26 pytań o pielęgnację niemowlaka

Kikut pępowiny wolno moczyć podczas kąpieli. Kiedyś to było wręcz zakazane, teraz lekarze są zdania, że umycie kikuta podczas kąpieli zapobiega zakażeniom. Po umyciu kikut trzeba delikatnie osuszyć i zostawić odsłonięty na jakiś czas, podwijając ubranko i pieluszkę dziecka.

Pępek odkażamy nie spirytusem, lecz mydłem dla niemowląt i wietrzymy. Ten sposób pielęgnacji pępka nie wysusza ani nie podrażnia skóry, a zapobiega infekcjom kikuta równie skutecznie, co odkażanie. W mydle znajdują się naturalne substancje odkażające (w szarym mydle jest to ług mający działanie bakteriobójcze), zaś bezpośredni dopływ powietrza do kikuta pępowiny pozwala mu wyschnąć i zapobiega zakażeniom.

Pielęgnacja pępka noworodka - 11 pytań o pępek niemowlaka >>

Wody do kąpieli nie trzeba już dezynfekować. Mamom doradzano kiedyś, by do wody przed kąpielą dodawały wyciąg z rumianku (azulan), który odkażał wodę. Dziś nie ma takiej potrzeby, bo woda pochodząca z wodociągów jest regularnie badana i uzdatniana. Warto to robić tylko wtedy, jeśli czerpiesz wodę z przydomowej studni.

Niemowlę można kąpać codziennie. Kilka lat temu zalecano, by robić to co dwa, trzy dni, bo częste kąpiele doprowadzały do przesuszenia skóry. Winne były mydła zmieniające odczyn pH skóry i wypłukujące z niej lipidy. Wraz z upowszechnieniem emolientów ten problem zniknął.

Oliwki używamy tylko przez 1. miesiąc życia dziecka. Ten kosmetyk doskonale nawilża i natłuszcza skórę, ale stosowany w dużych dawkach przez dłuższy czas może zatykać pory. Naukowcy zalecają, by oliwkę aplikować tylko na skórę noworodka, gdyż jego naskórek wymaga stałego natłuszczania. Są trzy wyjątki od tej zasady. Pierwszy to ciemieniucha (oliwka wmasowywana w skórę głowy pomaga usuwać łuski). Drugi to bardzo sucha skóra – w tym przypadku oliwka przydaje się do kąpieli natłuszczających. Można ją również stosować do masażu relaksującego, gdyż oliwka zapobiega nadmiernemu tarciu.

Krem przeciw odparzeniom nakładamy cienką warstwą i tylko gdy są podrażnienia. To również nowość. Niedawno jeszcze zalecano, by podczas każdej zmiany pieluszki smarować skórę na pupie grubą warstwą kremu z tlenkiem cynku. Jego warstwa chroniła skórę przed kontaktem z moczem i kałem. Tę konieczność wyeliminowały nowoczesne pieluszki jednorazowe, mające strukturę plastra miodu, które bardzo szybko pochłaniają mocz (a te dla najmłodszych dzieci również kał). To możliwe dzięki znajdującym się w nich specjalnym otworkom. Krem – zwłaszcza gdy jest go dużo – może zatykać te otworki, przez co mocz i kał nie wsiąka w pieluszkę i może podrażniać skórę. Lekarze zalecają, by kosmetyki przeciw odparzeniom stosować dopiero wtedy, gdy dojdzie do podrażnień. Wyjątkiem są pieluszki wielokrotnego użytku, które nie mają struktury plastra miodu – jeśli je stosujesz, chroń skórę dziecka kremem podczas każdego przewijania.

 Poznaj również sprawdzone sposoby na płacz u noworodka >>

Nie. Ciemieniucha tworzy się, bo jeszcze przez pewien czas po porodzie w organizmie dziecka krążą hormony mamy. Zaburzają one pracę niedojrzałych jeszcze gruczołów łojowych, przez co te pracują zbyt szybko. Łój, który wytwarzają, zasycha na główce malca wraz ze złuszczonym naskórkiem, przez co tworzą się ciemnożółte plamy.

