Wczesne poronienie samoistne zdarza się częściej niż myślisz. Jak go uniknąć?

Kłopoty z donoszeniem ciąży i ryzyko poronienia dotyczą co szóstej kobiety. Kłopoty najczęściej powoduje: niedobór progesteronu, obecność przeciwciał antykardiolipinowych we krwi, nieprawidłowa budowa szyjki macicy, stany zapalne w obrębie szyjki macicy oraz zakażenie dróg moczowych.

Statystyki pokazują, że wczesne poronienie samoistne dotyczy średnio 1 na 6 potwierdzonych ciąż w pierwszych 12. tygodniach ciąży i raz na 50 – do 21. tygodnia ciąży.

Spis treści

1. Poronienie a niedobór progesteronu
2. Poronienie a obecność przeciwciał
3. Poronienie a nieprawidłowa budowa szyjki macicy
4. Poronienie a szew szyjkowy
5. Poronienie a stany zapalne 
6. Przebieg poronienia samoistnego
7. Poronienie samoistne wczesne
8. Objawy poronienia samoistnego późnego
9. Poronienie zagrażające
10. Poronienie rozpoczynające się
11. Poronienie w toku
12. Poronienie zatrzymane

Poronienie a niedobór progesteronu

Progesteron produkowany jest w ciałku żółtym, w jajnikach. Jego stężenie we krwi wzrasta w drugiej połowie cyklu. Dzieje się tak dlatego, że pod wpływem progesteronu ma grubieć i rozpulchniać się błona śluzowa macicy – wtedy będzie się mogła w niej zagnieździć zapłodniona komórka jajowa (zarodek). Po zapłodnieniu progesteron sprzyja utrzymaniu ciąży, m.in. hamując wydzielanie oksytocyny (hormonu, który odpowiada za skurcze macicy towarzyszące porodowi).

Zbyt niski poziom progesteronu może uniemożliwić zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy lub utrzymanie zarodka i rozwój ciąży (nastąpi wtedy samoistne poronienie). Może też sprzyjać przedwczesnemu porodowi. Dlatego jeśli przyczyną kłopotów z utrzymaniem ciąży jest niedobór progesteronu – lekarz zaleci ci przyjmowanie tego hormonu w formie tabletek doustnych lub dopochwowych. Taka terapia trwa zwykle do 18. tygodnia ciąży.

Potem czynność hormonalną przejmuje łożysko i nie jest już potrzebna suplementacja progesteronu. Oprócz terapii hormonalnej lekarz może zlecić ci przyjmowanie preparatów magnezu z witaminą B6 (działają relaksacyjnie na mięśnie) i leków rozkurczowych.

Czytaj również: Jak wygląda implantacja zarodka i czy daje jakieś objawy?

„Nigdy później aż tyle nie płakałam” – 6 trudnych historii poronień naszych czytelniczek

Poronienie a obecność przeciwciał

Jeśli kiedyś straciłaś ciążę, lekarz powinien zlecić ci badanie na obecność przeciwciał antykardiolipinowych we krwi. Ich obecność może być bowiem przyczyną tzw. poronień nawykowych. Te przeciwciała sprawiają, że twój organizm, mówiąc obrazowo, traktuje płód jako ciało obce i stara się go usunąć.

W takim przypadku lekarz zleci ci przyjmowanie od samego początku ciąży kwasu acetylosalicylowego w doustnych tabletkach oraz heparyny drobnocząsteczkowej w postaci zastrzyków (zastrzyk musisz dostawać codziennie). Taka terapia stosowana jest przez cały okres ciąży, aż do rozwiązania.

Poronienie a nieprawidłowa budowa szyjki macicy

Macica, w której rozwija się dziecko, ma kształt gruszki. Jej dno zwrócone jest ku górze, a jej dolną część stanowi szyjka. Owa szyjka podzielona jest na dwie części: nadpochwową (to ta, która łączy się z trzonem macicy) i pochwową (tę część obejmuje pochwa). Szyjka macicy jest bardzo wąskim kanałem; powinna rozwierać się dopiero wtedy, gdy zaczyna się akcja porodowa.

