Łożysko to rodzaj tarczy albo dysku, wyściełającego górną część jamy macicy, na tylnej albo przedniej jej ścianie. Zaczyna się tworzyć w pierwszym miesiącu ciąży. Najpierw w błonie śluzowej macicy zagnieżdża się zarodek. Komórki jego zewnętrznej ścianki wnikają w ścianę macicy i za pomocą specjalnych wypustek łączą się ze znajdującymi się w niej naczyniami krwionośnymi. Z części tych komórek tworzy się łożysko (z reszty powstają odchodząca od łożyska pępowina i błony płodowe).
W czwartym miesiącu ciąży łożysko już w pełni ukształtowane. Ma dwie części: płodową i matczyną. Część płodową tworzą błony płodowe: kosmówka i omocznia (wtedy mówimy o łożysku kosmówkowo-omoczniowym) lub kosmówka i pęcherzyk żółtkowy (wtedy mamy do czynienia z łożyskiem kosmówkowo-żółtkowym). Część matczyną tworzą zaś błony śluzowe macicy.
Spis treści
- Jaką funkcję pełni łożysko?
- Najczęstsze problemy z łożyskiem
- Łożysko przodujące
- Przedwczesne odklejenie łożyska
- Przedwczesne starzenie się łożyska
- Jak przebiega rodzenie łożyska?
Jaką funkcję pełni łożysko?
Przez łożysko przepływa krew i matki, i płodu, jednak nie mieszają się one ze sobą, gdyż są oddzielone błoną kosmka. Krew płodu dopływa do łożyska dwiema tętnicami pępowinowymi. W łożysku jest utlenowana i zaopatrzona w substancje odżywcze, po czym wraca do płodu żyłą pępowinową. W drugą stronę wędrują zaś zbędne produkty przemiany materii i dwutlenek węgla, które trafiają następnie do krwi mamy i wydalane są przez jej nerki i płuca.
Przez łożysko przedostaje się nie tylko to, co niezbędne do życia, lecz również i substancje, które mogą maluszkowi zaszkodzić – niemal wszystkie leki, alkohol, toksyny zawarte w papierosach czy narkotykach, niektóre drobnoustroje chorobotwórcze (np. wirus toksoplazmozy, czy różyczki). To właśnie z tego powodu przyszła mama musi wyjątkowo o siebie dbać i nie zażywać leków bez konsultacji z lekarzem.
Łożysko waży około 400-500 g i ma zwykle blisko 20 centymetrów średnicy, choć od tej reguły zdarzają się odstępstwa. Większe łożysko może sugerować, że urodzi się większe dziecko, jeśli zaś łożysko jest małe, to i dziecko będzie niewielkie. W ekstremalnych przypadkach – np. gdy podczas ciąży matka pali papierosy, zażywa narkotyki albo ma nadciśnienie w ciąży – łożysko jest bardzo małe. Dziecko rośnie wtedy wolniej, gdyż dostaje zbyt mało substancji odżywczych.
Najczęstsze problemy z łożyskiem
-
Łożysko przodujące
Zdarza się w jednej na 200 ciąż, rzadko występuje przy pierwszym dziecku. Można mówić o nim wtedy, gdy znajduje się nie na górnej, lecz w dolnej części jamy macicy i częściowo albo całkowicie przykrywa wewnętrzne ujście kanału szyjki macicy. Wykrywa je badanie USG w ciąży, zrobione w 30-32 tygodniu. Jego objawem jest niebolesne krwawienie (jeśli się pojawi, natychmiast skontaktuj się z lekarzem!).
Komplikacje przy łożysku przodującym zwykle wiążą się z koniecznością pobytu w szpitalu (jeśli krwawienia się powtarzają, trzeba leżeć na patologii ciąży). Jeśli masz łożysko przodujące, jak najczęściej odpoczywaj, unikaj wysiłku, zrezygnuj ze współżycia i uprawiania sportu (jakikolwiek uraz może uszkodzić łożysko). Łożysko przodujące zwykle uniemożliwia poród naturalny i konieczne jest cesarskie cięcie (decyduje o tym lekarz w 38 tygodniu ciąży).
-
Przedwczesne odklejenie łożyska
To częściowe albo zupełne oddzielenie się łożyska od ściany macicy, jeszcze przed urodzeniem dziecka. Może się zdarzyć w II i III trymestrze (od IV miesiąca). Zwykle przyczyna jest trudna do wykrycia – może to być nadciśnienie, zatrucie ciążowe, uraz fizyczny albo psychiczny. Objawem przedwczesnego odklejenia się łożyska jest nagły, silny ból macicy, zawroty głowy, omdlenia, krwawienie z dróg rodnych i wahania czynności serca płodu.
Odklejenie 30 proc. łożyska doprowadza do śmierci płodu i poważnych komplikacji u matki, dlatego po zaobserwowaniu objawów trzeba jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Jeśli łożysko odkleiło się w niewielkim stopniu, do końca ciąży trzeba leżeć w łóżku. Gdy zaś uszkodzenie jest poważniejsze, konieczne jest natychmiastowe cesarskie cięcie.
-
Przedwczesne starzenie się łożyska
Starzenie się łożyska to proces naturalny, jednak zdarza się, że postępuje szybciej, gdy kobieta źle się odżywia, pali papierosy, albo ma nadciśnienie. Ta patologia nie daje żadnych objawów – wykrywa ją lekarz podczas badania USG. Jeśli stwierdzi, że łożysko starzeje się zbyt szybko i do płodu dociera coraz mniej substancji odżywczych i tlenu, konieczna jest stała kontrola stanu dziecka, po to by zapobiec niedożywieniu i niedotlenieniu malca oraz związanym z tym komplikacjom.
Jak przebiega rodzenie łożyska?
Łożysko to dla organizmu matki ciało obce – gdy spełni swoją funkcję, musi zostać wydalone. „Urodzenie” łożyska następuje zwykle w ciągu godziny od porodu naturalnego. Ten proces często przyspiesza położna, robiąc matce zastrzyk oksytocyny, hormonu wywołującego skurcze macicy. Ona też sprawdza, czy łożysko urodziło się w całości – jego resztki w jamie macicy mogłyby spowodować infekcję.
Podczas cesarskiego cięcia łożysko jest odcinane od jamy macicy. W obu przypadkach na ścianach macicy pozostaje rana, która stopniowo się goi. Bardzo rzadko zdarza się, że łożysko się nie odklei albo uwięźnie w macicy podczas porodu – wówczas lekarz podaje rodzącej środki wywołujące skurcze, czasem łożysko jest ręcznie wypychane poprzez uciskanie brzucha.
