Badania prenatalne nieinwazyjne to wszystkie badania, które mają na celu sprawdzenie, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Jakie badania prenatalne należy wykonać w ciąży? Kiedy się je wykonuje i jak przebiegają poszczególne badania prenatalne nieinwazyjne?
Nieinwazyjne badania prenatalne umożliwiają wykluczenie wad rozwojowych płodu lub wczesne ich wykrycie, dzięki czemu można rozpocząć leczenie lub – gdy wada jest ciężka i nieuleczalna – podjąć decyzję o przerwaniu ciąży.
Wiele badań prenatalnych wykonuje się standardowo u każdej ciężarnej – są one refundowane, np. USG w ciąży. W przypadku istnienia nieprawidłowości wykonuje się nieinwazyjne badania specjalistyczne (np. echo serca płodu, test Manninga).
Czytaj: KTG – wiesz, że możesz wykonywać to badanie samodzielnie w domu?
Spis treści:
- Wskazania do badań prenatalnych nieinwazyjnych
- Badania prenatalne nieinwazyjne: USG genetyczne
- Badania prenatalne nieinwazyjne: test podwójny (test PAPP-A)
- Badania prenatalne nieinwazyjne: test potrójny
- Badania prenatalne nieinwazyjne: echo serca płodu
- Badania prenatalne nieinwazyjne: ultrasonografia dopplerowska
- Badania prenatalne nieinwazyjne: test Manninga
- Badania prenatalne nieinwazyjne: USG w II trymestrze
- Badania prenatalne nieinwazyjne: USG w III trymestrze
Wskazania do badań prenatalnych nieinwazyjnych
Do udziału w programie bezpłatnych (opłacanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia) badań prenatalnych uprawnione są kobiety w ciąży, spełniające co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
- wiek powyżej 35 lat
- wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka
- stwierdzenie strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka
- wysokie ryzyko urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną genetycznie
- nieprawidłowy wynik badania USG lub badań biochemicznych, wskazujący na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
Badania prenatalne nieinwazyjne: USG genetyczne
USG genetyczne w ciąży: kiedy się je wykonuje?
W okresie od 11. tygodnia do 13. tygodnia i 6. dnia ciąży. Badanie USG w ciąży może być wykonane, jeżeli długość ciemieniowo-siedzeniowa płodu wynosi od 45 do 84 mm.
USG genetyczne w ciąży: refundacja NFZ
Tak, jeśli jest skierowanie wystawione przez lekarza, który ma umowę z NFZ. Cena bez refundacji: ok. 250 zł.
USG genetyczne w ciąży: jak przebiega?
Badanie to jest wykonywane głowicą przezbrzuszną (tylko w przypadku znacznej otyłości – przezpochwową). Do brzucha leżącej kobiety przykładana jest głowica do badania USG. Przed rozpoczęciem badania na brzuch nakładany jest specjalny żel zwiększający przepływ ultradźwięków.
USG genetyczne w ciąży: po co się je wykonuje?
Badanie USG genetyczne w ciąży obejmuje: wstępną ocenę wszystkich narządów płodu, ale przede wszystkim ocenę przezierności fałdu karkowego (NT) oraz obecności kości nosowej (NB). Poszerzenie NT powyżej 2,5 mm wskazuje, że płód może być obarczony jakąś chorobą: aberracją chromosomową (np. zespoły: Downa, Edwardsa, Turnera), wadą serca lub wadą innego narządu.
USG genetyczne w ciąży: co można wykryć?
W zależności od momentu zrobienia badania USG w ciąży lekarz może zbadać pęcherzyk ciążowy, grubość fałdu karkowego płodu, kość nosową, paliczki dłoni, zarys oraz wymiary poszczególnych narządów.
Może także ocenić łożysko, pępowinę oraz płyn owodniowy. USG pozwala z dużą dokładnością ocenić, czy dziecko jest obarczone wadą genetyczną taką jak zespół Downa, Edwardsa czy Turnera oraz wadami rozwojowymi - np. cewy nerwowej lub rozszczepem podniebienia.
Badanie USG wykonane po 20. tygodniu ciąży może się przyczynić do wykrycia wrodzonych wad serca, które kształtuje się do 43 dnia ciąży, ale dopiero pod koniec piątego miesiąca jest na tyle duże, by można je było badać ultrasonografem.
Po 27-28 tygodniu ciąży rozwijający się układ kostny i płuca utrudniają ultradźwiękom dotarcie do serca płodu.
