7 najważniejszych pytań o rozszerzanie diety niemowlęcia jesienią

W okresie jesienno-zimowym trudnej rozszerzać dietę niemowlaka niż w okresie letnim, kiedy jest sezon na świeże owoce i warzywa, łatwiej też o produkty z własnego ekologicznego ogródka. Od jakich warzyw i owoców najlepiej zacząć rozszerzanie diety w tym okresie?

Rozszerzanie diety niemowlęcia to ważny i wrażliwy moment niezależnie od pory roku. Szukając właściwych produktów należy kierować się jakością, bezpieczeństwem, ale także sezonowością. Należy również podkreślić, że produkty ekologiczne lub z własnego ogródka nie zawsze są dla naszego dziecka bezpieczne. Żywność ekologiczna ma w zamyśle przeznaczenie jej dla ogólnej populacji, więc półprodukty oznaczone jako ekologiczne niekoniecznie będą pozbawione metali, soli, cukru czy niektórych dodatków do żywności, które są niezalecane w diecie dzieci. Jeśli zaś chodzi o warzywa z własnego ogródka, nie zawsze mamy pewność i informacje dotyczące gleby, na której rosną.

Kierując się najnowszymi standardami żywienia niemowląt według Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci rozszerzanie diety najlepiej zacząć od warzyw zielonych takich jak np. brokuły, które są dostępne również jesienią. Warzywa zielone charakteryzują się gorzkim smakiem, przez co mogą być trudniej akceptowane w późniejszym czasie. Po brokułach można sięgać po inne warzywa sezonowe takie jak: marchew, ziemniaki, dynia czy pietruszka. Pamiętajmy jednak, że jesienią i zimą uprawy są rzeczywiście mniej urozmaicone, w związku z czym aby urozmaicić menu dziecka warto rozważyć stosowanie żywności dedykowanej najmłodszym - taka żywność musi spełniać rygorystyczne normy jakości, co daje nam pewność, że jest bezpieczna dla naszej pociechy.

Na jakie warzywa i owoce powinniśmy uważać w okresie jesienno-zimowym? Jak wybierać owoce i warzywa najlepsze dla dzieci?

Ogólnie wszystkie warzywa i owoce są zdrowe i dobre dla dzieci, pod warunkiem, że pochodzą ze sprawdzonego źródła. Jeśli chodzi o zawartość metali, największą zdolność ich kumulacji mają przede wszystkim warzywa, takie jak: sałata, kapusta, buraki, marchew, szpinak, pietruszka i ziemniaki. Mniej metali zatrzymują pomidory, ogórki, warzywa strączkowe i dyniowate oraz owoce. To, czy rzeczywiście będą je zawierać zależne jest jednak od gleby i warunków upraw, dlatego tak ważne jest, by mieć wiedzę na temat pochodzenia surowców, zwłaszcza gdy zamierzamy je podawać niemowlętom. Innym, niezwykle istotnym aspektem jest higiena warzyw i owoców i odpowiednie ich przygotowanie - dokładne mycie, obieranie - zwłaszcza produktów dojrzewających poza sezonem.

Podsumowując, przy wyborze produktów dla dzieci najważniejsze jest to, aby kierować się jakością, bezpieczeństwem i sprawdzonym źródłem. Czasami jednak trudno jest ocenić bezpieczeństwo żywności samemu, nikt przecież nie dysponuje “domowym laboratorium”, w którym oznacza zawartość substancji o potencjalnym działaniu toksycznym lub niekorzystnym w nadmiarze. W sytuacji gdy mamy wątpliwości, nie jesteśmy pewni, dużym ułatwieniem może być wybór dań z oznaczeniem wieku na opakowaniu tzw. ze słoiczka, które muszą spełniać surowe kryteria bezpieczeństwa. Produkty, które są używane do tego rodzaju żywności są przebadane, a także pozbawione soli, cukrów i zbędnych dodatków do żywności, których niemowlę nie powinno otrzymywać w tym wieku.

Czy owoce i warzywa z oznaczeniem eco można uznać za bezpieczne dla niemowląt?

Niemowlęta i małe dzieci to wyjątkowa grupa konsumentów. Włączenie żywności ekologicznej do codziennego menu dorosłych jak i pozostałych domowników z pewnością zwiększa naszą świadomość na temat produktów, które kupujemy oraz oznacza, że nie jest dla nas obojętne, co jemy i podajemy najbliższym. Nie każdy jednak wie, że żywność ekologiczna nie oznacza zawsze żywności bezpiecznej dla niemowląt. Żywność ekologiczna musi spełniać też więcej norm i standardów niż żywność ogólnego przeznaczenia – to żywność, która ma surowe normy wobec stosowania pestycydów, a jej sposób uprawy jest określona według rolnictwa, jednak w żywności ekologicznej nie ma tych samych wymagań, co w produkcji żywności dedykowanej niemowlętom. Co więcej, półprodukty oznaczone jako ekologiczne dopuszczają zawartość soli, cukru, które nie powinny znajdować się w diecie dziecka przed pierwszymi urodzinami. Sam znak „eko” nie oznacza, że produkt jest odpowiedni dla dziecka, dlatego warto zawsze sprawdzać ich skład, wartość odżywczą i bezpieczeństwo, zanim zdecydujemy się je podać maluszkowi.

Czy słoiczki będą dobrą alternatywą w okresie zimowym? Czy jednak lepiej postawić na świeżo ugotowane dania?

