Nadciśnienie w ciąży to podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego krwi powyżej granic normy (czyli 140/90 mmHg), które rozpoznaje się po 20. tygodniu ciąży u kobiet z poprzednio prawidłowym ciśnieniem.
Jest to tzw. nadciśnienie indukowane ciążą (pregnancy induced hypertension – PIH), któremu nie towarzyszy białkomocz (obecność ciał białkowych w moczu) i które ustępuje samoistnie do 12. tygodnia po porodzie.
Na pytanie, dlaczego ciąża może wywołać nadciśnienie, nie można odpowiedzieć jednoznacznie. Przypuszcza się, że w czasie ciąży organizm matki zaczyna traktować rozwijające się dziecko jako intruza, „obcy” organizm.
Dochodzi wówczas do niszczenia łożyska i wydzielania się u matki substancji obkurczających naczynia krwionośne, co zwiększa ciśnienie krwi.
Czytaj także: Jak kontrolować ciśnienie w ciąży? [WYWIAD]
Jak wygląda ciąża i poród kobiety z ciążowym nadciśnieniem tętniczym?
Spis treści:
- Nadciśnienie przewlekłe a ciąża
- Nadciśnienie płucne a ciąża
- Przyczyny i czynniki ryzyka nadciśnienia
- Objawy wysokiego ciśnienia
- Powikłania nadciśnienie w ciąży
- Leczenie nadciśnienie w ciąży
Nadciśnienie przewlekłe a ciąża
Jeśli podwyższone wartości ciśnienia tętniczego pojawiają się po raz pierwszy przed ciążą lub w ciąży, ale przed 20. tygodniem jej trwania, rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze przewlekłe. Dotyczy ono również kobiet, u których nadciśnienie pojawiło się w dowolnym momencie ciąży po raz pierwszy i nie ustąpiło w ciągu 12 tygodni po porodzie.
Nadciśnienie płucne a ciąża
U kobiet w ciąży można zdiagnozować także nadciśnienie płucne, czyli wzrost ciśnienia w krążeniu płucnym (obiegu krwi pomiędzy prawą komorą a lewym przedsionkiem serca). Ciąża u kobiety z nadciśnieniem płucnym znacznie zaostrza przebieg choroby i przyśpiesza jej postęp.
Szacuje się, że nawet u połowy ciężarnych z nadciśnieniem płucnym istnieje ryzyko zgonu. W związku z tym kobietom z tą chorobą nie zaleca się zachodzenia w ciążę.
Autor: redakcja
Cierpisz na nadciśnienie i chcesz dietą zredukować objawy tej dolegliwości? Wypróbuj nowy program dietetyczny, który pomoże ci przestrzegać zasad diety dla osób z nadciśnieniem.
Przyczyny i czynniki ryzyka nadciśnienia
Na rozwój nadciśnienia w ciąży narażone są kobiety powyżej 35. roku życia, zmagające się z otyłością, cukrzycą czy chorobami nerek. Obarczone zwiększonym ryzykiem są też te kobiety, u których w rodzinie występuje nadciśnienie tętnicze i które spodziewają się pierwszego dziecka.
Warto wiedzieć, że kolejne ciążę nie zwiększają prawdopodobieństwa wystąpienia nadciśnienia. Jest ono takie samo, a nawet mniejsze.
Z kolei nadciśnienie, które występuje przed zajściem w ciążę, zazwyczaj jest związane ze schorzeniami nerek, serca, układu krążenia i problemami endokrynologicznymi.
Czytaj także: Jak mierzyć ciśnienie w ciąży?
Jakie badania są konieczne w ciąży?
Objawy wysokiego ciśnienia
Oprócz nadciśnienia i wynikających z niego objawów (m.in. bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia) mogą się wystąpić także obrzęki, które nagle pojawią się na twarzy czy górnej połowie ciała i nie ustępują po odpoczynku w pozycji leżącej.
Powikłania nadciśnienie w ciąży
Nadciśnienie tętnicze w czasie ciąży, w zależności od czasu trwania i wysokości wartości, może doprowadzić do groźnych powikłań. U przyszłej mamy może doprowadzić udaru mózgu, zawału serca, rozwoju zespołu DIC czy zespołu HELLP.
Jednak za najgroźniejsze powikłanie nadciśnienia ciążowego uznaje się rzucawkę, która objawia się napadem drgawek, co przypomina atak padaczki. Wówczas ryzyko śmierci matki i płodu przekracza 50 procent.
Z kolei dziecko jest narażone na niedotlenienie, zahamowanie wzrostu, wcześniactwo, a nawet na śmierć w łonie matki.
Leczenie nadciśnienie w ciąży
U kobiet z nadciśnieniem ciążowym łagodnym nie stosuje się leczenia, lecz jedynie kontroluje się ciśnienie częściej niż raz w tygodniu i wykonuje badanie moczu, by sprawdzić poziom białka. Konieczne jest także ograniczenie wysiłku fizycznego, odpoczywanie w pozycji leżącej, najlepiej na lewym boku.
