Odporność w ciąży jest niższa, ponieważ organizm przyszłej mamy inaczej funkcjonuje. Układ odpornościowy staje się mniej czuły na patogeny, po to, aby nie odrzucić płodu, który często traktuje jako coś obcego. Jak wzmocnić odporność w ciąży? Spytaliśmy specjalistę.
Spis treści
- Mniejsza ochrona przed wirusami w ciąży
- Budowanie odporności w ciąży
- Dieta to podstawa wzmacniania odporności w ciąży
- Sezon na infekcje - jak uniknąć przeziębienia?
Mniejsza ochrona przed wirusami w ciąży
Układ immunologiczny to jeden z najważniejszych elementów naszego organizmu. Bez niego nękałyby nas infekcje wywołane wirusami i bakteriami, a nasze życie byłoby nieustannie zagrożone. Dlatego tak niebezpiecznym stanem są okresy obniżonej odporności, które przytrafiają się każdemu z nas na różnych etapach naszego życia. Jednym z takich etapów jest okres dziewięciu miesięcy oczekiwania na dziecko.
– Główną funkcją układu immunologicznego jest ochrona organizmu przed infekcjami – wyjaśnia dr n. med. Mirosława Gałęcka, specjalista chorób wewnętrznych. – Przez cały okres ciąży układ odpornościowy z jednej strony musi spełniać tę zasadniczą funkcję, ale jednocześnie tolerować obcy antygenowo płód, który składa się przecież z genów matki, ale także ojca.
Jest to bardzo trudne i skomplikowane zadanie. Nie oznacza to jednak, że w ciągu dziewięciu miesięcy ciąży organizm mamy jest zupełnie bezbronny. Jak pokazują badania, układ immunologiczny kobiety nie przestaje działać, a jedynie zmienia sposób swojego funkcjonowania. – Jedne mechanizmy odpornościowe zaczynają dominować, a udział innych maleje.
Wszystko po to, aby układ immunologiczny nie zaczął zwalczać komórek płodu, które przecież dla niego rozpoznawane są jako obce. Zaczyna przeważać odporność nieswoista (wrodzona), a odporność komórkowa (odpowiada za walkę z patogenami wewnątrz komórek) zostaje osłabiona – tłumaczy doktor Gałęcka.
Budowanie odporności w ciąży
Ciąża to zły czas na chorowanie. Po pierwsze: przyszła mama nie powinna przyjmować zbyt wielu leków, a poważna infekcja wymaga ich podania. Po drugie: każda choroba i spadek odporności to czynniki, które źle wpływają na rozwój płodu.
W ostatnich miesiącach ciąży przyszła mama za pośrednictwem łożyska dostarcza maluszkowi cennych przeciwciał, które po narodzinach będą chroniły jego organizm przed drobnoustrojami chorobotwórczymi (noworodek ma jeszcze niewykształcony układ immunologiczny i nie potrafi sam się bronić).
Gdy mama musi walczyć z własną chorobą, jej układ odpornościowy jest skoncentrowany głównie na tym. Dlatego zadaniem każdej ciężarnej jest wzmacnianie odporności, dzięki czemu będzie ona mogła stawić opór wirusom i bakteriom. Jak to robić?
– Wszelkie naturalne sposoby wspierania odporności w tym szczególnym czasie są niezmiernie ważne. Odciążają bowiem organizm i układ immunologiczny, który w tym czasie wykonuje olbrzymią pracę – mówi nasza ekspertka. – Bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna dostosowana do poszczególnej ciężarnej i jej samopoczucia. Na pewno bardzo dobrym rozwiązaniem są spacery, które poprawiają krążenie i dotleniają organizm. Nie należy zapominać o odpowiednim nawodnieniu, w tym prze de wszystkim o piciu czystej wody – dodaje doktor Gałęcka.
Badania pokazują, że niezmiernie ważny jest również nocny sen. Okazuje się, że osoby niewyspane są czterokrotnie bardziej narażone na infekcję niż te, które śpią „przepisowe” osiem godzin na dobę. Krótki sen ma związek z niskim stężeniem limfocytów T, które są odpowiedzialne za walkę z infekcjami, oraz z wyższym stężeniem cytokin – białek stymulujących procesy zapalne.
Dlatego przyszłe mamy powinny spać minimum siedem godzin na dobę, wliczając w to popołudniowe drzemki, które są dobrym sposobem na uzupełnienie deficytu snu.
Dieta to podstawa wzmacniania odporności w ciąży
Od dawna wiadomo również, że fundamentem odporności jest prawidłowe żywienie. Organizm w walce z wirusami wspierają pokarmy bogate w witaminę D, cynk, kwas DHA oraz witaminę C.
– Dieta przyszłej mamy powinna być urozmaicona, składać się najlepiej z jak najmniej przetworzonych produktów – przekonuje dr Gałęcka z Instytutu Mikroekologii w Poznaniu. – Z dodatkowych suplementów można wspomóc się probiotykami, szczególnie jeśli ciężarna przyjmowała antybiotyk przed lub w trakcie ciąży bądź kiedy dziecko obciążone jest większym ryzykiem wystąpienia atopowego zapalenia skóry (AZS), jak również różnego rodzaju alergii.
Przyjmowanie antybiotyków niszczy nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale również prozdrowotne bakterie probiotyczne bytujące w jelitach, które są odpowiedzialne za stymulację tkanki limfatycznej w obrębie przewodu pokarmowego. To istotne, ponieważ tkanka ta jest skarbnicą komórek odpornościowych, będących elementem złożonego ludzkiego systemu immunologicznego (70 proc. z nich znajduje się właśnie w układzie pokarmowym).
