W obliczu trudnych sytuacjach wychowawczych nauczyciele często stają przed dylematem, jak skutecznie i zgodnie z prawem egzekwować dyscyplinę. Praktyki takie jak karanie uczniów przez wzywanie do odpowiedzi, wystawianie ocen "na oko" czy werbalne upokarzanie, coraz częściej są poddawane krytyce.
Prawnicy o praktykach w szkole
Marcin Kruszewski, prawnik i popularny TikToker, zwraca uwagę na niektóre powszechne, ale wątpliwe praktyki. Według niego, nauczyciele przekraczają swoje uprawnienia, gdy oceniają uczniów bez uzasadnienia, werbalnie ich poniżają czy używają ocen jako narzędzia represji.
Co mówi prawo?
Nauczyciel nie jest uprawniony do określenia dziecka jako nieudacznika i przewidywania, że nie osiągnie on niczego, nawet jeśli jego wyniki w nauce są słabe. Tego rodzaju działania naruszają prywatność ucznia i mogą wiązać się z konsekwencjami prawnymi, zgodnie z przepisami zawartymi w artykułach 23 i 24 Kodeksu Cywilnego. W niektórych ekstremalnych przypadkach nauczyciel, który dokonuje takich zachowań, może być zobowiązany do wypłacenia odszkodowania.
Dodatkowo nauczyciel nie może wystawić oceny "jedynka - bo tak". To narusza jego zawodowe obowiązki i jest niezgodne z prawem. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty (art. 44e), nauczyciel jest zobowiązany do uzasadnienia każdej wystawianej oceny. Jak zaznacza prawnik, to właśnie społeczeństwo opłaca wynagrodzenie nauczyciela za jego pracę, poprzez podatki.
Warto również podkreślić, że nauczyciel nie powinien wzywać ucznia do odpowiedzi jedynie z powodu zakłócania lekcji. Takie postępowanie jest uważane za nieprawidłowe i jest krytykowane jako negatywny aspekt polskiego systemu edukacyjnego. Ocena zachowania nie powinna być mieszaną z oceną wyników w przedmiocie, co zostało określone w artykule 44b ustawy o systemie oświaty.
Długotrwałe skutki niewłaściwych metod karania
Nieprawidłowe metody dyscyplinarne mogą mieć dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju emocjonalnego i edukacyjnego uczniów. Zamiast motywować do nauki, mogą prowadzić do poczucia upokorzenia i uczucia nauki jako formy unikania kary, a nie osobistego rozwoju. Eksperci zgodnie podkreślają, że dyscyplina powinna być prowadzona w sposób konstruktywny, wspierający rozwój ucznia, a nie przez strach i upokorzenie. Skupienie się na pozytywnym wzmocnieniu i zrozumieniu indywidualnych potrzeb uczniów może być kluczem do skuteczniejszego i bardziej humanitarnego podejścia do dyscypliny szkolnej.
Debata na temat metod dyscyplinarnych w szkołach wciąż trwa. Ważne jest, aby nauczyciele, rodzice i uczniowie byli świadomi granic prawa i szanowali prawa uczniów do uczciwej i szanującej ich godność edukacji. Przestrzeganie zasad prawnych i etycznych w procesie wychowawczym jest niezbędne dla zdrowego rozwoju każdego ucznia.
