Chemioterapia w ciąży – czy leczenie nowotworu nie zagraża dziecku?

2019-12-27 15:20

Wykrycie nowotworu w trakcie ciąży jest bardzo stresującą sytuacją zarówno dla przyszłej mamy, jak i jej rodziny. Leczenie chorób nowotworowych u ciężarnych wymaga wzięcia pod uwagę zarówno skuteczności stosowanej terapii, jak i jej bezpieczeństwa dla zdrowia matki i dziecka.

Chemioterapia w ciąży

i

Autor: GettyImages

Na nowotwór w trakcie ciąży zapada średnio 1 na 1000 kobiet. Statystyki te rosną jednak, z powodu coraz późniejszego wieku kobiet decydujących się na dziecko. Jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia jest chemioterapia. Czy chemioterapia jest bezpieczna w ciąży?

Spis treści:

  1. Chemioterapia - czy można ją stosować w ciąży?
  2. Ryzyko poronienia po chemioterapii
  3. Czy chemioterapia w ciąży ma wpływ na późniejsze życie dziecka?
  4. Kiedy chemioterapia jest bezpieczna dla ciąży?

Chemioterapia - czy można ją stosować w ciąży?

Podejmując decyzję o wdrożeniu chemioterapii u kobiety w ciąży należy wziąć pod uwagę przede wszystkim dobór odpowiedniej dawki i rodzaju leków w zależności od stopnia zaawansowania i typu nowotworu, w celu ratowania życia matki, a także ochrona zdrowia i życia płodu, dlatego też takie leczenie powinno odbywać się w ścisłej współpracy ginekologów i onkologów.

Bezpieczeństwo stosowanego leczenia zależy od dawki, drogi podania, okresu ciąży, w którym została włączona chemioterapia oraz zdolności leku do przekraczania bariery łożyskowej, a także czasu trwania leczenia. Niepożądane skutki chemioterapii można podzielić na powikłania wczesne i powikłania późne.

Do powikłań wczesnych należą:

    Ryzyko poronienia po chemioterapii

    Ryzyko wystąpienia poważnych uszkodzeń płodu oraz poronienia wynosi ok. 13%, podczas gdy w populacji ogólnej – ok. 1-2%. Większość powikłań wczesnych i ich skutków takich jak uszkodzenie narządów lub obumarcie płodu wynika z zastosowania chemioterapii w trakcie procesu kształtowania się narządów, czyli w I trymestrze.

    Przyjmuje się, że większość uszkodzeń płodu występuje do 60. dnia ciąży, dlatego niezalecane jest stosowanie chemioterapii w I trymestrze, a włączenie tego leczenia należy rozważać w ciąży powyżej 14 tygodnia.

    Ryzyko wystąpienia wad wrodzonych istnieje również w przypadku zastosowania chemioterapii w kolejnych trymestrach ciąży, jednakże jest ono dużo mniejsze, a powikłania wczesne, które wówczas występują to niska masa urodzeniowa noworodka, która zostaje korygowana w kolejnych miesiącach życia dziecka.

    Kolejną istotną rzeczą jest taki dobór schematu leczenia, który byłby najbardziej odpowiedni dla kobiety w ciąży. Najlepszą metodą jest podawanie dawek co tydzień, co umożliwia łatwe monitorowanie przebiegu ciąży i szybkie przerwanie chemioterapii, jeśli zaszłaby taka konieczność.

    Czytaj: Rak piersi - przyczyny, objawy i leczenie raka sutka

    RAK KOSMÓWKI a CIĄŻA. Dlaczego ciąża może wywołać nowotwór?

    Warto wiedzieć

    Nowotwory w ciąży często rozpoznawane są w późnym stadium, często w związku z tym, że objawy które wywołują kojarzone są przez kobiety jako symptomy ciąży, z którymi nie zgłaszają się do lekarza.

    Najczęściej występującym nowotworem w ciąży jest rak piersi, rak szyjki macicy, rak jajnika, czerniak oraz białaczki. W związku z tym tak istotne w początkowym okresie ciąży są badania profilaktyczne, szczególnie USG piersi oraz cytologia, co pozwala na rozpoznanie nowotworu we wczesnym stadium.

    Czy chemioterapia w ciąży ma wpływ na późniejsze życie dziecka?

    Stosowanie chemioterapii w ciąży budzi u rodziców obawy o rozwój fizyczny i intelektualny dziecka w przyszłości. W badaniach opartych na długoletniej obserwacji dzieci, których matki stosowały chemioterapię w trakcie ciąży uznano jednak, że chemioterapia nie ma wpływu na rozwój fizyczny i intelektualny dzieci, co udowodniono przeprowadzając standardowe testy oceniające rozwój psychomotoryczny i porównując je z wynikami dzieci, których matki nie stosowały chemioterapii w ciąży.

    Wykazano również, iż chemioterapia stosowana w ciąży nie ma wpływu na późniejszą płodność dzieci.

    Rodzice często obawiają się, że późnym powikłaniem chemioterapii będzie nowotwór. Rzeczywiste ryzyko rozwoju nowotworów po wewnątrzmacicznej ekspozycji na chemioterapię nadal jest nieznane, z powodu zbyt małej ilości badań na ten temat, wykazano jedynie, że nie istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na choroby z grupy białaczek w porównaniu z populacją ogólną.

    Kiedy chemioterapia jest bezpieczna dla ciąży?

    Chemioterapia uznana jest za względnie bezpieczną metodę leczenia nowotworów w ciąży od II trymestru, jednakże u kobiet w ciąży odnotowuje się dużo większą wrażliwość na działania uboczne tych leków. W związku z nieco gorszą tolerancją tego leczenia u kobiet ciężarnych mogą wystąpić nasilone nudności, wymioty oraz obniżona ilość krwinek białych.

    Podsumowując bezpieczeństwo chemioterapii zależy od tego, w którym momencie ciąży jest stosowana, zalecane jest, aby stosować ją najwcześniej w 14. tygodniu ciąży, jednakże zależy to od indywidualnej oceny stanu pacjentki. Stosowanie chemioterapii zawsze należy ocenić pod względem przewagi korzyści nad ryzykiem. 

    W przypadku podjęcia decyzji o zastosowaniu tej metody leczenia należy skierować się do ośrodka wielospecjalistycznego, mającego duże doświadczenie w leczeniu onkologicznym kobiet w ciąży, gdzie możliwa jest ścisła współpraca onkologów i ginekologów.

    Czytaj: Jesteś w ciąży? Koniecznie zrób USG piersi. Fundacja Rak&Roll przypomina o badaniach profilaktycznych

    Pamiętaj!

    Istotną rzeczą, o której należy pamiętać jest fakt, iż chemioterapeutyki przenikają do mleka kobiecego, dlatego po porodzie przeciwwskazane jest karmienie piersią, jeśli chemioterapia jest dalej prowadzona.