Stan przedcukrzycowy to sytuacja, dzięki której możliwe jest jeszcze wykrycie cukrzycy i jej zapobieganie. To stan, w którym niektóre wyniki mogą wskazywać na zagrożenie cukrzycą. Czym jest stan przedcukrzycowy i jak postępować, aby nie przekształcić się w cukrzycę?
Spis treści
- Stan przedcukrzycowy - to profilaktyka cukrzycy
- Czym jest stan przedcukrzycowy?
- Jakie mogą być przyczyny stanu przedcukrzycowego?
- Jakie są objawy stanu przedcukrzycowego?
- Czy stan przedcukrzycowy jest groźny?
- Jak rozpoznaje się stan przedcukrzycowy?
- Na czym polega leczenie stanu przedcukrzycowego?
- Kiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne?
Stan przedcukrzycowy - to profilaktyka cukrzycy
Cukrzyca należy obecnie do grupy najczęstszych schorzeń, które występują u Polaków – szacuje się, że cierpi na nią nawet więcej niż 3,5 miliona obywateli naszego kraju. Co gorsze, sytuacja najprawdopodobniej ulegnie jeszcze pogorszeniu – przypuszcza się bowiem, że w 2020 roku ze schorzeniem tym może się zmagać 4 lub więcej milionów polskich pacjentów.
Problemem jest też cukrzyca ciążowa, na która cierpi ok. 6 proc. wszystkich kobiet w ciąży. Chociaż zwykle mija po porodzie, to jednak kobiety, które ją przeszły, znajdują się w grupie ryzyka – u 30-45% z nich w ciągu najbliższych 15 lat może rozwinąć się cukrzyca typu 2.
Ze względu na wymienione zagrożenia tak ważne są badania profilaktyczne, dzięki którym możliwe jest szybkie wykrycie cukrzycy, ale nie tylko jej – odpowiednie oznaczenia są w stanie wykryć również tzw. stan przedcukrzycowy.
Wykrywanie stanu przedcukrzycowego jest istotne, ponieważ cukrzyca nierzadko przez długi czas przebiega bezobjawowo – początkowo chorujący na nią pacjent może nie mieć absolutnie żadnych objawów, w międzyczasie nieprawidłowe poziomy glukozy we krwi mogą z kolei siać spustoszenie w całym organizmie, prowadząc do uszkodzeń narządu wzroku, struktur układu sercowo-naczyniowego, nerek czy elementów układu nerwowego.
Czym jest stan przedcukrzycowy?
Stanem przedcukrzycowym (ang. prediabetes), określa się nieprawidłowości, które poprzedzać mogą wystąpienie pełnej postaci cukrzycy. Zaburzeniami takimi są:
- nieprawidłowa glikemia na czczo (w skrócie IFG, wywodzącym się od angielskiego terminu impaired fasting glucose),
- nieprawidłowa tolerancja glukozy (w skrócie IGT, z angielskiego: impaired glucose tolerance).
W przypadku obu z wymienionych problemów poziomu glukozy we krwi pacjenta jest nieprawidłowy, nie jest on jednak jeszcze na tyle wysoki, aby możliwe było postawienie rozpoznania u niego cukrzycy. Mimo to można powiedzieć, że osobę, która cierpi na któreś z tych zaburzeń, dzieli krok od zachorowania na pełnoobjawową cukrzycę.
Czytaj: Waga w ciąży: ile można przytyć w ciąży?
Czy cierpiąc na PCOS można zajść w ciążę?
Jakie mogą być przyczyny stanu przedcukrzycowego?
Do stanu przedcukrzycowego dochodzi, gdy tkanki ludzkiego organizmu nie do końca prawidłowo reagują na podstawowy hormon, którego zadaniem jest kontrolowanie poziomu glukozy we krwi – mowa tutaj o insulinie. To podobne nieprawidłowości, jakie mają miejsce w przypadku cukrzycy typu 2 – z obu schorzeniami związana jest insulinooporność.
Wymienia się szereg problemów, które mogą nasilać możliwość wystąpienia u pacjenta stanu przedcukrzycowego – wśród czynników ryzyka tego rodzaju zaburzeń gospodarki węglowodanowej wymieniane są:
- nadwaga i otyłość,
- zbyt niski poziom cholesterolu we frakcji HDL (czyli tzw. dobrego cholesterolu),
- nadciśnienie tętnicze,
- zespół policystycznych jajników,
- przebycie cukrzycy ciążowej,
- zaburzenia gospodarki lipidowej (np. nadmierny poziom trójglicerydów).
Jakie są objawy stanu przedcukrzycowego?
Częstym problemem powiązanym ze stanem przedcukrzycowym jest to, że obarczony nim pacjent może nie być w ogóle tego świadomy – poprzedzające rozwój cukrzycy zaburzenia gospodarki węglowodanowej typowo nie wywołują jakichkolwiek dolegliwości.
Niektóre osoby doświadczają objawów przypominających te, które pojawiają się w przebiegu cukrzycy – silne pragnienie, zwiększona częstość oddawania moczu czy poczucie znacznego zmęczenia – taka sytuacja występuje jednak rzadko.
Czytaj: Jak rozpoznać cukrzycę u dziecka? Te objawy powinny cię zaniepokoić
Polidypsja u dziecka: przyczyny i leczenie nadmiernego pragnienia
Czy stan przedcukrzycowy jest groźny?
