Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych to choroba występująca wyłącznie w ciąży, a świadomość tego, jaka jest groźna, jeszcze kilka lat temu nawet wśród ginekologów nie była powszechna. I wciąż się zdarza, że lekarz, gdy słyszy o swędzeniu skóry, zaleca... stosowanie balsamu nawilżającego i zmianę proszku do prania.
Tymczasem ciąża z cholestazą w ciąży oznacza ciążę zagrożoną! Od momentu wykrycia cholestazy ciążowej pacjentkę należy objąć szczególnym nadzorem, w przeciwnym razie może się to bardzo źle skończyć.
Spis treści
- Co to jest cholestaza ciążowa i jakie są jej przyczyny?
- Czym grozi cholestaza w ciąży?
- Najważniejszy objaw cholestazy: swędzenie skóry
- Inne objawy cholestazy w ciąży
- Diagnoza cholestazy w ciąży
- Leczenie cholestazy w ciąży
Co to jest cholestaza ciążowa i jakie są jej przyczyny?
Cholestaza ciążowa jest zaburzeniem funkcjonowania wątroby. Zastojowi żółci w wątrobie towarzyszy podwyższenie stężenia kwasów żółciowych we krwi oraz nieprawidłowe laboratoryjne wykładniki funkcji wątroby. W wyniku tego we krwi matki tworzą się sole kwasów żółciowych, które powodują przykre swędzenie.
Istnieje rodzinna skłonność do występowania cholestazy, ale główną przyczyną cholestazy ciążowej jest nadwrażliwość na hormony płciowe – estrogeny i progesteron, wytwarzane w dużych ilościach w czasie ciąży.
Ich stężenie jest największe w III trymestrze ciąży (ok. 30. tygodnia) – wtedy właśnie może okazać się, że wątroba jest zbyt słaba, by poradzić sobie z tak dużą dawką hormonów. Dochodzi wówczas do wewnątrzwątrobowego zastoju żółci.
Ponieważ maksymalne stężenie estrogenów występuje w III trymestrze ciąży, u 80 proc. pacjentek objawy cholestazy pojawiają się ok. 30. tygodnia ciąży, ale mogą pojawić się i przed 25. tygodniem, a w kolejnej ciąży z cholestazą – jeszcze wcześniej.
Czytaj: Próby wątrobowe w ciąży - jak odczytać wyniki?
Czym grozi cholestaza w ciąży?
Dla samej kobiety cholestaza nie jest groźna, choć niezwykle uciążliwa (o tym piszemy dalej). Jednak zagrożenie dla dziecka jest bardzo duże. Dzieci kobiet z cholestazą rodzą się mniejsze, częściej występuje poród przedwczesny (40 proc. przypadków), ale najgroźniejszym skutkiem cholestazy jest wewnątrzmaciczne obumarcie płodu.
Dlaczego tak się dzieje, wciąż dokładnie nie wiadomo, jednak uważa się, że kwasy żółciowe zwiększają pasaż smółki w jelitach płodu, a smółka w wodach płodowych może obkurczać naczynia łożyskowe, zwłaszcza żyłę pępowinową, ograniczając przepływ do płodu tlenu oraz innych składników odżywczych, co prowadzi do zgonu.
Dlatego ciąża z cholestazą jest ciążą zagrożoną i od chwili wykrycia choroby taką ciążę należy objąć szczególnym nadzorem.
Najważniejszy objaw cholestazy: swędzenie skóry
Wiedząc, jak groźna to choroba, bądź czujna, by w razie pojawienia się objawów szybko zgłosić się do lekarza. Na szczęście – choć może nie jest to najlepsze sformułowanie – objawy są zwykle tak przykre, że nie sposób ich przegapić.
Cholestazie towarzyszy bowiem bardzo uciążliwy, nieznośny świąd. Zwykle zaczyna się od rąk i stóp – najbardziej swędzą wewnętrzne strony dłoni i podeszwy stóp. To bardzo charakterystyczne miejsca, niespotykane przy innych schorzeniach. Świąd skóry, który zaczyna się od dłoni i stóp, rozszerza się stopniowo na kończyny i tułów, a w bardziej zaawansowanych przypadkach obejmuje tułów, szyję, twarz, uszy – całe ciało.