Dla wielu z nas samodzielnie przygotowany posiłek, to najlepsze co możemy zaoferować dziecku, ze względu na kontrolę nad produktami, które się w nim znajdują. Nie ma wątpliwości, że takie domowe dania mogą być świetnej jakości, ale dostępne dane pokazują, że pewności mieć nie można. Bardzo często trudno jest ocenić bezpieczeństwo produktów. Dlatego słoiczki, gotowe dania dla dzieci z oznaczeniem wieku będą jak najbardziej dobrą alternatywą i mogą stanowić ważny element diety dziecka.

Na co jeszcze powinniśmy zwracać uwagę, gdy początek rozszerzania diety malucha przypada na okres jesienno-zimowy?

Moment rozszerzenia diety jest niezwykle istotny i wrażliwy, niezależnie od pory roku. Podstawowe zasady zawsze pozostają te same, czyli należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo, wysoką jakość produktów oraz odpowiednią konsystencję dopasowaną do wieku i umiejętności jedzenia dziecka. Przydatnym narzędziem w trakcie rozszerzania diety może okazać się np. kalendarz żywienia dziecka w programie 1000 pierwszych dni.

Gdy początek rozszerzania diety przypada na okres jesienno-zimowy, powinniśmy jednak zwrócić szczególną uwagę na budowanie odporności. W jej kształtowaniu istotną rolę odgrywa mikrobiota jelitowa, której prawidłowe funkcjonowanie możemy zapewnić stosując odpowiednią dietę u niemowlęcia. Według Światowej Organizacji Zdrowia rozszerzanie diety najlepiej przeprowadzać w trakcie karmienia piersią. Mleko mamy w naturalny sposób wpływa na korzystny skład mikrobioty niemowlęcia i wpiera rozwój układu odpornościowego. Ponadto mleko kobiece zawiera cenne składniki, które wspierają układ odpornościowy dziecka, a należą do nich np. przeciwciała, bakterie probiotyczne (np. z rodzaju Bifidobacterium), witaminy A, C, a także prebiotyki, do których należą między innymi oligosacharydy mleka kobiecego. Jeżeli mama nie karmi piersią, warto skonsultować z lekarzem zastosowanie mleka modyfikowanego.

Od kiedy można podawać dzieciom kiszonki?

Kiszonki dla ogólnej populacji są bardzo korzystne w diecie, wspomagają bowiem prawidłowe kształtowanie mikrobioty jelitowej, która ma wpływ na odporność. Dzięki fermentacji stają się naturalnym źródłem bakterii probiotycznych, jednak ich produkcja wymaga często stosowania dużej ilości soli. Nie istnieją specjalne wytyczne dotyczące wieku, od którego można podawać kiszonki, należy jednak pamiętać, że w pierwszym roku życia nie rekomenduje się podawania produktów z zawartością soli, a kiszonki są jej źródłem.

Dobrym sposobem na zmniejszenie zawartości soli w produktach jest płukanie kiszonek - w takiej formie w niewielkich ilościach można podawać je niemowlęciu w celu „spróbowania”. Po ukończeniu pierwszego roku życia zalecenia dotyczące soli nieco się zmieniają - dziecko nie powinno spożywać więcej niż 2 g soli dzienne. Dobrą formą podawania kiszonek może być przygotowanie zupy ogórkowej, a także ich dodatek do surówek obiadowych (po wstępnym przepłukaniu). Pamiętajmy jednak, że przygotowując posiłek dla dzieci, które ukończyły pierwszy rok życia nie powinniśmy używać soli w celu doprawiania potraw, a zwłaszcza jeżeli w tej potrawie występują kiszonki.

Jakie jeszcze produkty w diecie dziecka wesprą jego odporność w okresie jesienno-zimowym? 

We wspieraniu odporności dzieci, a zwłaszcza niemowląt, istotne jest zadbanie o mikrobiotę pełniącą bardzo ważną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu ich układu immunologicznego. Prawidłowy rozwój mikrobioty w dużym stopniu wspiera odpowiednie żywienie. Towarzystwa naukowe na świecie są zgodne, że złotym standardem jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia i kontynuowane go tak długo, jak chcą tego mama oraz dziecko, przy jednoczesnym rozszerzaniu diety. Mleko matki w naturalny sposób wpływa na korzystny skład mikrobioty niemowlęcia i pomaga rozwijać jego układ odpornościowy. Jeśli mama nie karmi piersią, po konsultacji z lekarzem warto podawać mleko modyfikowane, którego skład będzie jak najbardziej podobny do składu mleka matki, a także zawierający bakterie z gatunku Bifidobacterium breve oraz oligosacharydy GOS/FOS.

Poza mlekiem mamy lub mlekiem modyfikowanym, w diecie budującej odporność dziecka niezwykle ważne jest uzupełnienie diety w warzywa i owoce, które są naturalnym źródłem witamin, antyoksydantów, a także unikanie produktów z cukrem dodanym. Zaleca się także spożywanie produktów pełnoziarnistych, które są cennym źródłem błonnika i witamin z grupy B. Rekomenduje się suplementację witaminą D zgodnie z rekomendacją lekarzy ponieważ niedobory tej witaminy wpływają na obniżenie odporności organizmu. Dużym ułatwieniem może być wybór produktów z oznaczeniem wieku na opakowaniu, które są wzbogacone we wspomniane witaminy.