Zespół HELLP to powikłanie rzucawki i stanu przedrzucawkowego. Doczekał się swojego „opracowania” stosunkowo niedawno, bo w 1982 roku. Zespół HELLP to rzadkie schorzenie ciążowe, ale poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety oraz jej dziecka. Wyjaśniamy, jakie objawy świadczą o zespole HELLP i dlaczego jest zagrożeniem ciąży.
Spis treści
- Czym jest zespół HELLP w ciąży?
- Kto jest narażony na zespół HELLP?
- Objawy zespołu HELLP w ciąży
- Diagnoza zespołu HELLP
- Leczenie zespołu HELLP w ciąży
Czym jest zespół HELLP w ciąży?
Zespół HELLP jest bardzo niebezpieczny i to nie tylko ze względu na możliwość pojawienia się stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Do powikłań zespołu HELLP w ciąży zalicza się oddzielenie łożyska, ostrą niewydolność nerek i obrzęki płuc.
Zespół HELLP niesie ze sobą duże ryzyko śmierci kobiety i jeszcze większe (bo ok. 60 procent) dziecka w okresie okołoporodowym.
Kobiety, które przebyły zespół HELLP, są bardziej narażone w kolejnej ciąży na rozwój stanu przedrzucawkowego, hipotrofię wewnątrzmaciczną oraz przedwczesny poród. Szczególnie zagrożone stanem przedrzucawkowym są kobiety, u których zespoł HELLP był poprzedzony nadciśnieniem, natomiast ryzyko nawrótu zespołu HELLP jest u nich bardzo małe.
Kto jest narażony na zespół HELLP?
Zespół HELLP dotyczy mniej niż 1 procenta kobiet w ciąży - najczęściej dotyka on pacjentki w ciążach powikłanych ciężką gestozą (występuje u około 10 procent kobiet), zaś nawet około 40 procent kobiet ze stanem przedrzucawkowym ma łagodne odstępstwa od normy w zakresie poziomu enzymów wątrobowych, lecz nie ma u nich pełnego obrazu HELLP.
Zespół HELLP może (ale nie musi) być pierwszym klinicznym objawem stanu przedrzucawkowego. U pacjentek z zespołem HELLP często diagnozuje się także zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego lub ostrą niewydolność nerek.
Na zespół HELLP mogą cierpieć również kobiety z wcześniej rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym ciężarnych. Zespół HELLP częściej dotyka wieloródki. Zwykle występuje w trzecim trymestrze ciąży, ale może także rozwinąć się we wczesnym stadium ciąży albo dopiero w okresie poporodowym.
Zobacz również: Próby wątrobowe w ciąży - jak odczytać wyniki?
Kontrolowanie ciśnienia w ciąży - Wywiad z ekspertem na temat nadciśnienia w ciąży
Termin HELLP to z angielskiego „HELLP syndrome”. Najczęstsze objawy zespołu HELLP to:
- niedokrwistość hemolityczna (Hemolytic anemia);
- podwyższone poziomy enzymów wątrobowych (Elevated Liver enzymes);
- mała liczba płytek - małopłytkowość (Low Platelet count).
Nazwa zespołu HELLP powstała z pierwszych liter angielskich nazw objawów, ale też oznacza po angielsku „wołanie o pomoc”, co trafnie oddaje wagę schorzenia.
Objawy zespołu HELLP w ciąży
Schorzenia jakim jest zespół HELLP nie sposób przegapić. Typowe objawy zespołu HELLP to:
- ból w nadbrzuszu lub w prawym podżebrzu;
- bolesność przy ucisku w prawym podżebrzu;
- przejmujący ból głowy;
- silne zmęczenie;
- krwawienie;
- nudności i wymioty;
- zaburzenia widzenia.
Badania lekarskie kwi, moczu oraz ciśnienia krwi wykazują zaś:
- nadciśnienie czasem powiązane z białkomoczem;
- niewielka hemoliza w rozmazie krwi obwodowej (czasem też niedokrwistość). Stopień hemolizy jest określony przez stężenie wolnej bilirubiny;
- obniżająca się liczba płytek krwi;
- podwyższone stężenie aminotransferaz - wyraźnie ponad górne granice normy;
- stłuszczenie wątroby.
Diagnoza zespołu HELLP
Lekarz zaleca ciężarnej szereg badań. Aby mieć pewność, że ma do czynienia z zespołem HELLP, może wykonać kobiecie USG, które wykluczy inne przyczyny ostrego bólu w nadbrzuszu. Obraz wątroby pomaga również rozróżnić, czy pacjentka ma stan przedrzucawkowy z zajęciem wątroby zaś bez zepołu HELLP. Biopsja wątroby nie jest potrzebna.
Czytaj również: Morfologia krwi: najważniejsze badanie w ciąży
Ciąża po czterdziestce – czy to bezpieczne zajść w ciążę po 40. roku życia?
Pomiar ciśnienia w ciąży - jak mierzyć ciśnienie w ciąży? Wybierz z nami ciśnieniomierz
Leczenie zespołu HELLP w ciąży
Rokowania u kobiet w ciąży z zespołem HELLP są bardzo niekorzystne. Dlatego zaleca się w zdecydowanej większości przypadków jak najszybsze zakończenie ciąży. Szczególnym wskazaniem do natychmiastowej interwencji lekarskiej jest silny ból przy ucisku prawego podżebrza świadczący o rozciągnięciu torebki wątroby.
Sytuacja jest w miarę prosta, gdy zespół HELLP objawia się w zaawansowanej ciąży, już po 34 tygodniu, kiedy płuca dziecka są lepiej rozwinięte. Wtedy łatwiej jest lekarzom wydać zalecenie wywołania porodu. Przed 34 tygodniem ciąży kobieta z zespołem HELLP musi przebywać w szpitalu i dużo odpoczywać.
W trakcie leczenia zespołu HELLP w ciąży kobieta otrzymuje też sterydy, które przyspieszą rozwój płuc dziecka, leki zmniejszające ryzyko napadów padaczkowych oraz leki obniżajace ciśnienie krwi, a w razie konieczności przeprowadza się u niej transfuzję krwi.
Kryzysowy dla kobiety z zespołem HELLP w ciąży jest okres okołoporodowy. Może wystąpić nadciśnienie, białkomocz oraz obniżenie liczby płytek, które należy leczyć. Nierzadko rodząca otrzymuje płytki krwi, a nawet osocze.
Przez pewien czas po porodzie kobieta musi przyjmować leki obniżające ciśnienie. Natomiast po porodzie stężenie enzymów wątrobowych samo wraca do normy (nie ma niewydolności wątroby), a następnie reguluje się liczba trombocytów.