Są to np. limfocyty T i B. Dlatego dobra kondycja mikroflory jelitowej ma ogromne znaczenie w budowaniu odporności. Jak podkreśla dr Mirosława Gałęcka, jedną z głównych funkcji mikroflory jest właśnie regulacja pracy układu immunologicznego w obrębie tkanki limfatycznej związanej z przewodem pokarmowym. Negatywny wpływ na mikroflorę jelit ma między innymi niezdrowe odżywianie się. – Istotnymi elementami wpływającymi na prawidłowy profil mikroflory jelitowej są dieta i styl życia – wyjaśnia nasza ekspertka.
– Dieta bogata w błonnik stymuluje rozwój prozdrowotnej mikroflory w jelitach. Natomiast dieta wysoko przetworzona typu fast food niestety nie nakarmi naszych dobrych bakterii, a wręcz je zagłodzi. Dodatkowo stres, antybiotyki, toksyny będą niszczyć dobre bakterie w przewodzie pokarmowym – dodaje dr Gałęcka.
Jak pokazują najnowsze badania, mikroflora jelitowa matki wpływa na odporność nie tylko jej samej, ale także jej przyszłego dziecka. – Wykazano, że układ immunologiczny płodu jest stymulowany przez dobre bakterie jelitowe matki. Odpowiednia mikroflora wpływa zatem na prawidłową pracę układu immunologicznego od poczęcia poprzez cały okres życia człowieka – mówi ekspertka.
Sezon na infekcje - jak uniknąć przeziębienia?
Okres jesienno-zimowy to czas, w którym przyszła mama jest szczególnie narażona na ryzyko zachorowania. Nie dość, że jej odporność jest osłabiona z powodu ciąży, to dodatkowo jej organizm jest podatny na działanie wirusów i bakterii, które o tej porze roku atakują ze zdwojoną siłą.
– Z pomocą znów mogą przyjść probiotyki. Jako dobre bakterie będą wspierać prawidłowe działanie układu immunologicznego oraz zwiększać odporność śluzówkową poprzez produkcję wydzielniczej immunoglobuliny A (sIgA) – radzi doktor Gałęcka. – Jest to przeciwciało wydzielane na wszystkich błonach śluzowych organizmu, które stanowi pierwszą linię obrony przed „najeźdźcami” z zewnątrz. Działa niczym fosa wokół zamku, odpierając pierwszy najazd nieprzyjaciela.
Produkcja sIgA jest ściśle zależna od obecności dobrych bakterii w naszych jelitach, do których należą także te znajdujące się w probiotykach. Warto jednak sięgać tylko po dobre probiotyki, pochodzące od dobrego producenta. Nie mając natomiast takiej wiedzy, warto zaufać ekspertom, np. lekarzom i dietetykom z Instytutu Mikroekologii, którzy tematem probiotykoterapii zajmują się od wielu lat.
Unikaj stresu w ciąży
Ciąża jest niekiedy trudnym czasem, pełnym nerwów i niepokojów – boimy się o zdrowie dziecka, o finanse, przyszłość zawodową, lękamy się bólu porodowego i wielkich zmian, które nas czekają. W miarę możliwości przyszła mama powinna unikać takich stanów, także ze względu na swoją odporność.
- Badania naukowców dowiodły, że stres jest czynnikiem osłabiającym układ immunologiczny i zwiększającym podatność na wirusy i bakterie. Układ odpornościowy jest ściśle związany z działaniem układu nerwowego i hormonalnego.
- W momencie, gdy się stresujemy, w naszym organizmie wydzielany jest kortyzol, zwany również hormonem stresu. Kortyzol przyczynia się do przedwczesnego starzenia się komórek układu odpornościowego i osłabia jego funkcje. W stresie wzrasta też stężenie adrenaliny i noradrenaliny. Jeżeli stan ten jest długotrwały, hormony łączą się z receptorami komórek odpornościowych i zaburzają ich funkcjonowanie.
- Dlatego tak ważne jest w okresie ciąży unikanie nerwowych sytuacji oraz relaks, który pozwoli się uwolnić od lęków i negatywnych myśli.
Czytaj: Jakie warzywa i owoce jeść, aby zwiększyć odporność i nie chorować w ciąży?
Co zrobić, żeby nie ZACHOROWAĆ w CIĄŻY?
Choroby zakaźne w ciąży - 14 najważniejszych pytań o choroby zakaźne w ciąży
Zobacz 10 naturalnych antybiotyków
✔ Nie wychodź z domu bez śniadania - to ważne szczególnie w ciąży. Pełne zboża to źródło najlepszych węglowodanów, które zapobiegną wychłodzeniu, a świeżo wyciśnięty sok zawiera przeciwwirusową witaminę C.
✔ Osłaniaj stopy, dłonie i głowę, ale w aucie, sklepie i urzędzie zdejmuj czapkę i kurtkę, bo przegrzanie jest ryzykowne jak wyziębienie.
✔ Aby uniknąć przeziębienia w ciąży, spaceruj codziennie. Świeże powietrze oczyszcza drogi oddechowe i poprawia ukrwienie narządów odpowiedzialnych za odporność.
✔ Przemarzłaś? Zanurz stopy i dłonie w ciepłej wodzie. Włóż grubsze skarpety i wypij rozgrzewającą herbatę, np. z imbirem lub zjedz domowy bulion.
✔ Nie siadaj na zimnych ławkach.
✔ Unikaj zatłoczonych miejsc, by ograniczyć kontakt z kichającymi;
✔ Śpij 7–8 godzin. Drzemka wskazana.
miesięcznik "M jak mama"
