Krztusiec w ciąży to choroba, która dotyczy coraz większej liczby kobiet. Szczególnie narażone na ciężki jej przebieg są noworodki i niemowlęta przed uzyskaniem odporności poszczepiennej, czyli przed 6 miesiącem życia, ale groźne może być też zachorowaniu na krztusiec w trakcie ciąży.
Czy krztusiec w ciąży jest groźny dla przyszłej mamy? Kiedy kobieta ciężarna powinna się zaszczepić? Zobacz, jakie są objawy krztuśca w ciąży i jak wygląda leczenie?
Spis treści
- Czy krztusiec w ciąży jest zaraźliwy?
- Krztusiec - objawy i diagnostyka
- Krztusiec a ciąża
- Czy krztusiec jest groźny w ciąży?
- Powikłania krztuśca w ciąży
- Leczenie krztuśca w ciąży
- Szczepienie na krztusiec w ciąży
- Krztusiec u noworodka
Czy krztusiec w ciąży jest zaraźliwy?
Zanim wprowadzono obowiązkowe szczepienia ochronne krztusiec był bardzo częstą przyczyną zgonów dzieci w pierwszym roku życia. Dzięki szczepionce na krztusiec liczba zachorowań zmniejszyła się niemal 100-krotnie.
Mimo to krztusiec jest nadal niebezpieczną infekcją dla najmłodszych dzieci, które nie zdążyły jeszcze zostać zaszczepione. Z tego też powodu kobiety ciężarne powinny szczególnie uważać na potencjalne zarażenie, aby nie przenieść choroby na swoje dziecko.
Krztusiec, dawniej określany również jako "koklusz", to infekcyjna choroba górnych dróg oddechowych. Jest wywoływana przez bakterię Bortadella pertussis (pałeczkę krztuśca). Najczęściej chorują dzieci, ale może dotknąć też osoby dorosłe. Przechorowanie nie zapewnia odporności, dlatego możliwe jest chorowanie na krztusiec kilka razy w życiu.
Do zarażenia pałeczką krztuśca dochodzi po kontakcie z osobą chorą. Uważa się, że jeden chory człowiek zaraża nawet 15 osób (przy COVID-19 jest to około 1,2 - tzw. współczynnik reprodukcji). Należy więc mieć na uwadze, że jest to bardzo zaraźliwa choroba, przenosząca się głównie drogą kropelkową. Zaraźliwość może występować nawet kilka tygodni, lecz przy stosowaniu odpowiedniego antybiotyku skraca się do zaledwie kilku dni.
Krztusiec - objawy i diagnostyka
Najbardziej typowym objawem krztuśca jest napadowy, przewlekły silny kaszel. Towarzyszyć mu może duszność oraz specyficzny świst podczas oddychania, a także w niektórych przypadkach wymioty. Charakterystyczne jest, że napady kaszlu utrzymują się przez wiele tygodni i często nasilają się w czasie nocy. W przypadku silnego kaszlu może dojść do powstania wybroczyn na twarzy czy wylewów do spojówkowe.
Są to jednak symptomy infekcji częściej pojawiające się wśród dzieci. U osób dorosłych przebieg krztuśca jest zazwyczaj łagodniejszy. Z tego też powodu rzadziej zgłaszają się do lekarza i mogą nieświadomie zarażać np. członków rodziny.
Lekarz stawia rozpoznanie krztuśca na podstawie wyniku badania PCR (metodą łańcuchowej reakcji polimerazowej) lub stężenia IgG przeciwko toksynie krztuścowej metodą ELISA. Badanie zlecane jest w przypadku wystąpienia charakterystycznych objawów choroby.
Czytaj również: Kaszel u dziecka: prawdy i mity o uporczywym kaszlu u dziecka
Bakteryjne choroby zakaźne u dzieci: szkarlatyna, błonica, krztusiec
Szczepienia w ciąży - kiedy warto je robić?
Krztusiec a ciąża
Kobiety ciężarne najczęściej zarażają się krztuścem od swoich dzieci. Często zdarza się to również w przypadku pracy jako nauczycielka wychowania przedszkolnego. U osób dorosłych zwykle wyróżnia się 2 fazy choroby:
- Faza nieżytowa (prodromalna) - objawy przypominają przeziębienie i utrzymują się tydzień- dwa
- Faza kaszlu - suchy nasilający się nocą kaszel, który z czasem łagodnieje, lecz utrzymuje się nawet kilka miesięcy. Gorączka nie występuje.
