwojem mowy. Wczesne wykrycie niedosłuchu umożliwia szybkie leczenie (często zastosowanie aparatu słuchowego) i rehabilitację, dzięki czemu niedosłuch w zdecydowanie mniejszym stopniu wpływa na rozwój dziecka.

Polecamy: Badania przesiewowe słuchu u noworodków: jak przebiegają i jakie jest ich znaczenie?

Gdy dziecko ma zapalenie ucha środkowego, trzeba zdać się na lekarza, który przepisze odpowiednie leczenie (zwykle antybiotyk). Rozgrzewanie okolicy ucha nie jest wskazane, bo na skutek przekrwienia (ciepło rozszerza naczynia krwionośne i więcej krwi dociera do tkanek) może dojść do nasilenia zapalenia. Absolutnie nie wolno u niemowląt i małych dzieci wkładać niczego do ucha: ani wacików nasączonych spirytusem (w razie uszkodzenia błony bębenkowej na skutek zapalenia alkohol może prowadzić do utraty słuchu), ani listków geranium (to dawny, babciny sposób). Laryngolodzy odradzają także zapuszczanie kropli do uszu w trakcie zapalenia ucha środkowego.

Utarło się, że w zajęciach na basenie mogą uczestniczyć niemowlęta, które skończyły trzy miesiące. Taką granicę wyznacza jednak nie troska o uszy, ale o stabilne trzymanie głowy przez dziecko. Ale to wcale nie oznacza, że noworodka lub miesięcznego niemowlęcia nie można zabrać na basen. Przecież dziewięć miesięcy ciąży dziecko spędziło w wodzie, wodne środowisko nie jest niemowlęciu obce. Ale po trzecim miesiącu życia łatwiej jest się dzieckiem zajmować, bo lepiej kontroluje swoje ciało. Po pobycie na basenie wystarczy uszy osuszyć rogiem miękkiego ręcznika.

Przeczytaj też: Jak się przygotować do pójścia z niemowlakiem na basen?