Tarczyca w ciąży to jedną z najczęściej występujących chorób, które dotyczą układu hormonalnego. Problem ten może wystąpić u pacjenta w dowolnym wieku, zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny, jednakże jedną z grup chorych na niedoczynność tarczycy, którym poświęca się szczególną uwagę, są pacjentki spodziewające się dziecka.
Niedoczynność tarczycy w ciąży zasadniczo nie jest zjawiskiem częstym – utajoną postać tej choroby spotyka się u około 3% kobiet w ciąży, jawną natomiast u mniej niż 1% wszystkich ciężarnych. Skala problemu wydaje się w związku z tym raczej niezbyt duża, mimo tego o niedoczynności tarczycy w ciąży warto mówić w związku z tym, jak groźne mogą być konsekwencje istnienia tej choroby u przyszłej matki, związane z rozwojem jej dziecka.
Spis treści
- Dlaczego niedoczynność tarczycy w ciąży jest groźna?
- Komplikacje położnicze jako skutek niedoczynności tarczycy w ciąży
- Jakie objawy sugerują niedoczynność tarczycy w ciąży?
- Rozpoznawanie niedoczynności tarczycy w ciąży
- Jak przebiega leczenie niedoczynności tarczycy w ciąży?
- Jak niedoczynność tarczycy w ciąży wpływa na zdrowie dziecka?
Dlaczego niedoczynność tarczycy w ciąży jest groźna?
Hormony tarczycy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu – między innym regulują one przebieg licznych procesów metabolicznych, mają wpływ na utrzymanie temperatury ciała, a także wpływają one na rozwój układu nerwowego.
W przebiegu niedoczynności tarczycy dochodzi do niedoboru tychże hormonów w organizmie – jeżeli na schorzenie to cierpi kobieta ciężarna, to nie tylko ona doświadcza zaburzeń związanych z niedostatkiem hormonów tarczycy, ale i jej dziecko.
Rozwijający się płód posiada oczywiście swoją tarczycę, jednakże gruczoł ten osiąga odpowiedni poziom rozwoju i rozpoczyna produkcję hormonów około 10.-12. tygodnia życia płodowego. Do tego czasu przebywające w łonie mamy dziecko niejako „korzysta” z hormonów tarczycowych, które produkowane są przez tarczycę jego rodzicielki. W przypadku niedoczynności tarczycy w ciąży płód doświadczać może niedoboru tych hormonów, co może skutkować nawet zaburzeniami rozwoju jego ośrodkowego układu nerwowego.
Podkreślenia wymaga to, że niedoczynność tarczycy u matki prowadzić może do problemów u dziecka nie tylko w I trymestrze, ale zasadniczo przez cały okres trwania ciąży. W rzeczywistości bowiem nawet kiedy płodowa tarczyca rozpocznie już swoją działalność, to dziecko i tak wciąż otrzymuje – poprzez łożysko - hormony tarczycowe pochodzenia matczynego.
Komplikacje położnicze jako skutek niedoczynności tarczycy w ciąży
Zaburzenia czynności tarczycy w ciąży prowadzić mogą nie tylko do zaburzeń rozwoju tkanki nerwowej u płodu. Niedoczynność gruczołu tarczowego może niestety sprzyjać również i niektórym patologiom położniczym, takim jak np. stan przedrzucawkowy. Schorzenie zwiększa również ryzyko porodu przedwczesnego.
Jakie objawy sugerują niedoczynność tarczycy w ciąży?
Zasadniczo objawy niedoczynności tarczycy w ciąży nie są odmienne od tych, które występują u osób cierpiących na tę chorobę i niespodziewających się dziecka. Jako przykłady dolegliwości, które mogą być związane z niedoczynnością tarczycy, można podać:
- ospałość, stałe poczucie zmęczenia,
- bladość i suchość skóry,
- ciągłe uczucie zimna,
- zaburzenia koncentracji,
- zaparcia,
- spowolnienie czynności serca,
- przyrost masy ciała.
W przypadku kobiet ciężarnych pojawiać się może pewien problem dotyczący rozpoznawania niedoczynności tarczycy na podstawie samego wystąpienia dolegliwości związanych z tym schorzeniem. Otóż tak jak w przypadku chociażby dorosłego mężczyzny nagłe pojawienie się ospałości czy nieuzasadnionego poczucia zmęczenia dość wyraźnie sugerują, że ze zdrowiem pacjenta dzieje się coś złego, tak już inaczej bywa u ciężarnych.