Niektóre kobiety czuły swędzenie nawet pod paznokciami! Charakterystyczne jest również to, że objawy nasilają się wieczorem i w nocy. Często swędzenie jest tak uporczywe, że uniemożliwia sen. Na skórze nie pojawia się natomiast żadna wysypka, co różnicuje cholestazę z chorobami alergicznymi. Wskutek drapania swędzących miejsc, mogą się zaś pojawić charakterystyczne, liniowe nadżerki naskórka – tzw. przeczosy.
Komu cholestaza zagraża szczególnie?
Zwiększone ryzyko zachorowania na cholestazę występuje u kobiet: których matki miały tę chorobę, które są w ciąży mnogiej, przyjmują pewne leki (np. sulfonamidy, jod), w przeszłości przechodziły choroby nerek, dróg żółciowych lub wątroby, jedzą tłuste, ciężkostrawne potrawy.
Inne objawy cholestazy w ciąży
U około 20 proc. chorych kobiet występuje żółtaczka o nieznacznym nasileniu, która pojawia się zwykle w ciągu 1–4 tygodni od wystąpienia świądu. Niektóre chore mogą odczuwać też mdłości, wymioty czy utratę łaknienia. W rzadkich przypadkach występuje powiększenie wątroby (hepatomegalia). Warto to wiedzieć, bo w ok. 10 proc. przypadków cholestaza ciążowa przebiega bez świądu skóry, co znacznie utrudnia jej rozpoznanie.
Diagnoza cholestazy w ciąży
Udaj się jak najszybciej do lekarza, jeśli podejrzewasz u siebie cholestazę. Z cholestazą w ciąży nie ma żartów, nie zwlekaj więc z powiadomieniem o niepokojących objawach choroby lekarza. Jeśli występuje podejrzenie cholestazy ciążowej lekarz powinien skierować cię na badania krwi, które dadzą odpowiedź na pytanie, czy twoje problemy spowodowane są cholestazą.
Aby stwierdzić, czy twoje problemy spowodowane są wewnątrzwątrobową cholestazą ciężarnych, musisz zrobić badania biochemiczne krwi, tzw. próby wątrobowe. Trzeba zbadać stężenie kwasów żółciowych, enzymów ASPAT i ALAT, fosfatazy alkalicznej i bilirubiny całkowitej. Jeśli do wizyty u swojego lekarza musisz czekać dłużej niż kilka dni, zrób te badania sama (kosztują w sumie poniżej 100 zł), bo czas jest ważny.
Zwłaszcza pod koniec ciąży cholestaza jest groźna: jej objawy stają się słabsze (bo obniża się poziom estrogenów), natomiast ryzyko dla dziecka stale wzrasta. W ciąży z cholestazą poród powinien się odbyć przed 39. tygodniem.
Oto normy badań w kierunku cholestazy:
- ASPAT, norma: 5–38 U/L
- ALAT, norma: 5–40 U/L
- Fosfataza alkaliczna (ALP, Falk, FAL), norma: 20–70 U/L
- Bilirubina całkowita, norma: 0,20–20 mg/dl
Leczenie cholestazy w ciąży
Żeby zmniejszyć ryzyko komplikacji porodowych związanych z cholestazą, przyszła mama, u której rozpoznano cholestazę ciążową, potrzebuje dużo wypoczynku, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Musi być także pod stałą kontrolą lekarską, dlatego zazwyczaj niezbędny jest pobyt w szpitalu aż do rozwiązania.
Leczenie cholestazy ciążowej polega na przyjmowaniu leków sterydowych oraz kroplówek z glukozą i witaminą C. Często sprawdzane są funkcje wątroby (pobierana jest krew). Ale najważniejsza jest obserwacja stanu dziecka: od 34. tygodnia ciąży regularnie wykonuje się KTG, badania laboratoryjne, USG. Kobiecie zaleca się liczenie ruchów dziecka.
miesięcznik "M jak mama"