Ciężarna powinna stosować dietę lekkostrawną, bogatą w witaminy (szczególnie w witaminę C), mikroelementy, białko i inne substancje odżywcze.
Z kolei kobiety z nadciśnieniem ciążowym umiarkowanym muszą przyjmować leki obniżające ciśnienie i mieć wykonywane pomiary jego wartości częściej niż 2 razy w tygodniu. Konieczne są również badania w kierunku białkomoczu.
W obu przypadkach zalecane jest także regularne (2-4 razy dziennie) mierzenie ciśnienia w domu, gdyż czasami podwyższenie jego wartości w gabinecie lekarskim może być spowodowane tzw. efektem białego fartucha, czyli zdenerwowania z powodu wizyty.
Kobieta z ciężkim nadciśnieniem ciążowym (160/110 mmHg lub większe) musi znaleźć się w szpitalu, gdzie leki są podawane m.in. dożylnie.
Ciśnienie tętnicze kontroluje się co najmniej 4 razy dziennie, a co 7 dni wykonuje się badanie w kierunku białkomoczu, a także inne badania m.in.: elektrolitów, morfologię krwi, badania transaminaz, bilirubiny, wskaźników czynności nerek.
W tym czasie monitoruje się również stan płodu. Jeśli udaje się utrzymać wartość ciśnienia poniżej 150/80-100 mmHg, nie pojawia się białkomocz, nie narastają obrzęki, a dziecko rozwija się prawidłowo, ciężarna może zostać wypisana ze szpitala.
Wówczas pomiary ciśnienia krwi i badanie w kierunku białkomoczu wykonuje się dwa razy w tygodniu aż do rozwiązania ciąży.
Rodzaje nadciśnienia
- PRZEWLEKŁE
To ciśnienie o wartościach co najmniej 140/90 mm Hg stwierdzone przed ciążą lub w ciąży przed ukończeniem 20. tygodnia, niezwiązane z ciążową chorobą trofoblastyczną (nieprawidłowym rozrostem trofoblastu – struktury, która tworzy łożysko) lub nadciśnienie rozpoznane po 20. tygodniu ciąży i utrzymujące się powyżej 12 tygodni po porodzie.
- PŁUCNE
Kobiety w ciąży mogą chorować również na nadciśnienie płucne, czyli wzrost ciśnienia w krążeniu płucnym (obiegu krwi pomiędzy prawą komorą a lewym przedsionkiem serca). Ciąża u kobiety z nadciśnieniem płucnym wiąże się z dużym ryzykiem powikłań ze strony matki oraz płodu. Szczególnie niebezpieczny jest dla kobiety połóg (czyli okres do sześciu tygodni po porodzie). Szacuje się, że ryzyko zgonu występuje u połowy ciężarnych z nadciśnieniem płucnym, zwłaszcza w pierwszym tygodniu po porodzie. W związku z tym kobietom z tą chorobą nie zaleca się zachodzenia w ciążę. W przypadku wystąpienia ciąży u chorej z nadciśnieniem płucnym wskazane jest leczenie w tzw. ośrodkach referencyjnych (w Polsce jest ich kilkanaście) przez zespół multidyscyplinarny składający się z ginekologa, kardiologa, anestezjologa, hematologa, neonatologa. Bardzo ważne jest również wybranie najlepszego dla kobiety sposobu porodu – siłami natury lub cięciem cesarskim.
- CIĄŻOWE
Nadciśnienie ciążowe to zwiększone ciśnienie krwi (≥140/90 mm Hg) stwierdzane po raz pierwszy po 20. tygodniu ciąży bez towarzyszącego białkomoczu i powracające do wartości prawidłowych w ciągu 12 tygodni po porodzie. Rozpoznanie ostateczne jest stawiane po porodzie.
- STAN PRZEDRZUCAWKOWY
Jest to zespół objawów chorobowych występujących po 20. tygodniu ciąży, w okresie porodu lub połogu. Charakteryzuje się podwyższonym ciśnieniem, przebiega zazwyczaj z białkomoczem (utratą powyżej 300 mg białka w ciągu doby), a w przypadku jego braku – występuje z bólem głowy, nieostrym widzeniem, bólem w nadbrzuszu. W badaniach krwi uwagę zwracają małopłytkowość (obniżony poziom płytek krwi, czyli PLT), podwyższone stężenie kreatyniny, wzrost aktywności enzymów wątrobowych (ALT, ASP). Ciężka postać stanu przedrzucawkowego przebiegać może z obrzękiem płuc, zaburzeniami widzenia lub problemami z ośrodkowym układem nerwowym. W grupie ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego są kobiety chorujące na nadciśnienie tętnicze, będące po raz pierwszy w ciąży, powyżej 40. roku życia, z otyłością, cukrzycą oraz chorobami nerek.
