Antybiotyki są to leki stosowane w leczeniu wszelkiego rodzaju zakażeń bakteryjnych, a niekiedy też grzybiczych, które nieleczone mogą mieć bardzo poważne konsekwencje. Antybiotyki pomagają organizmowi zwalczyć groźną infekcję, zabijając bakterie lub hamując ich wzrost i podziały. Powinny być stosowane wyłącznie z polecenia lekarza i pod jego kontrolą – nikomu nie wolno ich przyjmować na własną rękę, bo zarówno rodzaj leku, dawka, jak i czas terapii muszą być dokładnie określone przez specjalistę. Zwłaszcza w ciąży mogą narobić wiele szkód, szczególnie w I trymestrze. Ale są sytuacje, kiedy zastosowanie antybiotyku jest niezbędne, bo rozpoznana infekcja nie może być leczona w inny sposób. Obecnie jest sporo antybiotyków o udokumentowanym braku szkodliwości dla ciąży – mogą je więc bezpiecznie stosować przyszłe mamy. Decyzję o leczeniu kobiety ciężarnej antybiotykiem musi jednak zawsze podjąć lekarz, który ma świadomość, że pacjentka jest w ciąży. Decyzja taka w każdym przypadku powinna być poprzedzona bardzo dokładnym przeanalizowaniem sytuacji pod kątem wskazań medycznych, korzyści terapeutycznych i możliwego toksycznego działania na dziecko.
Kiedy antybiotyki w ciąży są konieczne
Najczęstszym powodem stosowania antybiotyków w ciąży są zakażenia bakteryjne, które nieleczone mogą niekorzystnie wpływać na rozwój płodu. Są to przede wszystkim: zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych, zakażenia układu moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, waginoza, chlamydioza, rzęsistkowica, rzeżączka i inne choroby przenoszone drogą płciową oraz inne choroby bakteryjne zagrażające życiu, np. zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Antybiotyki podaje się też profilaktycznie, np. w razie przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego albo obecności paciorkowca grupy B (wtedy lek jest podawany w czasie porodu). Antybiotyk należy przyjmować ściśle według zaleceń lekarza, czyli w określonej dawce, w stałych odstępach czasu i przez cały ustalony okres leczenia, nawet jeśli objawy choroby ustąpią wcześniej.
Skutki uboczne antybiotykoterapii
dr n. med. Paweł Kubik, ginekolog położnik, Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny w Warszawie
Należy pamiętać, że antybiotyki oprócz drobnoustrojów chorobotwórczych niszczą też bakterie pożyteczne dla naszego organizmu, m.in. w przewodzie pokarmowym i w pochwie. W skład fizjologicznej flory pochwy wchodzi ok. 100 rodzajów bakterii, które są odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowego ekosystemu. Największe znaczenie przypisuje się pałeczkom kwasu mlekowego, które nie dopuszczają do nadmiernego wzrostu bakterii chorobotwórczych. Wszystkie czynniki zmniejszające populację tych pożytecznych bakterii wpływają tym samym niekorzystnie na ekosystem w pochwie, co może doprowadzić do rozwoju drobnoustrojów patogennych w obrębie dróg moczowo-płciowych kobiety. Dlatego lekarz zlecający antybiotyk przepisuje też mające na celu odtworzenie i utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej probiotyki, czyli preparaty, w których skład wchodzą korzystne dla organizmu człowieka drobnoustroje. Probiotyki występują w formie doustnej i dopochwowej. Należy je stosować w trakcie antybiotykoterapii oraz kilka dni po jej zakończeniu. Probiotyk stosujemy przed lub po otrzymaniu kolejnej dawki antybiotyku, nie należy przyjmować ich jednocześnie. Probiotyki zalecane są ciężarnym nie tylko w trakcie antybiotykoterapii, lecz także profilaktycznie, w przebiegu całej ciąży.