Zazwyczaj przyszłe mamy skarżą się na uciążliwy, przewlekły kaszel, lecz nie prezentują dodatkowych, poważnych symptomów.
Czy krztusiec jest groźny w ciąży?
Oczywistym jest fakt, że układ odpornościowy kobiety ciężarnej działa słabiej niż dotychczas. Ryzyko zachorowania na różnego rodzaju infekcje może być więc większe. Okres ciąży to też czas zwiększonej czujności związanej z krztuścem. Przyczyną tego jest ryzyko powikłań u noworodka w przypadku zarażenia go przez mamę.
Dlatego też w trakcie ciąży zalecane jest szczepienie przeciwko krztuścowi. Ma to związek nie tyle z ryzykiem ciężkiego przebiegu infekcji u przyszłej mamy, ale z ewentualnymi groźnymi powikłaniami, które mogą wystąpić w związku z infekcją u noworodka.
Warto wiedzieć, że sama infekcja krztuśca w trakcie ciąży nie wiąże się z cięższym przebiegiem lub ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych u płodu. Najpoważniejszą konsekwencją infekcji jest zarażenie narodzonego dziecka, które nie otrzymało wszystkich dawek szczepionki ze względu na swój wiek.
Powikłania krztuśca w ciąży
Do najczęstszych powikłań krztuśca u osób dorosłych należą zapalenie płuc i ucha środkowego. U kobiet ciężarnych przez napady kaszlu może dojść do problemów ze snem czy np. nietrzymania moczu. Do znacznie groźniejszych powikłań dochodzi jednak u noworodków.
Leczenie krztuśca w ciąży
Leczenie krztuśca opiera się na leczeniu objawowym oraz właściwej antybiotykoterapii. Stosowane są makrolidy lub kotrimoksazol. Nie ma nadal żadnych leków w leczeniu krztuśca o udowodnionym działaniu przeciwkaszlowym.
Uważa się zaś, że podanie antybiotyku zmniejsza zakaźność i możliwość przeniesienia infekcji na inne osoby. Dobrą wiadomością jest więc fakt, że nawet w przypadku zachorowania, po podaniu antybiotyku ryzyko zarażenia dziecka po urodzeniu jest bardzo małe.
Szczepienie na krztusiec w ciąży
Obok szczepienia na grypę, szczepionka przeciwko krztuścowi należy do tych zalecanych kobietom ciężarnym. Są to szczepienia bezpieczne dla przyszłych mam. Pod wpływem szczepionki dochodzi do produkcji przeciwciał w organizmie kobiety, które przechodząc przez łożysko chronią także płód. Ponadto zaszczepienie przyszłej mamy zmniejsza ryzyko narażenia noworodka na kontakt z krztuścem po porodzie.
Te dwa mechanizmy są niezwykle istotne w ochronie przed zachorowaniem małego dziecka, dla którego infekcja może mieć poważne konsekwencje. Najczęściej szczepienie zalecane jest kobietom ciężarnym w 3. trymestrze, między 27. a 36. tygodniem ciąży.
Krztusiec u noworodka
Krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla noworodków, ponieważ uzyskują one pełną odporność na zachorowanie dopiero po 3. dawce szczepienia, czyli po ok. 22. tygodniu życia. Wg badań najczęstszym źródłem zakażenia dla najmłodszych są rodzice, głównie mama, dlatego tak istotne jest szczepienie przeciwko krztuścowi w ciąży.
Objawy u małych dzieci są znacznie bardziej nasilone niż u osób dorosłych. Intensywny kaszel sprawia, że noworodek może zsinieć, a także mieć bezdech lub drgawki. Krztusiec może mieć u najmłodszych dzieci bardzo poważne powikłania, prowadzące nawet do śmierci.
Zakażenie we wczesnym dzieciństwie związane może być również z np. gorszym rozwojem układu nerwowego dziecka, a co za tym idzie słabszymi wynikami w nauce. Z racji groźnych objawów noworodki i niemowlęta chorujące na krztusiec są najczęściej leczone w szpitalu pod kontrolą lekarzu specjalistów.
Czytaj również: Jakie badania robi się dziecku do 6 miesiąca życia?
Kaszel krtaniowy u dziecka (kaszel szczekający) - objawy, przyczyny, leczenie
Szczepienie przeciw żółtaczce w ciąży - szczepienie przeciw WZW typu B