Obecne zalecenia są takie, by pierwsza po porodzie kąpiel odbyła się nawet po kilku dniach, ze względu na cenne dla skóry właściwości mazi płodowej. Ale wszystko zależy od szpitala i zdarza się, że w niektórych placówkach noworodki kąpane są od razu po urodzeniu. W domu codziennie trzeba myć dziecku pupę, rączki i buzię, a kąpać można raz na dwa, trzy dni – chyba że malec obficie ulewa, bo wtedy lepiej kąpać go codziennie albo gdy się spoci. Niemowlę trzeba zacząć kąpać codziennie wówczas, gdy zacznie raczkować.

Obecnie trudno znaleźć kosmetyk dla niemowlęcia, który by ich nie zawierał. Do grupy emolientów, czyli substancji mających zdolność uzupełniania i odbudowy warstwy ochronnej naskórka, a także zatrzymywania wody w skórze, zaliczane są bowiem tak popularne składniki jak oleje mineralne (w tym płynna parafina) czy masło shea. Jednak w zwykłych kosmetykach dla niemowląt jest ich mniej niż w specjalistycznych preparatach dostępnych w aptekach. I te zwykłe zupełnie wystarczą, jeśli malec nie ma problemów ze skórą.

Pierwsza kąpiel noworodka – 7 ważnych zasad. O tym trzeba pamiętać!

Tak. Ten zabieg przyzwyczai malucha do późniejszego mycia ząbków, poza tym usuwając resztki  mleka, zapobiegamy stanom zapalnym dziąseł i wyrzynaniu się ząbków z próchnicą. Dziąsła wystarczy przecierać wieczorem za pomocą jałowego gazika zmoczonego w letniej wodzie i nawiniętego na palec wskazujący. Nie ma znaczenia, czy najpierw przecieramy górne dziąsło, czy dolne.

Chusteczki zostawiają na skórze delikatny, lekko tłustawy film, przetarta nimi skóra może się też kleić. Lepiej używać ich wyłącznie do doraźnego oczyszczania, np. z resztek posiłku, jaki malec zje na spacerze. 

Nie każdy. Maluszkowi można umyć główkę płynem do ciała wówczas, kiedy jest to zwykły preparat bez właściwości natłuszczających, który po myciu nie zostawia tłustawej warstewki. Najlepiej stosować te płyny, które na opakowaniu mają zaznaczone, że nadają się do mycia główki.

Wszystko zależy od stanu skóry. Jeśli nie jest ona przesuszona, można używać mydełka dla niemowląt, które ma obojętny odczyn pH (5,5). Gdy jednak jest sucha i szorstka, lepszy będzie płyn do kąpieli zawierający emolienty, który nie tylko oczyści skórę, ale też nawilży ją i natłuści, pozostawiając na niej ochronny film.

To zależy od rodzica, który myje dziecko, bo obie techniki mycia są tak samo dobre. Jeśli mama kąpie dziecko sama i nie ma wprawy, może najpierw namydlić malca na przewijaku, a potem opłukać w wanience.

Niekoniecznie, choć dobrze, jeśli tak właśnie jest. Nie tylko ze względu na zapach czy synergiczne działanie. W składzie preparatów z jednej linii są zwykle podobne substancje aktywne. Jeśli któraś z nich podrażni skórę, łatwiej będzie ustalić, który składnik za to odpowiada.

Przegotowanej wody używamy tylko do mycia buzi noworodka. Do codziennej higieny pupy wystarczy ciepła woda z kranu, nawet jeśli skóra jest odparzona.

Wystarczy raz na kilka dni – wtedy, kiedy na małżowinie wokół ujścia przewodu słuchowego widać woskowinę. Wilgotnym wacikiem trzeba ją wtedy zetrzeć. Nie wolno stosować patyczków ani usuwać woskowiny znajdującej się w przewodzie słuchowym.

To zależy od dziecka i tego, co lubi. Ale podczas kąpieli niemowlę nie może być ani bardzo głodne (bo wtedy będzie płakało), ani najedzone – wówczas może ulewać. Jeśli dziecko po jedzeniu szybko zasypia, najlepiej wykąpać je kilkanaście minut przed planowanym karmieniem, aby po posiłku od razu poszło spać.

Lekarze zalecają, by nie natłuszczać niczym potówek, bo może to spowolnić samoistne ustępowanie zmian. Jeśli jest ich sporo, malca można wykąpać w wodzie z niewielkim dodatkiem nadmanganianu potasu (powinno być go tyle, by woda była bladoróżowa).

