Żelazo dla ciężarnych w tabletkach powinno być stosowane tylko w określonych sytuacjach. Chociaż żelazo znajduje siew tzw. wielkiej piątce najważniejszych suplementów w ciąży, to jednak nie każda kobieta w ciąży potrzebuje tabletek z żelazem.
Spis treści
- Czy trzeba suplementować żelazo w ciąży?
- Kiedy mówimy o anemii w ciąży?
- W jakich dawkach żelazo w ciąży?
- Skutki uboczne przyjmowania żelaza w tabletkach w ciąży
- Jakie żelazo w tabletkach dla ciężarnych wybrać?
- Żelazo w produktach spożywczych
Czy trzeba suplementować żelazo w ciąży?
Skąd się zatem wzięło przekonanie, że suplementacja żelaza w ciąży jest niezbędna? W ciąży zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacznie wzrasta – z 18 do 26 mg dziennie, a poziom hemoglobiny we krwi – spada. Jednak to nie znaczy, że każda kobieta po zajściu w ciążę ma biec do apteki po tabletki z żelazem.
Najpierw należy zadbać o to, aby więcej żelaza dostarczać w diecie bogatej w żelazo, wzbogacając ją w takie produkty, jak: chude mięso, pestki, orzechy, drożdże piwne, suszone morele, pokrzywa i natka pietruszki. Dobrze zbilansowana dieta jest w stanie zapobiec niedoborom żelaza.
Suplementacja natomiast powinna być wdrożona – na zalecenie lekarza – dopiero wtedy, gdy u ciężarnej stwierdzi się anemię z niedoboru żelaza. W Polsce jest tendencja do nadużywania suplementacji, tymczasem trzeba ją stosować bardzo ostrożnie i rozważnie.
Kiedy mówimy o anemii w ciąży?
Podstawowym parametrem, który służy do rozpoznawania niedokrwistości, jest ilość hemoglobiny we krwi. U kobiet niebędących w ciąży za normę przyjmuje się wartość 11,5–15,5 g/dl. Natomiast u przyszłych mam stężenie hemoglobiny we krwi zawsze spada.
Jest to jednak normalne i wynika z tego, że w ciąży znacznie zwiększa się objętość krwi (o ok. 40 proc.) – a zatem niższe stężenie hemoglobiny jest po prostu efektem rozrzedzenia krwi. Problem polega na tym, że nawet wśród lekarzy są spory, jaką wartość uznać za graniczną.
Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego o anemii u ciężarnych można mówić, gdy hemoglobina spadnie poniżej 11 g/dl. Są też jednak specjaliści, którzy uważają, że nawet 10 g/dl pod koniec ciąży nie oznacza anemii z niedoboru żelaza i wcale nie zalecają suplementacji. Zwłaszcza że syntetyczne żelazo nie jest obojętne dla zdrowia.
Zobacz: Poznaj 5 zasad, dzięki którym unikniesz anemii i niedokrwistości w ciąży
Zalety przyjmowania witaminy C w ciąży
W jakich dawkach żelazo w ciąży?
Normy tego pierwiastka zalecane dla kobiet w ciąży są, mimo zaprzestania miesiączkowania, zwiększone w stosunku do zapotrzebowania kobiet niebędących w ciąży. Co istotne, przyjmowanie żelaza od początku ciąży zdecydowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia niedoboru tego pierwiastka w dwóch ostatnich trymestrach.
Jeśli u kobiety zostanie zdiagnozowana anemia, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca wprowadzenie suplementów żelaza w ciąży w dawkach 60–120 mg dziennie.
Skutki uboczne przyjmowania żelaza w tabletkach w ciąży
U większość kobiet, które długo przyjmują tabletki z żelazem, występują silne zaparcia i bóle brzucha, co bardzo obniża komfort życia. Przyjmowanie żelaza powoduje też niekiedy skutki uboczne w postaci mdłości, dolegliwości żołądkowych, biegunek.
Pewnym rozwiązaniem jest stosowanie w takiej sytuacji organicznych suplementów żelaza w postaci chelatu. Gama preparatów żelaza dostępnych w tej formie jest dość duża, jednak zawsze należy skonsultować zażywanie tego typu preparatów z lekarzem prowadzącym ciążę.
Poza tym żelazo może mieć niekorzystny wpływ na ciążę, co wykazały badania naukowców brytyjskich. Przestudiowali oni wyniki badań 150 tys. kobiet w ciąży i okazało się, że u tych z nich, które cały czas miały hemoglobinę powyżej 10,5 g/dl, istniało większe ryzyko niskiej wagi urodzeniowej dziecka, zatrucia ciążowego (nadciśnienie indukowane ciążą) i przedwczesnego porodu.