Badania prenatalne nieinwazyjne: test podwójny (test PAPP-A)
Badanie test podwójny (test PAPP-A): kiedy się go wykonuje?
Od 11. tygodnia do 13. tygodnia i 6. dnia ciąży. Badanie jest wskazane przy nieprawidłowym wyniku USG „genetycznego”.
Badanie test podwójny (test PAPP-A): refundacja NFZ
Tak, jeśli jest skierowanie, wystawione przez lekarza, który ma umowę z NFZ. Cena bez refundacji: ok. 250 zł.
Badanie test podwójny (test PAPP-A): jak przebiega badanie?
Badanie polega na pobraniu krwi z żyły w zgięciu łokciowym (nie trzeba być na czczo).
We krwi mierzy się stężenie dwóch substancji: białka PAPP-A (osoczowe białko ciążowe) oraz hormonu – wolnej podjednostki beta ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG). Krew powinna być pobrana w tym samym dniu, w którym zmierzono przezierność fałdu karkowego.
Badanie test podwójny (test PAPP-A): po co się go wykonuje?
Test PAPP-A pozwala na określenie ryzyka występowania u płodu aberracji chromosomowych, ponieważ wówczas obserwuje się inne wartości stężenia tych substancji w porównaniu z ciążami zdrowymi.
Jeśli wyniki badań krwi zestawi się z wynikami badania przezierności fałdu karkowego, to za pomocą specjalnego programu komputerowego, opracowanego przez lekarzy z Fetal Medicine Foundation w Londynie, można określić ryzyko wystąpienia wad genetycznych wynikających z aberracji chromosomowych.
Badania prenatalne nieinwazyjne: test potrójny
Badanie test potrójny: kiedy się go wykonuje?
Między 16. a 18. tygodniem ciąży.
Badanie test potrójny: Refundacja NFZ
Tak, jeśli jest skierowanie, wystawione przez lekarza mającego umowę z NFZ. Cena bez refundacji: ok. 350 zł.
Badanie test potrójny: jak przebiega badanie?
Badanie test potrójny polega na pobraniu krwi i zbadaniu w niej stężenia trzech substancji: alfafetoproteiny (AFP), gonadotropiny kosmówkowej (beta hCG) i estriolu. Otrzymane wyniki oraz dane o wieku i wadze kobiety wprowadza się do specjalnego programu komputerowego, by ocenić ryzyko wystąpienia wad.
Badanie test potrójny: po co się go wykonuje to badanie?
Badanie pozwala określić, czy istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia aberracji chromosomowych i wad ośrodkowego układu nerwowego.
Czytaj: Badania biochemiczne krwi: kiedy powinnaś je wykonać?
Badania prenatalne nieinwazyjne: echo serca płodu
Echo serca płodu: kiedy się je wykonuje?
Ze wskazań lekarskich, najlepiej w 18.–22. tygodniu ciąży.
Echo serca płodu: Refundacja NFZ
Tak, jeśli jest skierowanie od lekarza, który ma podpisaną umowę z NFZ. Cena bez refundacji: ok. 350 zł.
Echo serca płodu: jak przebiega badanie?
Echo serca płodu jest przeprowadzane tak jak każde inne badanie USG, jednak używa się do niego najwyższej klasy sprzętu USG, ze specjalnym oprogramowaniem do badań prenatalnych i kardiologicznych.
Po co się je wykonuje? Badanie służy do bardzo dokładnej oceny budowy serca płodu, dzięki niemu można wykryć wady serca, wady zastawek serca, zaburzenia rytmu serca.
Badania prenatalne nieinwazyjne: ultrasonografia dopplerowska
Ultrasonografia dopplerowska: kiedy się ją wykonuje?
Ze wskazań lekarskich, w ciąży wysokiego ryzyka – najczęściej w trzecim trymestrze, rzadziej drugim. Wskazaniem do badania jest nieprawidłowy przebieg ciąży, powikłanej np. nadciśnieniem tętniczym, hipotrofią płodu, wieloletnią cukrzycą u matki.
Ultrasonografia dopplerowska: Refundacja NFZ
Tak, jeśli jest skierowanie od lekarza. Cena bez refundacji: ok. 200 zł.
Ultrasonografia dopplerowska: jak przebiega?
Ultrasonografia dopplerowska to badanie USG wykonywane głowicą przezbrzuszną.
Ultrasonografia dopplerowska: po co się je wykonuje?