Niestety, bywa i tak, że ma jakąś wadę anatomiczną i kanał szyjki macicy jest zbyt szeroki. Jeśli powoduje to kłopoty z utrzymaniem ciąży, lekarz może założyć tzw. szew szyjkowy lub specjalny krążek. Chodzi o to, by zamknąć od dołu kanał szyjki macicy i utrzymać ciążę.

Poronienie a szew szyjkowy

Szew zakłada się w szpitalu, natomiast krążek może być założony w warunkach ambulatoryjnych, w gabinecie. Przed wykonaniem tego zabiegu musisz jeszcze wykonać posiew z kanału szyjki macicy (przed założeniem szwu lub krążka w posiewie nie powinno być chorobotwórczych bakterii).

Szew można założyć na każdym etapie ciąży, najczęściej jednak lekarze zakładają go do końca 2 trymestru ciąży. Krążek można założyć również później. Zdejmuje się go po ukończeniu 37 tygodnia ciąży.

Poronienie a stany zapalne 

Naturalna flora bakteryjna dróg rodnych i moczowych ma m.in. chronić macicę (a więc także rozwijające się dziecko) przed atakiem chorobotwórczych zarazków. Niestety, niekiedy równowaga flory fizjologicznej zostaje zachwiana i bakterie łatwo przenikają do dróg rodnych czy moczowych.

Dochodzi wówczas do zakażenia w obrębie szyjki macicy i dróg moczowych, które może być przyczyną poronienia.

Jeśli powodem kłopotów z utrzymaniem ciąży jest właśnie infekcja w obrębie szyjki macicy – lekarz zleci ci wykonanie posiewu (trzeba sprawdzić, jakie bakterie odpowiadają za zakażenie), a potem przepisze odpowiednie leki (globulki lub tabletki dopochwowe). Jeżeli natomiast zakażenie toczy się w drogach moczowych, musisz wykonać ogólne badanie moczu i jego posiew.

Zależnie od wyniku badania, lekarz zleci ci tzw. terapię celowaną, czyli preparaty doustne bezpieczne dla ciebie i dziecka. Przy poważniejszych zakażeniach w obrębie szyjki macicy lub dróg moczowych sięga się po antybiotyki.

Przebieg poronienia samoistnego

Przebieg poronienia, a więc i jego objawy, zależne są od wielkości płodu i zaawansowania ciąży. Charakterystyczne jest występowanie plamienia bądź krwawienia i bólu w podbrzuszu. Ze względu na czas trwania ciąży wyróżniamy poronienie samoistne wczesne i poronienie późne.

Natomiast ze względu na poziom zaawansowania objawów klinicznych wyróżniamy:

• poronienie zagrażające
• poronienie rozpoczynające się
• poronienie w toku
• poronienie zatrzymane

Poronienie samoistne wczesne

Poronienie wczesne dotyczy ciąży do 12. tygodnia jej trwania. W tym okresie zarodek nie jest jeszcze wykształcony w takim stopniu, aby stanowił odrębny element jaja płodowego.

Dlatego poronienie wczesne najczęściej przebiega jednofazowo, co oznacza, że jajo płodowe zostaje wydalone w całości, a pozostałe w macicy tkanki są tak niewielkie, że zostają wydalone z organizmu samoistnie w trakcie krwawienia. Poronienie w tak wczesnym okresie ciąży często pozostaje przez kobiety niezauważone.

Zobacz również: Ból brzucha na początku ciąży to powód do zmartwień?

Krwawienie implantacyjne to wczesny objaw ciąży. Jak odróżnić je od spóźnionej miesiączki?

Objawy poronienia samoistnego późnego

Z poronieniem samoistnym późnym spotykamy się po 12. tygodniu ciąży. Mechanizm ten jest o wiele bardziej skomplikowany niż w przypadku poronienia wczesnego, ze względu na zaawansowanie stopnia rozwoju płodu i łożyska.

