Zoonozy to fachowa nazwa chorób odzwierzęcych. Są one dość niebezpieczne, zwłaszcza jeśli przechodzi się zoonozy w ciąży. Drobnoustroje, które wywołują choroby odzwierzęce, mogą bowiem przeniknąć przez łożysko i wpłynąć negatywnie na rozwój płodu.
Mianem choroby odzwierzęcej w ciąży określa się zarówno chorobę, którą możemy zarazić się przez bezpośredni kontakt z psem, kotem czy innym zwierzakiem, a także np. kleszczem (kontakt ze śliną, wydzielinami, moczem itd.), jak i chorobę, której źródłem jest pożywienie pochodzenia zwierzęcego: mięso, ryby, jaja itd. czy np. nieumyte warzywa, które rosły w zakażonej ziemi (często w glebie znajdują się np. jaja pasożytów).
Nie martw się jednak na zapas – tak naprawdę właściwe nawyki i zasady higieny potrafią skutecznie zminimalizować ryzyko zachorowania. Pod warunkiem, że będziesz je znała. Dlatego podpowiadamy, jak uniknąć zachorowania na najczęstsze zoonozy w ciąży.
Spis treści
- Zoonozy w ciąży - toksokaroza
- Choroby odzwierzęce w ciąży - ornitoza
- Toksoplazmoza
- Listerioza
- Borelioza
- Odkleszczowe zapalenie mózgu
- Szczurza gorączka
Zoonozy w ciąży - toksokaroza
To dość częste wśród dzieci zakażenie glistami pochodzenia zwierzęcego. Winowajcą są glisty psie i kocie (a właściwie ich jaja wydalane z kałem) obecne w piasku lub na nieumytych warzywach rosnących w zanieczyszczonej ziemi. Dlatego są na nią narażone dzieci bawiące się w piaskownicy, ale i dorośli, którzy nie zachowują higieny w czasie przyrządzania jedzenia.
Na szczęście, aby doszło do zakażenia toskokarozą, do organizmu musi się dostać bardzo duża ilość jaj lub wyklutych z nich larw. Objawów często nie ma wcale lub są nieznaczne: podwyższona temperatura, kaszel, osłabienie. Ale larwy mogą dotrzeć do wątroby, płuc, oczu, czyniąc tam spustoszenie.Jak się ustrzec?
- regularnie odrobaczaj zwierzęta domowe
- zawsze myj ręce po kontakcie z ziemią lub odchodami zwierząt
- ucz dziecko starannego mycia rąk przed jedzeniem
- pilnuj, by dziecko nie brało do ust zabawek, którymi bawi się w piaskownicy lub ogródku
Czytaj również: Ciąża a zwierzęta domowe
Niebezpieczna piaskownica - źródło bakterii i pasożytów
Choroby odzwierzęce w ciąży - ornitoza
To inaczej choroba papuzia. Można się nią zarazić od zainfekowanych chlamydiami egzotycznych ptaków, nie tylko papug, ale niekiedy także kaczek, gęsi, kanarków, mew. Człowiek zakaża się, wdychając kurz zawierający bakterie (znajdują się one w wydalinach i na piórach ptaków).
Zachorować można też po udziobaniu przez zakażonego ptaka. Objawy infekcji bardzo przypominają zapalenie płuc – pojawia się gorączka, kaszel łącznie z odkrztuszaniem wydzieliny, a ponadto ból głowy, gardła, bóle mięśniowe.Jak się ustrzec?
- jeśli chcesz nabyć egzotyczny okaz ptaka, kupuj wyłącznie u renomowanych sprzedawców, z wiarygodnych źródeł
- zawsze domagaj się świadectwa potwierdzającego badanie ptaka pod kątem ornitozy
Toksoplazmoza
To najgroźniejsza zoonoza dla ciąży. Wywołuje ją pierwotniak zwany Toxoplasma gondii. Jest to pasożyt kotów, które zjadły zakażone myszy. Człowiek może się zarazić przez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem albo np. jedząc niedogotowaną zakażoną jagnięcinę, baraninę, wołowinę.
Toksoplazmozą zarazić się można także, pijąc niepasteryzowane mleko od zakażonych kóz. Pasożyty znajdują się we krwi, więc u zakażonych kobiet w ciąży może dojść do zakażenia płodu. Przedostają się też do mięśni, gdzie pozostają zakaźne przez wiele lat.
Objawy (m. in. powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, ból gardła, niewielka wysypka, zmęczenie) mogą wystąpić po 5–20 dniach od spożycia zakażonej żywności lub kontaktu z zakażonymi kocimi odchodami.Jak się ustrzec?
- nie jedz niedogotowanego lub niedosmażonego mięsa
- jeśli masz kota, co dzień usuwaj jego odchody (jaja toksoplazmozy są zakaźne przez 24–48 godz.). Uwaga! Nie powinna się tym zajmować kobieta w ciąży
- po każdym kontakcie z kotem starannie myj ręce
- nie wypuszczaj kotów domowych na dwór, bo mogą tam zjeść zakażoną mysz
- nie karm domowych kotów surowym mięsem kupionym np. na targu
- jeśli koty mają dostęp do ogródka, zrezygnuj z uprawiania w nim warzyw
Czytaj również: Toksoplazmoza u noworodka - objawy, leczenie, wyniki toksoplazmozy wrodzonej u dzieci
Listerioza
To choroba wywołana przez bakterię Listeria monocytogenes. To bardzo groźna choroba, która w wyjątkowych przypadkach może zagrozić nawet życiu i która jest niebezpieczna dla płodu. U kobiety z listeriozą objawia się gorączką, bólami grypopodobnymi, wymiotami, biegunką.
