Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciążowa to rzadka choroba, która dopada zaledwie 2-4 procent przyszłych mam. Na szczęście można ją leczyć i w dzisiejszych czasach kobiety cierpiące na tę dolegliwość rodzą zdrowe dzieci. Pochodzenie choroby nie jest do końca wyjaśnione, wiadomo jednak, że skłonność do niej może być dziedziczona.
Przyjmuje się, że główną przyczyną cholestazy ciążowej jest zastój żółci w wątrobie wywołany nadmiernym, choć typowym dla końcowego okresu ciąży, stężeniem estrogenów i progesteronu. To jednak tylko medyczna teoria.
A jak w praktyce szybko rozpoznać i jak sobie poradzić z tą dolegliwością?
Oto 10 najważniejszych faktów o cholestazie ciążowej, które powinna znać każda przyszła mama.
Spis treści
- Cholestaza ciążowa to choroba wątroby
- Cholestaza ciążowa objawia się swędzeniem oraz zażółceniem skóry
- Cholestaza nie jest groźna dla mamy
- Cholestazę trzeba leczyć ze względu na dziecko
- Choroba wymaga stałej obserwacji płodu
- Konieczne jest przyjmowanie leków na cholestazę
- Cholestaza ciążowa wiąże się ze stosowaniem diety lekkostrawnej
- Z cholestazą ciążową można rodzić naturalnie
- Cholestaza ciążowa może wykluczyć stosowanie antykoncepcji doustnej
- Cholestaza ciążowa czasem pojawia się w kolejnych ciążach
Cholestaza ciążowa to choroba wątroby
To dolegliwość, która rzeczywiście "zaczyna się" właśnie w tym narządzie. Jednym z podstawowych zadań wątroby jest między innymi metabolizm oraz produkcja żółci, niezbędnej do trawienia tłuszczów. Około 30. tygodnia ciąży, czyli w III trymestrze, w organizmie przyszłej mamy wzrasta poziom estrogenów i progesteronu.
Enzymy wątrobowe nie dają rady rozłożyć takiej ilości hormonów, co powoduje zastój żółci w wątrobie. To właśnie jej nagromadzenie w komórkach wątroby, tzw. hepatocytach, a także wzrost stężenia kwasów żółciowych, są bezpośrednim źródłem wewnątrzwątrobowej cholestazy ciężarnych. Konsekwencją takiej sytuacji może być też żółtaczka, która pojawia się na skutek zahamowania wypływu żółci z wątroby.
Cholestaza ciążowa objawia się swędzeniem oraz zażółceniem skóry
Świąd skóry – zwłaszcza na dłoniach i stopach, który może się rozszerzyć na tułów i skórę twarzy – to charakterystyczny objaw tej ciążowej dolegliwości. Swędzenie jest wywołane wzrostem stężenia kwasów żółciowych. Niektóre kobiety z cholestazą ciążową skarżą się również na inne problemy: nudności, wymioty oraz brak apetytu.
Czasem ich skóra i białka oczu robią się żółtawe, co jest charakterystyczne dla żółtaczki. Podczas badania przyszłej mamy lekarz stwierdza również powiększenie wątroby. Aby jednak potwierdzić cholestazę ciążową, musi zlecić dodatkowe badania krwi (tzw. próby wątrobowe), które oceniają wartości niektórych enzymów, bilirubiny, fosfatazy zasadowej i soli kwasów żółciowych. Poziom tych ostatnich może dziesięcio-, a nawet stukrotnie przekraczać obowiązujące normy.
Czytaj: Swędzenie skóry w ciąży: jak rozpoznać, czy to coś groźnego?
Cholestaza: jak ją rozpoznać? Zrób TEST na cholestazę
Cholestaza nie jest groźna dla mamy
Cholestaza ciążowa ma zwykle łagodny charakter oraz przebieg. Mija kilka tygodni po porodzie: zazwyczaj już po połogu wyniki badań wątroby, które trzeba wykonać, wracają do normy. Także towarzysząca chorobie żółtaczka nie jest dla kobiety groźna.
Cholestaza może być jednak bardzo dokuczliwa ze względu na intensywny świąd, który pojawia się zwykle w nocy i powoduje problemy ze snem, a nawet bezsenność. Drapanie skóry może też niekiedy pozostawiać po sobie nieestetyczne zmiany na skórze, tzw. przeczosy. Swędzenie jest tym silniejsze, im bliżej końca ciąży.
Cholestazę trzeba leczyć ze względu na dziecko
Choroby nie wolno bagatelizować, wymaga bowiem natychmiastowego leczenia ze względu na dobro dziecka rozwijającego się w twoim brzuchu. Cholestaza ciążowa jest niebezpieczna dla płodu, gdyż może wywołać jego niedotlenienie i przedwczesny poród. Zdarza się też, że towarzyszy jej zmniejszenie krzepliwości krwi mamy, co może spowodować krwawienia, a po porodzie – krwotok.