Na tym etapie  poronienie przypomina bardziej poród niż zwykłe krwawienie. Przebiega ono dwufazowo. Pod wpływem skurczów macicy pęknięciu ulegają błony płodowe, szyjka macicy skraca się i rozwiera. Następnie odpływa płyn owodniowy, a płód i łożysko zostają wydalone z organizmu kobiety.

Pozostałe w macicy resztki tkanek wymagają usunięcia przez lekarza. Niedokładne oczyszczenie jamy macicy prowadzi do zakażenia, co w konsekwencji może doprowadzić nawet do śmierci matki.

Poronienie zagrażające

Gdy objawy poronienia nie są nasilone i wyrażają się jedynie niewielkim plamieniem bądź pobolewaniem podbrzusza, przy jednoczesnym zamknięciu kanału szyjki macicy, mamy do czynienia z poronieniem zagrażającym.

Najczęściej za taki stan odpowiada niewydolność ciałka żółtego, którą z powodzeniem leczy się podawaniem syntetycznego progesteronu i ograniczeniem aktywności fizycznej.

Występowanie poronienia samoistnego zagrażającego najczęściej nie wymaga hospitalizacji, a jedynie regularnej kontroli lekarskiej w poradni ginekologicznej. Rokowania są optymistyczne, a więc mamy dużą szansę na prawidłowe donoszenie ciąży.

Czytaj również: Skurcze macicy w ciąży - skurcze Alvareza, Braxtona-Hicksa, przepowiadające i porodowe

Poronienie rozpoczynające się

Bardziej zaawansowany klinicznie stan nazywamy poronieniem rozpoczynającym się. Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów takich jak nasilające się krwawienie z dróg rodnych i dokuczliwy ból podbrzusza oraz okolicy krzyżowej.

W badaniu ginekologicznym stwierdza się skrócenie szyjki macicy, a nawet nieznaczne jej rozwarcie. Taki przypadek wymaga bezwzględnego leżenia i hospitalizacji. Podawane są leki hamujące czynność skurczową macicy, leki przeciwkrwotoczne i witaminy.

Co kilka dni wykonywane jest badanie ultrasonograficzne płodu i stężenie HCG we krwi matki. Regularne badania pozwalają na monitorowanie rozwoju ciąży. W przypadku, gdy poziom HCG we krwi kobiety spada, nawet pomimo ustąpienia innych objawów, najczęściej nie udaje się utrzymać ciąży i dochodzi do poronienia samoistnego lub obumarcia płodu.

Poronienie w toku

Najbardziej niekorzystne rozpoznanie stanowi poronienie w toku. Charakteryzuje się ono występowaniem silnego krwawienia i skurczów podbrzusza, przy jednoczesnym skróceniu i rozwarciu szyjki macicy. Niestety, przy występowaniu tak nasilonych objawów, ciąży nie da się już uratować.

Poronienie w toku jest bardzo niebezpieczne dla matki ze względu na występowanie silnego krwawienia, zwłaszcza gdy mówimy o ciąży powyżej 12 tygodnia. Kobieta musi być poddana zabiegowi oczyszczania macicy, w przeciwnym razie grozi jej duża utrata krwi, mogąca doprowadzić nawet do zgonu.

Poronienie zatrzymane

Równie niebezpiecznym typem poronienia samoistnego jest tzw. poronienie zatrzymane. Stwierdza się je, gdy w badaniu ultrasonograficznym wielkość i poziom rozwoju płodu jest nieadekwatna do wieku ciąży. Niewyczuwalne jest również tętno i ruchy dziecka.

W takim przypadku przeprowadzane są szczegółowe badania, mające jednoznacznie stwierdzić czy płód obumarł. Następnie przeprowadza się zabieg łyżeczkowania macicy, a w przypadku bardziej zaawansowanej ciąży wywołana zostaje akcja porodowa.