Niestety, bakteria, która przedostała się do organizmu ciężarnej kobiety, może być przyczyną poronienia, może też sprawić, że dziecko urodzi się z wrodzoną listeriozą, która objawia się zapaleniem spojówek i błon śluzowych, zapaleniem płuc, zmianami skórnymi i wybroczynami. Taka postać choroby jest bardzo niebezpieczna dla noworodka.
Bakterie listerii rozwijają się w zepsutym mięsie, ale również w serach pleśniowych, które są produkowane z niepasteryzowanego mleka (także w lodach, kremach itd.). Na szczęście bakterie te giną w temperaturze wyższej niż 70˚C.
Jak się ustrzec?
- jeśli jesz produkty mleczne, wybieraj tylko te pasteryzowane
- unikaj mięsa i mleka pochodzących z niesprawdzonych źródeł
- nie jedz mięsa, które podejrzanie pachnie lub wygląda, surowych ryb i ryb wędzonych bez wcześniejszej obróbki termicznej – one również mogą zawierać groźne bakterie.
Borelioza
Wśród chorób odzwierzęcych groźnych w ciąży wymienić trzeba również boreliozę. To odkleszczowa choroba bakteryjna, wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia. Jej objawy to powiększający się rumień w miejscu ukąszenia (pamiętaj, że nie pojawia się u każdego chorego), chłoniak limfocytowy, czyli niewielki guzek, a także grypopodobne bóle stawów, uczucie rozbicia, gorączka.
Borelioza może nie dawać również żadnych objawów i przybrać postać przewlekłą, ujawniającą się dopiero po wielu latach.
Kobiety w ciąży mogą mieć takie same objawy jak inne osoby zakażone boreliozą. Pocieszające jest to, że prawdopodobnie bakterie nie mają wpływu na płód. Specjaliści zapewniają, że choć teoretycznie jest możliwe przechodzenie krętków Borrelia przez łożysko i uszkodzenie rozwijającego się płodu, to jednak nie jest to pewne.
Zanotowano przypadki przedwczesnych porodów i narodzin dzieci z wadami serca przez kobiety chore na boreliozę, jednak nie udowodniono, że przyczyną problemów była ta choroba.
Szkodliwe dla nienarodzonego dziecka mogą być jednak leki stosowane w leczeniu boreliozy (zwłaszcza doksycyklina), dlatego warto uprzedzić lekarza o swoim stanie, jeśli nie jest on jeszcze widoczny.
Boreliozą można się zarazić wyłącznie przez ukąszenie chorego kleszcza. Warto pamiętać, że chociaż liczba zainfekowanych pajęczaków na terenie Polski jest dość duża, to jednak nie każdy kleszcz jest nosicielem boreliozy.
Dlatego nie trzeba się martwić na zapas, tylko od razu po znalezieniu kleszcza usunąć go w prawidłowy sposób.
Jak uniknąć zakażenia?
- od wiosny do jesieni nie spaceruj po lesie czy łące bez stroju okrywającego całe ciało (długie rękawy i nogawki, czapki itd.)
- stosuj preparaty odstraszające kleszcze
- unikaj spacerów wśród krzaków i wysokich traw - to ulubione miejsca kleszczy
Czytaj również: KLESZCZE: jak ochronić dziecko przed kleszczami.
Po jakim czasie zaraża kleszcz? Zobacz, dlaczego warto usunąć go ze skóry jak najszybciej
Odkleszczowe zapalenie mózgu
Nie każdy kleszcz jest zakażony, ale niestety o tym można się przekonać najwcześniej dopiero w kilka dni po kontakcie z tym pajęczakiem.
Symptomy odkleszczowego zapalenia mózgu mogą początkowo przypominać przeziębienie lub grypę. Ale gdy po kilkunastu dniach dołączą do nich objawy neurologiczne (zaburzenia świadomości, zawroty głowy, drgawki) i wystąpi wysoka gorączka, lekarz nie będzie mieć wątpliwości, z jaką chorobą ma do czynienia.
Przed odkleszczowym zapaleniem mózgu chroni szczepionka przeciw flawirusom, obecnym w wydzielinie kleszczy. Szczepionkę można przyjmować w trakcie ciąży i warto to zrobić, bo chociaż sam wirus nie ma bezpośredniego wpływu na płód, to jednak stan zdrowia matki chorej na odkleszczowe zapalenie mózgu może negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka.
Jak się ustrzec?
- na spacer po lesie lub łące wkładaj długie spodnie, bluzkę z długimi rękawami i koniecznie nakrycie głowy
- stosuj preparaty odstraszające owady i insekty
- po powrocie ze spaceru dokładnie oglądaj skórę, zwłaszcza miejsca, gdzie kleszcze chętnie się wczepiają – pod kolanami, w zgięciach łokci
- unikaj picia niepasteryzowanego mleka - flawirusy mogą być jednak również obecne w surowym mleku pochodzącym z zakażonych krów czy kóz.
Szczurza gorączka
Wywołują ją bakterie (Streptobacillus moniliformis i Spirillum minus), których nosicielami są zdrowe szczury. Do zakażenia dochodzi w wyniku ukąszenia przez tego gryzonia. Choroba (zależnie od bakterii, które są jej przyczyną) objawia się nawracającymi bólami stawów, a po jakimś czasie zapaleniem wsierdzia albo stanem zapalnym w miejscu ukąszenia i obrzękiem pobliskich węzłów chłonnych, nawracającą gorączką i wysypką.Jak się ustrzec?
- jeśli ugryzie cię dziki szczur, natychmiast umyj miejsce ukąszenia mydłem i bieżącą wodą, potem zgłoś się do lekarza
- gdy chcesz kupić szczura hodowlanego, zażądaj jego badania weterynaryjnego
miesięcznik "Zdrowie"