Podstawowym zagrożeniem, które wynika ze stanu przedcukrzycowego, jest jego przekształcenie się w cukrzycę. Oczywiście nie każdy pacjent, u którego stwierdzona zostanie nieprawidłowa glikemia na czczo czy upośledzona tolerancja glukozy, ostatecznie cierpi później na cukrzycę, ale trzeba podkreślić, że stan przedcukrzycowy znacząco zwiększa jej ryzyko.
Mimo że stan przedcukrzycowy to jeszcze nie cukrzyca, to podobnie jak i ta choroba może on prowadzić do różnych uszkodzeń narządowych. Problem ten sprzyja m.in. retinopatii, a także zwiększa ryzyko różnych schorzeń sercowo-naczyniowych. Z tego powodu bezapelacyjnie nie wolno go bagatelizować – najpierw konieczne jest jednak jego rozpoznanie.
Czytaj: Test obciążenia glukozą w ciąży - normy i cena testu obciążenia glukozą
Jak rozpoznaje się stan przedcukrzycowy?
Postawienie diagnozy czy to nieprawidłowej glikemii na czczo, czy upośledzonej tolerancji glukozy możliwe jest poprzez przeprowadzenie odpowiednich badań laboratoryjnych. Nieprawidłowa glikemia na czczo może zostać rozpoznana po wykonaniu oznaczenia poziomu glukozy we krwi na czczo – wynik w przedziale 100-125 mg/dl świadczy właśnie o tym problemie.
Jeżeli zaś chodzi o upośledzoną tolerancję glukozy, to można ją stwierdzić dopiero po przeprowadzeniu doustnego testu tolerancji glukozy (w skrócie OGTT, wywodzącym się od angielskiego oral glucose tolerance test). Rozpoznanie takie stawia się wtedy, kiedy w drugim – mającym miejscu po dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy – oznaczeniu uzyskiwany jest wynik poziomu glukozy we krwi sięgający 140-199 mg/dl.
Przygotuj się do pomiaru glukozy
Zarówno pomiar glikemii na czczo, jak i doustny test tolerancji glukozy dają miarodajne wyniki tylko wtedy, gdy pacjent przestrzega przed ich wykonaniem pewnych zaleceń. Nie wolno wieczorem przed badaniem objadać się zbyt dużymi ilościami słodkich pokarmów – ich spożycie może prowadzić do uzyskania zawyżonych wyników pomiarów.
Z drugiej jednak strony przed analizami powinien on stosować swoją zwyczajną dietę – wtedy wynik rzeczywiście odda stan rzeczywisty. Zarówno na oznaczenie glukozy we krwi na czczo, jak i na doustny test tolerancji glukozy pacjent powinien się zgłosić po odpowiedniej przerwie od spożywania pokarmów – jej zalecana długość powinna wynosić od 8 do 14 godzin.
Na czym polega leczenie stanu przedcukrzycowego?
Podstawowym zaleceniem, jakie otrzymują pacjenci, którym zdiagnozowany zostanie ta dolegliwość, jest zmiana stylu życia – zazwyczaj problem ten, przynajmniej początkowo, leczony jest niefarmakologicznie. Wskazana jest zmiana diety – powinien w niej zostać ograniczony udział cukrów prostych oraz tłuszczów, w jadłospisie powinny za to znaleźć się duże ilości warzyw, owoców oraz produktów zawierających węglowodany złożone.
Po rozpoznaniu stanu przedcukrzycowego konieczne jest ograniczenie (a najlepiej całkowita eliminacja) słodkich i słonych przekąsek. Warto również dbać o regularność spożywania posiłków (optymalnie 5 posiłków w ciągu doby, spożywanych w równych odstępach). Zalecane jest również i ograniczenie ilości alkoholu.
Niebagatelne znaczenie w leczeniu stanu przedcukrzycowego ma aktywność fizyczna i to nie tylko u tych osób, które mają zbyt dużą masę ciała. Regularny ruch zdecydowanie korzystnie wpływa na poziom glukozy we krwi i – w połączeniu z dietą – naprawdę może skutkować znormalizowaniem gospodarki węglowodanowej.
Kiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne?
Czasami jednak sama modyfikacja nie jest wystarczająca, a czasami pacjent ze stanem przedcukrzycowym cierpi już na jakieś poważne schorzenia, takie jak np. zaawansowana miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze.
W takich sytuacjach w leczeniu stanu przedcukrzycowego zastosowane może być leczenie farmakologiczne – typowo pacjentom zalecana jest wtedy metformina (lek, który zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę), poza nią wykorzystywana bywa czasami również i akarboza (środek, który zarówno spowalnia, jak i ogranicza wchłanianie węglowodanów w przewodzie pokarmowym).
Czytaj: Dieta cukrzycowa w ciąży: jak się odżywiać mając cukrzycę w ciąży?
Aktywność fizyczna w ciąży: spędź aktywne 9 miesięcy
Część pacjentów, którzy mają stan przedcukrzycowy, bardzo niechętnie podchodzi do ewentualnej farmakoterapii czy do nakłaniania ich do zmiany stylu życia – sądzą oni, że skoro nie mają jeszcze cukrzycy, to jakiekolwiek działania absolutnie nie mają sensu.
Taka postawa jest jednak zdecydowanie nieprawidłowa – stan przedcukrzycowy naprawdę można zwalczyć, doprowadzając do znormalizowania poziomu glukozy we krwi, tymczasem kiedy zostanie on całkowicie zbagatelizowany, jak najbardziej może przerodzić się on w cukrzycę, która to już z całą pewnością będzie wymagała zdecydowanie intensywniejszego leczenia.
