Zapalenie dziąseł w ciąży to choroba spowodowana zaleganiem płytki nazębnej (wytwarzanej przez bakterie ze śliny i resztek jedzenia). Powstaje najczęściej w wyniku nieprawidłowej lub niewystarczającej higieny jamy ustnej. Płytka gromadząca się na niedoczyszczonych zębach ulega mineralizacji i zamienia się w kamień, który wnika między zęby a dziąsła, naruszając korzenie.
Dziąsła są wówczas zaczerwienione i bolą, często też krwawią w czasie mycia. Co ma ta choroba jamy ustnej do ciąży? Wbrew pozorom bardzo wiele. Skąd się bierze zapalenie dziąseł w ciąży, czym grozi i jak je leczyć ciążowe zapalenie dziąseł
Spis treści
- Dlaczego zapalenie dziąseł w ciąży to problem?
- Zapalenie dziąseł w ciąży może być niebezpieczne dla płodu
- Ciążowe zapalenie dziąseł wpływa na zdrowie dziecka
- Objawy zapalenia dziąseł w ciąży
- Leczenie ciążowego zapalenia dziąseł
- Jak zapobiec zapaleniu dziąseł w ciąży?
Dlaczego zapalenie dziąseł w ciąży to problem?
Przyszłe mamy są bardziej narażone na zapalenie dziąseł ze względu na zmiany hormonalne zachodzące w ich organizmie pod wpływem ciąży. To nie wszystko: prowadzone od lat 90. ubiegłego stulecia badania wykazały silne związki między chorobami przyzębia a niską masą urodzeniową noworodków.
Dlatego lekarze periodontolodzy alarmują: wszystkie kobiety w ciąży, a szczególnie te, które obserwują u siebie charakterystyczne objawy (np. krwawienie z dziąseł), powinny mieć wdrożone leczenie, które może uchronić ich dziecko przed groźnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Zapalenie dziąseł w ciąży może być niebezpieczne dla płodu
- W1996 roku Steven Offenbacher, znana postać amerykańskiej periodontologii, przeprowadził pierwsze badania, które wykazały, że u ciężarnej cierpiącej na zapalenie przyzębia wzrasta ryzyko urodzenia dziecka przed terminem, czyli przed 37. tygodniem ciąży, i o masie poniżej 2500 g – wyjaśniał prof. dr hab. n. med. Tomasz Konopka, kierownik Katedry i Zakładu Periodontologii UM we Wrocławiu, prezes Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego. – Późniejsze badania wykazały również inne zależności, mianowicie wpływ stanu przyzębia matki na występowanie stanu przedrzucawkowego, czyli groźnego, choć rzadkiego schorzenia ciężarnych, w którym dochodzi do nadciśnienia, białkomoczu i objawów przypominających padaczkowe.
Udowodniono również naukowo, że istnieją zależności między chorobami przyzębia a cukrzycą, także cukrzycą ciążową. Problemy w jamie ustnej powodują bowiem zmiany w układzie odpornościowym, które prowadzą do cięższego przebiegu cukrzycy i odwrotnie – cukrzyca sprzyja poważniejszym stanom zapalnym i większej destrukcji przyzębia.
Problem jest poważny, ponieważ szacuje się, że dolegliwości periodontologiczne, objawiające się m.in. stanem zapalnym dziąseł, ma ogromny odsetek przyszłych mam. Jak podaje PTP, zapalenie przyzębia występuje u około 12 proc. kobiet w ciąży, a zapalenie dziąseł – u około 50 proc. (według różnych autorów waha się od 40 do 90 proc.).
U 4–5 proc. kobiet ciężarnych dochodzi do przerostów dziąseł, a w skrajnych przypadkach do powstania tzw. guza ciężarnych, czyli miejscowej zmiany wymagającej nawet zabiegu chirurgicznego.
Ciążowe zapalenie dziąseł wpływa na zdrowie dziecka
Lekarze zaobserwowali też zależność między stanem zębów matki a zdrowiem jej dziecka po urodzeniu. Badania wykazały, że procesy próchnicotwórcze, rozwijające się u kobiety w okresie ciąży, wpływają na skłonność do próchnicy zębów mlecznych, a potem również zębów stałych u jej potomstwa.
To skutek procesu przenikania patogenów z jamy ustnej mamy do jej krwiobiegu, a następnie poprzez łożysko do organizmu płodu. Zdaniem specjalistów z Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego podobny mechanizm zachodzi w przypadku chorób przyzębia, a co więcej – może on prowadzić do dużo poważniejszych problemów niż plomby w ząbkach dziecka w przyszłości.
