Dlaczego zarodek czasem zagnieżdża się poza macicą? Poznaj przyczyny ciąży pozamacicznej

Ciąża ektopowa) to ciąża, która stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia matki. W 98 proc. przypadków ciąży pozamacicznej zarodek umiejscawia się w jajowodzie, natomiast w pozostałych 2 proc. jest to jajnik, jama brzuszna lub okolica szyjki macicy. Nie ma wtedy szans na to, by urodziło się zdrowe dziecko.

Spis treści

1. Przyczyny ciąży pozamacicznej
2. Czym grozi ciąża pozamaciczna?
3. Czy test ciążowy może dać pozytywny wynik w przypadku ciąży pozamacicznej?
4. Jakie badania pozwolą rozpoznać ciążę pozamaciczną?
5. Objawy ciąży pozamacicznej
6. Jak wygląda leczenie ciąży pozamacicznej?
7. Czy ciąża pozamaciczna przekreśla ponowne zajście w ciążę?

Przyczyny ciąży pozamacicznej

Na pytanie, dlaczego zarodek rozwija się w niewłaściwym miejscu lekarze odpowiadają: czasami tak się zdarza, dodając, że nie zawsze da się określić właściwą przyczynę problemu.

Przyczyną bezpośrednią są zwykle nieprawidłowości w obrębie jajowodów, powstałe wskutek przebytych chorób, stanów zapalnych lub zabiegów chirurgicznych narządów miednicy mniejszej. Ciąży ektopowej sprzyjają więc takie czynniki jak:

• endometrioza
• zapalenia przydatków
• infekcje przenoszone drogą płciową (np. rzeżączka, chlamydia)
• przewlekłe infekcje bakteryjne pochwy, które – nieleczone – przenoszą się wyżej, do macicy i przydatków.

Groźne mogą być nawet zakażenia... w jamie ustnej. Paciorkowce gnieżdżące się w ustach, gdy zęby są zaatakowane przez próchnicę, mogą wędrować w organizmie i wywołać stan zapalny w każdym narządzie. Większe ryzyko ciąży ektopowej występuje też u kobiet, które przeszły operacje ginekologiczne.

Zarówno stany zapalne w miednicy, endometrioza, jak i operacje mogą powodować zrosty w obrębie jajowodu, zwężając go lub sprawiając, że w ogóle przestaje być drożny.

Przemieszczanie się zarodka utrudniają także zmiany w strukturze ściany jajowodu – jej usztywnienie lub zniszczenie nabłonka wyściełającego. Zaistnieniu ciąży pozamacicznej sprzyja też stosowanie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej, dlatego nie zaleca się tej metody u kobiet, które jeszcze nie rodziły.

Czym grozi ciąża pozamaciczna?

Bez względu na to, gdzie poza macicą zagnieździ się lub utkwi zarodek, taka sytuacja jest groźna dla zdrowia kobiety. Niewykryty odpowiednio wcześnie, wciąż się powiększa i po 7–10 tygodniach ciąży może doprowadzić do pęknięcia jajowodu, pęknięcia szyjki macicy lub uszkodzenia jajnika. Wiąże się to z obfitym krwawieniem do jamy brzusznej, stanowiącym zagrożenie życia.

Dlatego kwestią zasadniczą jest wczesne i prawidłowe rozpoznanie ciąży ektopowej oraz jej usunięcie. Nie jest to jednak łatwe, zwłaszcza we wczesnym jej okresie. Na początku kobieta zauważa u siebie typowe objawy ciąży, takie jak zatrzymanie miesiączki, powiększenie i obrzmienie piersi czy złe samopoczucie.

Dowiedz się więcej: Ciąża pozamaciczna w bliźnie po cesarskim cięciu

Ból brzucha na początku ciąży to powód do zmartwień?

Czy test ciążowy może dać pozytywny wynik w przypadku ciąży pozamacicznej?

Nawet standardowy test ciążowy w 50 proc. daje wynik pozytywny, bo stężenie wolnej podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG) – czyli hormonu, na który reaguje test – w ciąży pozamacicznej także wzrasta, choć znacznie słabiej.

Kobieta, przekonana, że zostanie mamą, zgłasza się do lekarza ginekologa. Przy obecnych metodach diagnostycznych lekarz może wykryć problem, zanim jeszcze kobieta zauważy u siebie niepokojące objawy.

Jakie badania pozwolą rozpoznać ciążę pozamaciczną?

Podczas USG przezpochwowego już w 6. tygodniu ciąży powinien być widoczny pęcherzyk ciążowy wewnątrz macicy. Jeśli go nie widać lub wynik jest niejednoznaczny, lekarz powinien nabrać podejrzeń i zlecić badanie stężenia beta-HCG w surowicy krwi.

To najlepszy sposób na rozpoznanie ciąży na tak wczesnym etapie. Na podstawie ilości gonadotropiny we krwi można bowiem ocenić, czy ciąża rozwija się prawidłowo. Jeśli tak, stężenie beta-HCG w surowicy krwi szybko rośnie – podwaja się co 48 godzin.