Zasadniczo przecież takie problemy, jak wspomniane powyżej, mogą po prostu pojawiać się w ciąży. To właśnie z tego względu, a także z powodu zagrożeń związanych z zaburzeniami czynności tarczycy u ciężarnych, przeprowadzanie badań w kierunku niedoczynności tarczycy zalecane jest u wszystkich kobiet spodziewających się dziecka. Jakie to są badania?
Czytaj: Nadczynność i niedoczynność tarczycy: objawy, przyczyny i leczenie
Zobacz, czy nie masz problemów z tarczycą, zanim zajdziesz w ciążę
Rozpoznawanie niedoczynności tarczycy w ciąży
Podstawowym badaniem, które jest wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy, jest oznaczenie poziomu TSH (tyreotropiny). Ten przysadkowy hormon reguluje czynność gruczołu tarczowego. Ogólnie można powiedzieć, że niedoczynność tarczycy sugeruje podwyższony ponad normę poziom TSH we krwi.
Należy jednak zwrócić uwagę na to, że u kobiet ciężarnych wyróżnia się inne normy TSH niż dla populacji ogólnej. Obecnie za prawidłowy uznaje się poziom TSH u ciężarnej, który nie przekracza 2,5 mIU/l. Oznaczenie TSH zalecane jest u każdej pacjentki spodziewającej się dziecka – zazwyczaj badanie to zlecane jest podczas pierwszej wizyty ciążowej u ginekologa.
Szczególnej diagnostyki w kierunku zaburzeń czynności tarczycy wymagają jednak te przyszłe mamy, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia schorzeń gruczołu tarczowego. Przykładami stanów zwiększających takowe ryzyko są: doświadczenie poporodowego zapalenia tarczycy w przeszłości, występowanie chorób tarczycy u członków najbliższej rodziny czy doświadczenie poronień i porodów przedwczesnych w przeszłości.
W diagnostyce niedoczynności tarczycy u ciężarnych znaczenie ma nie tylko badanie TSH, ale i inne analizy, takie jak oznaczanie ilości samych hormonów tarczycowych (typowo tyroksyny, T4), a czasami także badania przeciwciał związanych z gruczołem tarczowym (przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy oznacza się zwykle przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie tarczycowej, tzw. anty-TPO).
Jak przebiega leczenie niedoczynności tarczycy w ciąży?
Leczenie niedoczynności tarczycy u ciężarnych jest zasadniczo analogiczne jak u innych pacjentów z tym schorzeniem – przyszłym matkom zalecane są preparaty lewotyroksyny (LT4). Zdarza się sytuacja, gdy w ciążę zachodzi kobieta, która już wcześniej chorowała na niedoczynność tarczycy – w takiej sytuacji zachodzi konieczność zwiększania dotychczas stosowanych dawek LT4.
Zapotrzebowanie na hormony tarczycy może się u ciężarnej zmieniać, dlatego też bardzo ważne są regularne badania TSH oraz T4 – wykonywane są one u ciężarnych z niedoczynnością tarczycy nawet co kilka tygodni i na podstawie wyników tych badań ustalane są ewentualne modyfikacje dawek leków.
Poza hormonami tarczycy, w przypadku niedoczynności tarczycy w ciąży pacjentkom zalecana jest również suplementacja preparatów jodku potasu – zażywanie tego środka zalecane jest pacjentkom zarówno w okresie ciąży, jak i w czasie karmienia piersią.
Jak niedoczynność tarczycy w ciąży wpływa na zdrowie dziecka?
Niedostatek hormonów tarczycowych, związany z niedoczynnością tarczycy u matki, z pewnością może negatywnie odbijać się na stanie zdrowia dziecka. Może, ale nie musi – wczesne rozpoczęcie leczenia tej choroby może bowiem sprawić, że maluszek przyjdzie na świat w pełni zdrowy.
Okazuje się bowiem, że największe zagrożenie związane jest z nieleczoną niedoczynnością tarczycy w ciąży – szybkie rozpoczęcie terapii i właściwe jej prowadzenie sprawia, że zagrożenia dla dziecka, związane z tą chorobą maleje.