Objawy zapalenia dziąseł w ciąży
Pierwsze objawy zapalenia przyzębia lub dziąseł mogą pojawić się już około 2. -3. miesiąca ciąży. Są to:
- krwawienie w czasie szczotkowania
- brzydki zapach z ust
- rozpulchnienie dziąseł
- ich zaczerwienienie
- zmiana kształtu
- wydłużenie koron zębów
- przemieszczanie się zębów
- rozchwianie
- utrata zębów.
Leczenie ciążowego zapalenia dziąseł
Zdaniem periodontologów choroby przyzębia to schorzenia, które stosunkowo łatwo się leczy, łatwo się też im zapobiega. Co ważne, leczenie takie jest bezpieczne zarówno dla mamy, jak i jej nienarodzonego dziecka.
– Oczywiście każdy dentysta wie, że w pierwszym trymestrze ciąży leczenie przyzębia, na przykład zbyt głębokich kieszonek (przestrzeni między dziąsłem a zębem), nie jest możliwe ze względu na negatywny wpływ leków na rozwój płodu, ale już w drugim trymestrze jest to bezpieczne – tłumaczył prof. Tomasz Konopka, prezes Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego na konferencji. – Te trzy miesiące to wystarczający czas, aby opanować stan zapalny i uzyskać trwałą remisję choroby, nawet pogłębionych chorób przyzębia.
Jak dodaje prezes Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego, podjęcie leczenia ma dowiedziony wpływ na zmniejszenie ryzyka powikłań ciążowych. – Obserwuje się korzystny wpływ leczenia stanów zapalnych przyzębia u ciężarnych kobiet na przedłużenie ciąży, urodzenie dziecka z prawidłową masą ciała oraz na zmniejszenie odsetka przypadków stanu przedrzucawkowego.
Istnieją również badania pokazujące, że im bardziej to leczenie jest rozbudowane, np. o użycie leków antyseptycznych, tym wpływ ochronny na szczęśliwe zakończenie ciąży jest większy – mówił prof. Tomasz Konopka. – To najbardziej wartościowy dowód wskazujący na związek między jedną patologią a drugą, czyli między chorobami przyzębia a problemami z prawidłowym przebiegiem ciąży.
Leczenie jamy ustnej wpływa również na terapię cukrzycy. Okazuje się, że zahamowanie chorób przyzębia w drugim trymestrze ciąży jest porównywalne z włączeniem dodatkowego leku poprawiającego metabolizm glukozy. To bardzo ważne szczególnie dla tych przyszłych mam, u których leczenie tej choroby jest ograniczone ze względu na ochronę płodu.
Jak zapobiec zapaleniu dziąseł w ciąży?
Idealnie jest, kiedy kobieta wyleczy wszystkie zęby przed ciążą. Taka sytuacja jednak zdarza się rzadko, dlatego po potwierdzeniu ciąży przez lekarza należy udać się do stomatologa i sprawdzić stan swojego uzębienia.
Profilaktyka chorób przyzębia, zdaniem specjalistów z Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego, powinna obejmować przede wszystkim prawidłową higienę zębów: mycie dwa razy dziennie (przynajmniej przez 2 minuty, najlepiej szczoteczką oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjną), czyszczenie przestrzeni międzyzębowych nitką dentystyczną lub specjalnymi szczoteczkami oraz używanie past zapobiegających odkładaniu się płytki nazębnej (np. z antyseptykiem i fluorem).
Niezbędna jest również opieka stomatologa nad przyszłą mamą już na etapie planowania ciąży, a także w trakcie dziewięciu miesięcy oczekiwania na dziecko, czyli wizyta przynajmniej raz na każdy trymestr ciąży. Jeśli pojawią się ubytki, trzeba je wyleczyć. Nieleczone mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji m.in. takich, jak ból i krwawienie dziąseł w ciąży.
Kobieta w ciąży to pacjentka z grupy ryzyka, trzeba więc szczególnie uważnie monitorować stan jej przyzębia. Dlatego PTP zachęca wszystkich położników, aby w trakcie prowadzenia ciąży przypominali przyszłym mamom o konieczności wizyty u stomatologa w ciąży. Dentystów uczula z kolei na to, aby informowali ciężarne pacjentki o objawach, które powinny je zaniepokoić i skłonić do wizyty u periodontologa.
Dobrą tradycją jest wpisywanie obowiązkowych wizyt u stomatologa do książeczki ciążowej, którą dostaje w gabinecie ginekologicznym każda kobieta oczekująca dziecka. Niezmiernie istotne jest też przekazywanie pacjentkom wiedzy na temat chorób dziąseł. Chodzi zarówno oto, by potrafiły one rozpoznać objawy dolegliwości, jak również aby potrafiły jej zapobiegać.
Czytam: Znieczulenie zębów w ciąży: ciężarna może borować zęby w znieczuleniu dentystycznym!
Sprawdź też, jakie badania należy wykonać w ciąży
Leczenie zębów w ciąży: które zabiegi u dentysty są bezpieczne w ciąży?