Kalendarz ząbkowania dziecka >>

Zawsze podczas każdej zmiany pieluszki. Zasada jest taka, że skórę najpierw dokładnie myjemy, później pozwalamy dziecku poleżeć jak najdłużej z gołą pupą, a krem nakładamy dopiero przed założeniem świeżej pieluszki. Jego warstwa nie powinna być zbyt gruba, by do skóry docierało powietrze, które pomaga jej się goić.

Zazwyczaj trzeba to zrobić już po powrocie ze szpitala, bo wiele noworodków ma długie i ostre paznokietki, którymi ranią sobie skórę buzi. Można to robić zarówno zaokrąglonymi na końcach małymi nożyczkami, jak i specjalnym  obcinaczem do niemowlęcych paznokci. Te u rąk po obcięciu muszą być lekko zaokrąglone, u nóg natomiast proste  – by nie wrastały w skórę, przyciśnięte tkaniną śpiochów czy skarpetek. Po obcięciu paznokcia trzeba delikatnie przesunąć po jego krawędzi opuszką swojego palca – to pozwoli ocenić, czy nie zostały na nim jakieś ostre zadziory.

Nie zawsze. Rękawiczki, tzw. łapki niedrapki, nakładamy, by zapobiec drapaniu się po buzi (czasem też, by malec  nie ssał kciuka). Nie jest to konieczne, jeśli dziecko ma krótko obcięte paznokcie. Jeśli zaś chodzi o czapeczkę, jest ona niezbędna wówczas, gdy malec został wykąpany w ciepłej łazience, a potem przeniesiono go do chłodniejszego pokoju, lub jeśli w domu jest dość chłodno, a dziecko ma umytą główkę. Lekką, bawełnianą i obowiązkowo nieuciskającą główki czapeczkę nakładamy wtedy na kwadrans, maksymalnie pół godziny. 

Nie jest to wskazane. Pod wpływem wilgoci zasypki mogą zlepiać się w grudki między wargami sromowymi, powodując pieczenie i świąd.

Robiąc to, można zarazić dziecko próchnicą, wywoływaną przez bakterie z rodziny streptokoków. Są one obecne w ślinie niemal każdego dorosłego Polaka. Gdy mama obliże smoczek i wsadzi go maluchowi do buzi, osiadają na dziąsłach, atakując zawiązki zębów i pierwsze mleczaki.

To, czy jest to płyn, czy proszek – nie ma znaczenia. Ważne, by był to środek przeznaczony do prania i płukania odzieży niemowlęcej, przebadany i zawierający jak najmniej detergentów. Nie powinno się go dodawać do pralki więcej, niż zaleca producent na opakowaniu. Trzeba go potem dokładnie wypłukać, najlepiej nastawiając program dwukrotnego płukania lub taki do prania odzieży niemowlęcej.

Nie tylko nie trzeba, ale wręcz nie wolno tego robić – ich resztki mogłyby podrażnić skórę. Wanienkę po kąpieli wystarczy starannie umyć ciepłą wodą z niewielkim dodatkiem płynu  do mycia niemowląt, a potem dokładnie wypłukać i wytrzeć do sucha, by nie mnożyły się na niej bakterie ani pleśń. Podobnie robimy z leżaczkiem lub matą do kąpieli.

Jaką wanienkę dla niemowlaka wybrać? >>

Lekarze zwykle to odradzają, gdyż w wilgotnych gąbkach mnożą się bakterie i grzyby, mogące szkodzić skórze niemowlęcia. Ale jeśli mama lub tata woli myć malca czymś innym niż własna dłoń, mogą to robić myjką, np. taką z tetry. Ważne jest, aby po kąpieli dokładnie wypłukać z niej resztki mydlin, wysuszyć i często prać, np. razem z ubrankami dziecka. Myjki z materiału po kąpieli można również wygotować. 

Do mycia buzi najlepsza jest woda przegotowana lub mineralna – zmoczonym w niej wacikiem delikatnie przecieramy skórę. Zwykle wystarczy sama woda, ale jeśli buzia klei się od soczku, można użyć niewielkiej ilości mydełka dla niemowląt. Nie należy natomiast stosować naparu z rumianku, bo często uczula.