Celem badania dopplerowskiego (tzw. przepływów naczyniowych) jest ocena wydolności krążenia maciczno-łożyskowo i płodowego. Badany jest przepływ krwi w tętnicach macicznych, w tętnicy i żyle pępowinowej oraz w naczyniach płodowych.
Dzięki temu badaniu w ciąży można ocenić ukrwienie poszczególnych struktur płodu oraz zbadać przepływy w małych naczyniach niewidocznych podczas standardowego USG.
Prawidłowy przepływ krwi w krążeniu maciczno-łożyskowo-płodowym jest niezbędny do prawidłowego wzrastania płodu, nieprawidłowy zaś może wskazywać na zagrożenie dla płodu.
Badania prenatalne nieinwazyjne: test Manninga
Test Manninga: kiedy się go wykonuje?
Badanie przeprowadza się ze wskazań medycznych, kiedy lekarz podejrzewa większe ryzyko niewydolności płodu.
Test Manninga: Refundacja NFZ
Tak, jeśli skieruje na nie lekarz specjalista, który ma podpisaną umowę z NFZ. Cena bez refundacji: ok. 150 zł.
Test Manninga: jak przebiega badanie?
Badanie polega na wykonaniu zapisu kardiotokograficznego (KTG) oraz badania ultrasonograficznego. Powinno trwać około godziny.
Test Manninga: po co się je wykonuje to badanie?
Test Manninga wykonuje się w celu oceny dobrostanu płodu. Test Manninga nazywany jest inaczej profilem biofizycznym płodu, bo ocenia stan dziecka na podstawie pięciu najważniejszych parametrów biofizycznych.
Badane są: tętno płodu, napięcie mięśniowe, ruchy ciała i ruchy oddechowe płodu oraz ilość płynu owodniowego.
Badania prenatalne nieinwazyjne: USG w II trymestrze
Badanie USG w II trymestrze ciąży: kiedy się je wykonuje?
Między 18. a 22. tygodniem ciąży.
Badanie USG w II trymestrze ciąży: Refundacja NFZ
Tak. Badanie USG w ciąży są refundowane przez NFZ.
Badanie USG w II trymestrze ciąży: jak przebiega?
Badanie badanie USG w II trymestrze ciąży jest wykonywane głowicą przezbrzuszną.
Badanie USG w II trymestrze ciąży: po co się je wykonuje?
Celem badania USG w II trymestrze ciąży jest kompleksowa ocena budowy anatomicznej i rozwoju płodu. Obraz jest już na tyle wyraźny, że większość wad może być wykryta.
Ocenia się m.in. budowę i wielkość czaszki płodu, mózgowie, twarz (oczodoły, kości nosa, podniebienie i warga górna), kręgosłup i narządy wewnętrzne (serce, pęcherz moczowy, jelita, nerki), kończyny.
Szczególnie istotne jest dokładne badanie ultrasonograficzne serca płodu, podczas którego ocenia się: położenie serca w klatce piersiowej, wielkość serca, obraz wszystkich czterech jam serca, jego rytm, drogi wypływu krwi z komór serca, obraz łuku aorty.
Oprócz tego ocenia się ilość płynu owodniowego (małowodzie, wielowodzie) oraz dojrzałość i lokalizację łożyska.
Czytaj: Obowiązkowe badania w ciąży na NFZ: bezpłatne badania
Badania prenatalne nieinwazyjne: USG w III trymestrze
Badanie USG w III trymestrze ciąży: kiedy się je wykonuje?
Między 28. a 32. tygodniem ciąży.
Badanie USG w III trymestrze ciąży: Refundacja NFZ
Tak.
Badanie USG w III trymestrze ciąży: jak przebiega?
Badanie USG w III trymestrze ciąży jest wykonywane głowicą przezbrzuszną.
Badanie USG w III trymestrze ciąży: po co się je wykonuje?
Oprócz oceny tych samych elementów, co podczas badania USG w II trymestrze ciąży, podczas tego USG kontroluje się wzrastanie i dojrzewanie płodu, by uchwycić nieprawidłowości, zwłaszcza zahamowanie wzrostu lub makrosomię.
Głównym ocenianym elementem podczas badania USG w trzecim trymestrze ciąży jest położenie płodu. Lokalizuje się także łożysko i ocenia stopień jego dojrzałości. Bardzo ważna jest również ocena ilości wód płodowych.
miesięcznik "M jak mama"