Choroba wymaga stałej obserwacji płodu
Kobieta chora na cholestazę ciążową może, ale nie musi, iść z jej powodu do szpitala. Hospitalizacja na oddziale patologii ciąży wynika zazwyczaj z konieczności szybkiego ustabilizowania pracy wątroby i z troski o dziecko. W szpitalu można podać kroplówkę, łatwiej też obserwować dziecko i – w razie niebezpieczeństwa – wywołać poród.
Częste monitorowanie płodu jest konieczne zwłaszcza po 34. tygodniu ciąży, ponieważ podczas cholestazy wzrasta ryzyko szybkiego dojrzewania łożyska. Nawet jeśli nie trafisz do szpitala, ginekolog zaleci ci regularne KTG oraz USG macicy.
Może też skierować cię na badanie NST, które pozwala zmierzyć czynność serca dziecka, a nawet na amnioskopię (jest to ocena pęcherza płodowego i płynu owodniowego przez szyjkę macicy za pomocą wziernika). Prawdopodobnie poprosi cię też, abyś badała ruchliwość dziecka, czyli liczyła, ile razy się ono porusza w ciągu doby.
Konieczne jest przyjmowanie leków na cholestazę
Po stwierdzeniu cholestazy lekarz zleca kobiecie przyjmowanie leków – pochodnych kwasów cholowych, które zmniejszają świąd i korzystnie działają na funkcję wątroby: wiążą sole kwasów żółciowych, co hamuje ich zwrotne wchłanianie w krążeniu wątrobowym.
W związku z zaburzonym wchłanianiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach ciężarnej zaleca się również podawanie witaminy K, która zwiększa krzepliwość krwi i zapobiega krwawieniom, oraz witaminy D3. Aby zmniejszyć ryzyko komplikacji porodowych, mama z cholestazą ciążową powinna dużo wypoczywać i znacznie ograniczyć aktywność.
Cholestaza ciążowa wiąże się ze stosowaniem diety lekkostrawnej
Leczeniu farmakologicznemu towarzyszy zawsze zmiana nawyków żywieniowych. Jak każda choroba wątroby, także i cholestaza ciążowa wymaga diety lekkostrawnej oraz nieobciążającej i tak osłabionej wątroby. Mama z cholestazą powinna ograniczyć więc ilość spożywanych tłuszczów, napojów gazowanych, słodyczy i węglowodanów.
Nie powinna jeść tłustych wędlin ani żółtych serów. Surowe warzywa trzeba zastąpić gotowaną marchewką, duszoną dynią, kabaczkiem, selerem i pomidorami bez skórki. Należy unikać warzyw strączkowych i kapustnych, czosnku, fasolki.
Zamiast smażyć mięso, lepiej je gotować lub piec. Na deser dozwolone są dojrzałe i soczyste brzoskwinie, morele, banany, jabłka pieczone i gotowane, suszone owoce, a także biszkopty.
Z cholestazą ciążową można rodzić naturalnie
Ciąża obarczona cholestazą może się zakończyć rozwiązaniem siłami natury w 38. tygodniu przez wywołanie porodu lub wykonanie cięcia cesarskiego. Czasem jednak z powodu nagłego pogorszenia się stanu dziecka (np. niedotlenienia) lub kobiety (np. silnej żółtaczki), poród trzeba indukować wcześniej – około 36. tygodnia.
O terminie tym decyduje lekarz, który bierze pod uwagę wiek płodowy dziecka: ponieważ wcześniejsze narodziny mogą się wiązać z wcześniactwem, ginekolog zwykle stara się maksymalnie je opóźnić.
Cholestaza ciążowa może wykluczyć stosowanie antykoncepcji doustnej
W zależności od wyników badań po porodzie może się okazać, że kobiecie nie wolno będzie przyjmować doustnych środków antykoncepcyjnych. Chodzi tu głównie o pigułki zawierające estrogeny, gdyż mogą one wywoływać podobne skutki, co hormony będące przyczyną cholestazy.
Cholestaza ciążowa czasem pojawia się w kolejnych ciążach
Chociaż cholestaza ciążowa zwykle ustępuje w czasie kilku tygodni od porodu i nie prowadzi do uszkodzenia wątroby, to jednak może nawracać w kolejnych ciążach. 70 proc. kobiet, które cierpiały na tę chorobę przed narodzinami pierwszego dziecka, ma ją również podczas następnych ciąż.
Rzucawka - co jest przyczyną rzucawki i jakie są jej objawy?
