Ciąża heterotopowa jest pojęciem zdecydowanie mniej znanym od ciąży ektopowej, tak naprawdę oba terminy są w pewien sposób bardzo do siebie podobne. Ciąża heterotopowa to taka ciąża, gdzie u pacjentki doszło do zapłodnienia dwóch komórek jajowych.
Jedna z nich umiejscawia się w obrębie macicy (czyli lokuje się tam, gdzie powinna w przebiegu prawidłowej ciąży), druga natomiast zapłodniona komórka jajowa znajduje się w miejscu, gdzie zasadniczo nie powinno jej być (np. w obrębie jajowodu – tutaj widoczne jest podobieństwo ciąży heterotopowej do ektopowej).
Częstość występowania ciąży heterotopowej w populacji ogólnej nie jest wysoka – szacuje się, że problem występuje w 1 na 30 tysięcy ciąż. W pewnej jednak specyficznej grupie ciąże heterotopowe spotykane są u nawet 1-3 na 100 pacjentek. Jaka to grupa i z czego wynika taka zależność?
Spis treści
- Czynniki ryzyka ciąży heterotopowej
- Przyczyny ciąży heterotopowej
- Objawy ciąży heterotopowej
- Dolegliwości, które mogą oznaczać ciążę heterotopową
- Badania w kierunku ciąży heterotopowej
- Leczenie ciąży heterotopowej
- Postępowanie w przypadku ciąży heterotopowej
- Ciąża heterotopowa a pęknięcie jajowodu
- Ciąża heterotopowa a szczęśliwy poród
Czynniki ryzyka ciąży heterotopowej
Jakie są dokładne przyczyny tego, że u pacjentek dochodzi do ciąży heterotopowej, do końca nie wiadomo. W ostatnich latach zauważalne jest jednak to, że problem występuje coraz częściej.
Najbardziej prawdopodobnym czynnikiem, odpowiedzialnym za większą niż wcześniej ilość ciąż heterotopowych, są metody wspomagania rozrodu – to właśnie u tych kobiet, które przebywają stymulowanie owulacji czy przechodzą zabiegi in vitro, patologia ta spotykana jest najczęściej.
Przyczyny ciąży heterotopowej
Wśród innych problemów, które uznawane są za czynniki ryzyka ciąży heterotopowej, wymienia się:
- przebycie zapalenia narządów miednicy mniejszej,
- leczenie chirurgiczne z powodu niepłodności,
- ciążę ektopową w przeszłości
Objawy ciąży heterotopowej
Znacznym problemem w przypadku większości przypadków ciąży heterotopowej jest to, że rzadko kiedy pacjentki odczuwają jakieś związane z nią objawy.
Najczęściej pierwszym przejawem ciąży heterotopowej jest wystąpienie silnego krwawienia z dróg rodnych, które wynika z pęknięcia jajowodu. Rzeczywiście to właśnie jajowód stanowi najczęstsze umiejscowienie ciąży heterotopowej.
Nie jest to jednak jedyne możliwe umiejscowienie – zarodek może umiejscowić się również i w obrębie jajnika, szyjki macicy czy w jakimś innym rejonie jamy brzusznej.
Czytaj również: Nietypowe wczesne objawy ciąży. Co może Cię zaskoczyć?
Ciąża pozamaciczna w bliźnie po cesarskim cięciu
Dolegliwości, które mogą oznaczać ciążę heterotopową
Istnieje jednak możliwość, że pacjentka z ciążą heterotopową będzie doświadczała pewnych nietypowych jak dla wczesnych etapów ciąży dolegliwości. Niepokój powinny wzbudzić:
- bardzo nasilone wymioty (związane z podwyższonymi poziomami hormonów ciążowych – wtedy, kiedy w organizmie pacjentki obecne są dwa zarodki, ich poziomy są wyższe niż przy jednym zarodku),
- skurcze w podbrzuszu,
- bóle podbrzusza (szczególnie takie, które są zlokalizowane tylko po jednej stronie),
- plamienia
Badania w kierunku ciąży heterotopowej
Zdiagnozowanie ciąży heterotopowej możliwe jest poprzez wykonanie badania ultrasonograficznego. To właśnie w jego trakcie można stwierdzić obecność prawidłowego zarodka w jamie macicy oraz uwidocznić, znajdującą się w nieprawidłowej lokalizacji (zwykle w obrębie jajowodu), drugą zapłodnioną komórkę jajową.
Leczenie ciąży heterotopowej
U pacjentek, u których wystąpi ciąża heterotopowa, konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Pomyśleć by tutaj można, że przecież przy ciąży ektopowej stosowane bywa leczenie farmakologiczne – dlaczego nie wykorzystuje się go więc w przypadku ciąży heterotopowej?
W jej przebiegu w obrębie macicy znajduje się przecież prawidłowy zarodek – podanie matce farmaceutyków wpłynęłoby zaś na oba, a nie tylko na nieprawidłowo umiejscowionego zarodka.
Postępowanie w przypadku ciąży heterotopowej
Zasadniczo w leczeniu ciąży heterotopowej wykorzystywane są dwa zabiegi chirurgiczne: laparotomia i laparoskopia. Pierwsza z nich polega na wykonaniu klasycznego, dość dużego cięcia, druga zaś związana jest z wykorzystaniem specjalistycznej aparatury, która wprowadzana jest do wnętrza jamy brzusznej pacjentki poprzez kilka drobnych nacięć.
Obecnie laparoskopia – zarówno przez lekarzy, jak i pacjentów – jest preferowana, ponieważ jest to operacja mniej inwazyjna, ale i taka, po której okres rekonwalescencji zajmuje mniej czasu.
Czytaj rónież: Morfologia krwi: najważniejsze badanie w ciąży
Ciąża heterotopowa a pęknięcie jajowodu
Laparoskopii nie wykonuje się jednak w każdym przypadku ciąży heterotopowej. Na przykład wtedy, kiedy pacjentka trafi do lekarza z objawami sugerującymi pęknięcie jajowodu – np. z masywnym krwotokiem – konieczne jest pilne przeprowadzenie operacji.
W takiej sytuacji typowo wykonuje się laparotomię – w jej przypadku uzyskaniu dostępu i zaopatrzenie krwawiącej struktury zajmuje zdecydowanie mniej czasu niż gdyby miało to się odbywać techniką laparoskopową.
Ciąża heterotopowa a szczęśliwy poród
Kobieta, która usłyszy od lekarza, że rozwinęła się u niej ciąża heterotopowa, może mieć w głowie tylko jedną myśl: co z tym dzieckiem, które prawidłowo rozwija się w jamie macicy? Tutaj wiadomość jest jedna: leczenie ciąży heterotopowej nie jest równoznaczne z tym, że poza usunięciem nieprawidłowo umiejscowionego zarodka dojdzie i do straty tego, który zagnieździł się we właściwym miejscu.
Nie da się jednoznacznie przewidzieć, czy ciąża, która była heterotopową, finalnie zakończy się sukcesem – jak najbardziej możliwe jednak jest to, że po leczeniu pacjentce uda się donosić ciążę i urodzić zdrowe dziecko.
