Kwasy omega-3 w ciąży nazywa się też niezbędnymi wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi i nazwa ta dobrze oddaje ich znaczenie dla zdrowia. Są one bowiem niezbędne do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki naszego ciała.
Błona komórkowa jest jak balonik; żeby ten balonik mógł dobrze pracować, czyli przyjmować do wnętrza potrzebne substancje i wydzielać na zewnątrz zbędne, musi być jakby „podziurawiony” – w te miejsca właśnie wbudowane są kwasy omega-3.
Gdy ich brakuje, wbudowują się tam izomery trans – szkodliwe formy tłuszczu pochodzące z przetworzonej żywności. Wtedy zaczyna dziać się źle: najpierw na poziomie komórki, potem tkanki, organu, a w końcu choruje cały organizm.
Spis treści
- Kwasy omega-3 w ciąży: rola w organizmie przyszłej mamy
- Kwasy omega-3 są konieczne w ciąży
- Skutki niedoboru kwasów omega-3 w ciąży
- Kwasy omega-3 podczas laktacji
Kwasy omega-3 w ciąży: rola w organizmie przyszłej mamy
Szczególnie ważne są kwasy omega-3 dla funkcjonowania układu nerwowego. Głównym związkiem tłuszczowym w ludzkim mózgu jest kwas DHA – stanowi aż 97 proc. obecnych tam tłuszczów omega-3. A jest niezwykle ważny, bo ułatwia tzw. transmisję synaptyczną, czyli przekazywanie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi, co bezpośrednio wpływa na szybkość gromadzenia i przetwarzania informacji przez neurony.
To od tego zależy sprawność mózgu: umiejętność postrzegania, koncentracji, zapamiętywania. Niedobór DHA powoduje wiele chorób neurologicznych: nadpobudliwość psychoruchową dzieci (ADHD), depresję, demencję starczą, a prawdopodobnie też inne choroby układu nerwowego.
Kwas DHA jest również niezbędny do dobrego widzenia. Od niego zależy bowiem funkcjonowanie rodopsyny – to światłoczuły barwnik obecny w zewnętrznych pręcikach siatkówki. Kwas DHA wpływa na stężenie rodopsyny, co jest ściśle powiązane z ostrością widzenia. Niedobór DHA może spowodować zaburzenia widzenia u dziecka.
Czytaj: Jak KWAS DHA wpływa na kobiety w ciąży?
Kalendarz ciąży - ciąża tydzień po tygodniu!
Kwasy omega-3 dla dziecka: co musisz o nich wiedzieć?
Kwasy omega-3 są konieczne w ciąży
Już wymienione dotąd funkcje kwasów omega-3 wystarczają, by dostrzec, jak ważne są one dla rozwoju płodu. A to jeszcze nie wszystko. Kwasy omega-3 nie tylko kształtują rozwój mózgu i wzroku u mającego się urodzić dziecka. Mają też istotny wpływ na tkankę kostną, zwiększając wchłanianie wapnia, a także stymulują prawidłową syntezę surfaktantu (substancji niezbędnej do dojrzewania płuc płodu).
Stwierdzono, że EPA i DHA odgrywają ważną rolę w regulacji odporności na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Są też badania, które sugerują, że niedobory tych kwasów mogą mieć wpływ na powstawanie u dzieci cukrzycy typu I oraz skłonności do alergii.
W czasie ciąży i karmienia piersią jedynym źródłem kwasów omega-3 dla dziecka jest matka, która musi dostarczyć ich dziecku w swoim pożywieniu lub stosując suplementację. Najlepszym źródłem omega-3 są tłuste ryby morskie, a zwłaszcza: śledzie, makrela, sardynki, łosoś, dorsz, flądra i halibut.
Cenne kwasy są obecne także w tranie. Polscy specjaliści zalecają, by kobiety w ciąży spożywały 1–1,5 g kwasów DHA i EPA dziennie (w USA zalecana dawka to minimum 2 g dziennie). By temu sprostać, trzeba jeść dwa rybne posiłki w tygodniu, i to niemałe (250–300 g surowej ryby na 1 porcję).
Jeśli nie lubisz ryb lub masz na nie alergię, powinnaś stosować preparaty z kwasami omega-3. Na rynku są też preparaty, w których DHA pochodzi nie z ryb, ale z alg – są one pozbawionego specyficznego rybiego zapachu.
Skutki niedoboru kwasów omega-3 w ciąży
- spowolnienie dojrzewania mózgu płodu, w efekcie gorszy rozwój intelektualny i psychoruchowy dziecka
- zaburzenia widzenia u niemowląt i dzieci
- zagrożenie życia dla wcześniaków (niewydolność oddychania spowodowana niedoborem surfaktantu)
- mniejsza odporność dziecka na zakażenia wirusowe i bakteryjne
- większe ryzyko cukrzycy typu I i alergii.
Kwasy omega-3 są też niezbędne w diecie dzieci
Dla dziecka najlepszym źródłem DHA jest pokarm matki, pokrywający zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze do 6. miesiąca życia. W przypadku niemowląt karmionych sztucznie źródłem tych kwasów mogą być mieszanki suplementowane LC-PUFA.
Obecnie eksperci proponują wprowadzanie ryb już po ukończeniu pierwszego roku życia, pod warunkiem że ryby są dobrej jakości (niska zawartość metali ciężkich), co powinien gwarantować producent żywności dla dzieci.
Maluchom w wieku od 6 miesięcy do 2 lat można podawać – po konsultacji z lekarzem pediatrą – EPA i DHA w postaci suplementów. Są one szczególnie wskazane dla dzieci obciążonych rodzinnie chorobami układu krążenia oraz nadwagą i otyłością.
miesięcznik "M jak mama"
Kwasy omega-3 podczas laktacji
Także w czasie karmienia piersią powinnaś pamiętać o tym, by w twojej diecie nie zabrakło kwasów omega-3. Przechodzą one do dziecka wraz z mlekiem matki. A im więcej DHA w mleku, tym lepszy rozwój intelektualny dziecka.
Badania przeprowadzone w USA wykazały, że dzieci, które przez cztery pierwsze miesiące życia otrzymywały DHA wraz z mlekiem matki, miały lepszą koordynację wzrokowo-ruchową w wieku 2,5 roku, a także lepiej rozwiniętą umiejętność skupiania uwagi w wieku 5 lat.
U wcześniaków karmionych mlekiem wzbogaconym w DHA następuje szybszy przyrost obwodu głowy, co poprawia ich rozwój neurologiczny. Przyjmowanie DHA jest korzystne również dla świeżo upieczonej mamy, kwas ten zmniejsza bowiem podatność na depresję poporodową.
Gdy karmisz piersią i jesz zbyt mało ryb, stosuj suplementację – zalecana dawka omega-3 jest wówczas taka sama jak w ciąży (1–1,5 g dziennie).
Czytaj: Rozszerzanie diety niemowlęcia – od kiedy w diecie dziecka mogą pojawić się ryby?
DHA – suplementy w ciąży: od kiedy, jaka dawka, działanie
Jak znaleźć rybę bez metali ciężkich, czyli bezpieczna dieta w ciąży
Źródło: materiały Rady Promocji Zdrowego Żywienia Człowieka (www.radapromocji.pl).