W ciąży ektopowej wzrost stężenia beta-HCG jest znacznie wolniejszy. Czasami, gdy wzrost ilości HCG jest zbyt mały, a z obrazów USG nie można wyciągnąć konkretnych wniosków, lekarz może zalecić pobranie tzw. wyskrobin z jamy macicy; jeśli stwierdzi w nich brak kosmków, ostatecznie potwierdza to rozpoznanie ciąży pozamacicznej.

Objawy ciąży pozamacicznej

Byłoby idealnie, gdyby ciążę pozamaciczną wykrywano wcześnie, ale tak oczywiście nie jest. Zdiagnozowanie ciąży ektopowej na wczesnym etapie jest bardzo trudne, a poza tym wiele kobiet zwleka z wizytą zbyt długo, idąc do ginekologa dopiero wtedy, gdy obserwują u siebie niepokojące objawy.

Klasyczna triada objawów ciąży ektopowej to:

1. ból podbrzusza,
2. nieregularne krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
3. guz przydatków (to już oczywiście może stwierdzić tylko lekarz, a nie sama pacjentka).

Objawy te nie muszą występować wszystkie jednocześnie. Zdarza się, że jedynym sygnałem nieprawidłowości jest brunatna, krwista wydzielina, której nie towarzyszy ból. Kiedy plamienie występuje jednocześnie z bólem, prawdopodobieństwo ciąży pozamacicznej jest bardzo duże.

Ból jest charakterystyczny: zwykle dotyczy tylko jednej strony brzucha (lewy lub prawy jajowód), jest odczuwany jako tępy lub kłujący, nie ustępuje samoistnie.

W zaawansowanej fazie, gdy doszło już do krwawienia wewnętrznego, ból staje się ostry i obejmuje także barki (zwłaszcza prawy). Kobieta czuje parcie na odbytnicę i na mocz, pojawia się kłucie przy oddychaniu. Krwawienie wewnętrzne rozpoznaje się po szybkim tętnie, niskim ciśnieniu krwi, bladości skóry i silnym poceniu się. W takiej sytuacji liczy się czas – trzeba jak najszybciej znaleźć się w szpitalu.

Przeczytaj także: Ciąża zagrożona – coraz więcej szans dla mamy i dziecka

Ciąża zaśniadowa - jakie daje objawy i jak ją leczyć?

Puste jajo płodowe, czyli ciąża bezzarodkowa

Jak wygląda leczenie ciąży pozamacicznej?

Postępowanie lekarskie zależy od stopnia rozwoju ciąży ektopowej. Gdy jest mała (poniżej 3 cm średnicy) i nie grozi jeszcze pęknięciem, stosuje się leczenie farmakologiczne – metotreksat w postaci zastrzyków. Czasami wystarcza już jedna dawka, by zmiany ciążowe się cofnęły, a stężenie beta-HCG przestało wzrastać.

Warunkiem zastosowania leku jest brak czynności serca płodu widocznego poza jamą macicy oraz niestwierdzenie współistniejącej ciąży wewnątrzmacicznej (czasem się tak zdarza).

Kiedy jednak nie ma czasu na zastosowanie leku, bo w każdej chwili może nastąpić pęknięcie jajowodu, lub już nastąpił krwotok wewnętrzny, ciążę trzeba usunąć chirurgicznie. Do niedawna zabieg ten wykonywano metodą tradycyjną, przecinając powłoki brzuszne.

Obecnie często stosuje się laparoskopię: w znieczuleniu ogólnym, przez niewielkie nacięcia w skórze, do jamy brzusznej lekarz wprowadza trzy końcówki aparatu. Jedna z nich to kamera, a dwie pozostałe – narzędzia chirurgiczne, którymi wyłuskuje się zarodek.

Po laparoskopii ranki goją się szybko, a blizny są niemal niewidoczne. Bywa, że jajowodu nie da się uratować, ale często jest możliwa operacja oszczędzająca.

Czy ciąża pozamaciczna przekreśla ponowne zajście w ciążę?

Ciąża pozamaciczna to przykre, czasem traumatyczne doświadczenie, ale nie przekreśla szans na zajście w ciążę. Te szanse są nieco mniejsze, zwłaszcza gdy usunięto jajowód, ale zdecydowana większość kobiet zostaje później matkami.

Ważne, by po takim przeżyciu kobieta miała wsparcie wśród najbliższych – dzięki temu szybciej powróci do psychicznej równowagi i znów będzie mogła starać się o dziecko. Z następną ciążą trzeba poczekać ok. 3 miesięcy, stosując antykoncepcję.

W niektórych przypadkach po ciąży ektopowej lekarze zalecają badanie drożności jajowodów – histerosalpingografię (HSG). Wykonuje się ją w pracowni rentgenowskiej: za pomocą specjalnego aparatu przez szyjkę macicy wprowadzany jest kontrast, który wypełnia jej jamę i jajowody.

Rozlanie się kontrastu w jamie otrzewnowej świadczy o drożności jajowodów, zaburzenia przepływu sugerują zaś nieprawidłowości. Mimo że przed badaniem podawane są środki przeciwbólowe, jest ono dość bolesne. Ocenę drożności jajowodów można przeprowadzić również pod kontrolą USG za pomocą podania soli fizjologicznej.

Ten sposób, choć też niezbyt miły, pozwala na uniknięcie konsekwencji ewentualnego uczulenia na kontrast stosowany do badań RTG.

miesięcznik "M jak mama"