Dlatego suplementy żelaza należy stosować bardzo ostrożnie i tylko wtedy, gdy tak zaleci lekarz.`
Czytaj: WITAMINY I MINERAŁY W CIĄŻY: Jakie witaminy i minerały są potrzebne w 1 trymestrze ciąży?
Anemia w ciąży. Dowiedz się co to jest anemia i co powinnaś o niej wiedzieć
Czy brać witaminy w ciąży? 5 powodów, dla których trzeba przyjmować suplementy ciążowe
Suplementacja musi być dobrze uzasadniona
dr n. med. Paweł Kubik, ginekolog położnik, Szpital Specjalistyczny im Świętej Rodziny w Warszawie
U kobiet w ciąży spadek wartości żelaza i hemoglobiny jest zjawiskiem fizjologicznym. Brak tego spadku może być związany z takimi powikłaniami, jak: nadciśnienie indukowane ciążą, rzucawka, niska masa urodzeniowa, niska punktacja w skali Apgar.
Wysoki poziom hemoglobiny może też ograniczać przepływ łożyskowy, co niekorzystnie wpływa na wzrost płodu. Suplementacja żelaza musi być dobrze uzasadniona i kontrolowana.
Nadmiar żelaza w organizmie, powstały w wyniku przewlekłej wysokodawkowej suplementacji, może wywołać niekorzystne efekty, np. być źródłem wolnych rodników tlenowych, które są potencjalnym czynnikiem uszkodzenia DNA, lipidów i białek.
Związany z tym stres oksydacyjny jest potencjalnym czynnikiem zwiększającym ryzyko wad wrodzonych płodu, porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej.
„Przeładowanie” żelazem na poziomie lokalnym i związany z tym stres oksydacyjny obserwowano w obrębie śluzówki jelit, wątrobie, śledzionie i łożysku. Akumulacja żelaza w śluzówce jelita powoduje zaburzenia jego czynności, np. spowolnienie wchłaniania miedzi i cynku. Dlatego stosowanie preparatów z żelazem trzeba zawsze skonsultować z lekarzem.
Jakie żelazo w tabletkach dla ciężarnych wybrać?
Wszystkie suplementy w ciąży należy bezwzględnie zażywać zgodnie z zaleceniami producenta umieszczonymi na ulotce informacyjnej. Warto zapoznać się także z opiniami dietetyków odnośnie ich przyjmowania.
Na rynku jest wiele tabletek z żelazem. Mamy preparaty jednoskładnikowe, zawierające jedynie żelazo. Warto przyjmować je w trakcie posiłku bogatego w witaminę C lub popijać podobnym sokiem owocowym. Witamina ta wielokrotnie zwiększa przyswajanie żelaza zarówno z pożywienia, jak i suplementów, hamuje je natomiast herbata, a także produkty bogate w wapń, mangan, miedź, cynk oraz błonnik pokarmowy.
W aptekach dostępne są też preparaty, które łączą w sobie składniki rekomendowane przez specjalistów na ten czas. To wygodna opcja, gdyż nie trzeba kupować kilku różnych suplementów i pamiętać o ich przyjmowaniu.
Warto zwrócić uwagę, czy dany preparat zawiera rzeczywiście składniki niezbędne, czy też cały wachlarz dodatków o niekoniecznie udowodnionym działaniu na organizm ciężarnej kobiety.
Suplementów nie należy przyjmować na czczo. Preparaty wieloskładnikowe najlepiej stosować w trakcie lub bezpośrednio po śniadaniu, popijając czystą wodą – przegotowaną lub źródlaną. Woda mineralna nie jest zalecana, gdyż jej składniki mogą tworzyć niekorzystne połączenia ze składnikami suplementu, natomiast soki owocowe i herbata mogą hamować wchłanianie zawartych w preparacie substancji odżywczych.
Żelazo w produktach spożywczych
Najlepszym źródłem żelaza jest odpowiednio zbilansowana dieta przyszłej mamy. Dużą ilość tego pierwiastka zawiera wątroba wieprzowa i wołowa, czerwone mięso, biała fasola i słynący z tego składnika szpinak oraz inne zielone warzywa, ale w diecie bogatej w żelazo warto uwzględnić także m.in. płatki owsiane, kaszę gryczaną i czerwone buraki.
Niestety, żelazo jest pierwiastkiem bardzo słabo przyswajanym – wykorzystujemy zaledwie niewielki procent dostarczanego składnika – dlatego w przypadku anemii, konieczna jest suplementacja.
miesięcznik "M jak mama"
