Spis treści
- Jakie są przyczyny kiły wrodzonej?
- Postacie kiły wrodzonej i objawy kiły u dzieci
- Objawy kiły wrodzonej wczesnej
- Objawy kiły wrodzonej późnej
- W jaki sposób rozpoznawana jest kiła wrodzona?
- Leczenie kiły wrodzonej
Kiła (łac. syphilis) popularnie kojarzona jest jako choroba, która przenoszona jest drogą kontaktów płciowych. Rzeczywiście jest to najczęstszy sposób zakażenia kiłą, jednakże niejedyny – do zakażenia bakterią wywołującą kiłę dochodzić może również wewnątrzmacicznie, co doprowadza do wystąpienia specyficznego rodzaju tej choroby, nazywanego kiłą wrodzoną.
Jakie są przyczyny kiły wrodzonej?
Kiła wrodzona występuje u tych dzieci, które zakaziły się bakterią odpowiadającą za tę chorobę – czyli krętkiem bladym – od swoich matek. Patogen niestety posiada możliwość przedostawania się przez łożysko i właśnie dlatego ciężarna chorująca na kiłę może zakazić swoje nienarodzone jeszcze dziecko.
Nie każda kobieta chorująca na kiłę zakazi chorobą swoje dziecko – największe ryzyko wystąpienia takiego niepomyślnego zdarzenia występuje wtedy, kiedy ciężarna znajduje się we wczesnych fazach kiły (w niedługim czasie od zarażenia się matki ryzyko, że dojdzie do transmisji choroby na płód, wynosi nawet powyżej 90%). Ogólnie im dłużej pacjentka choruje na kiłę, tym mniejsze staje się ryzyko tego, że patogenne bakterie przedostaną się przez łożysko i że doprowadzą one do wystąpienia kiły wrodzonej u dziecka.
Postacie kiły wrodzonej i objawy kiły u dzieci
Kiła wrodzona stanowi problem, który może wikłać przebieg ciąży na wiele różnych sposobów. Skutkiem zarażenia krętkiem bladym może być bowiem zarówno poronienie, jak i poród przedwczesny czy też urodzenie martwego dziecka.
W przypadku tych dzieci, u których doszło do zakażenia krętkiem bladym i które urodzą się żywe, wyróżnia się dwie postacie kiły: kiłę wrodzoną wczesną i kiłę wrodzoną późną.
Objawy kiły wrodzonej wczesnej
O kile wrodzonej wczesnej mówi się wtedy, kiedy objawy choroby występują w przedziale czasowym od urodzenia do ukończenia przez dziecko 2. roku życia. Najczęstszą sytuacją jest ta, gdzie bezpośrednio po przyjściu noworodka na świat nie istnieją u niego żadne odchylenia. Objawy kiły wrodzonej wczesnej pojawiają się jednak dość szybko, bowiem zazwyczaj w ciągu 4-10 tygodni od daty porodu. W przypadku tej postaci choroby objawami u dzieci mogą być:
- sapka (przewlekający się nieżyt nosa),
- hepatosplenomegalia (powiększenie wątroby i śledziony),
- uogólniona limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych),
- zmiany skórne (określane jako osutka kiłowa, zwykle w postaci pęcherzyków, plamek i grudek),
- zaburzenia hematologiczne (takie jak np. niedokrwistość czy małopłytkowość),
- zaburzenia ze strony układu kostnego (w postaci np. zapalenia kości),
- zapalenie płuc.
Objawy kiły wrodzonej późnej
Kiła wrodzona późna to taka postać kiły, w której dolegliwości zaczynają być zauważalne po ukończeniu przez dziecko 2. roku życia. Objawy kiły wrodzonej późnej są znacznie bardziej nasilone niż w przypadku powyżej omówionego problemu, a dochodzi do nich na skutek przedłużającego się procesu zapalnego w organizmie dziecka oraz występowania procesów bliznowacenia tkanek.
Wśród objawów kiły wrodzonej późnej wymienia się:
- zaburzenia rozwoju kośćca (w postaci tzw. szablowatych łydek, uwypuklenia guzów czołowych w obrębie czaszki czy siodełkowatego nosa oraz niedorozwoju szczęki i nadmiernego wystawania do przodu żuchwy),
- zęby Hutchinsona (wada polegająca na tym, że siekacze dziecka są nieprawidłowo stępione),
- śródmiąższowe zapalenie rogówki i inne problemy okulistyczne (jak np. zapalenie tęczówki czy naczyniówki oka),
- głuchotę (wynikającą z porażenia nerwu przedsionkowo-ślimakowego),
- stawy Cluttona (występowanie wysięku w obrębie stawów kolanowych),
- nieprawidłowości budowy podniebienia twardego (np. perforacja tej struktury).
Nie u wszystkich dzieci z kiłą wrodzoną późną występują powyższe problemy, typowa jednak dla tej postaci choroby jest kompilacja trzech dolegliwości: śródmiąższowego zapalenia rogówki, zaburzeń rozwoju siekaczy oraz głuchoty. Wspólne wystąpienie wymienionych objawów określane jest jako triada Hutchinsona.
W jaki sposób rozpoznawana jest kiła wrodzona?
Kiłę wrodzoną rozpoznać można (szczególnie w przypadku kiły wrodzonej późnej) na podstawie pojawiających się u dziecka objawów. Zazwyczaj jednak można podejrzewać możliwość wystąpienia choroby u dziecka jeszcze zanim się ono urodzi. Obecnie bowiem, zgodnie z najnowszymi zaleceniami, badania przesiewowe w kierunku kiły wykonywane są u wszystkich ciężarnych. Oznaczenia te są refundowane przez NFZ, a istotne są one przede wszystkim dlatego, że jkile wrodzonej można próbować zapobiegać – o tym jednak parę chwil później.
Jeżeli po przebadaniu matki okaże się, że choruje ona na kiłę, to już ten fakt kieruje lekarzy ku podejrzewaniu, że i u dziecka wystąpi ta choroba. Podobne oznaczenia jak u ciężarnych wykonywać można jednak również i u dzieci – wykrywanie zakażenia krętkiem bladym możliwe jest na drodze badań krwi. W diagnostyce kiły wrodzonej wykorzystanie znajdować mogą również badania mikroskopowe (np. materiału pobranego ze zmian skórnych) czy też analizy płynu mózgowo-rdzeniowego dziecka.
Leczenie kiły wrodzonej
W leczeniu kiły wrodzonej stosowane są antybiotyki z grupy penicylin, takie jak penicylina krystaliczna czy prokainowa. Dzieci otrzymują te leki w postaci dożylnej lub domięśniowej, terapia penicylinami w przypadku kiły wrodzonej trwa przez kilka dni (zwykle przez 10 dni). W przypadku tej choroby istotne jest to, aby terapia została wdrożona jak najszybciej. Antybiotyki nie są co prawda w stanie doprowadzić do cofnięcia się zaistniałych wad rozwojowych, aczkolwiek jeżeli zostaną one podane dziecku w odpowiednim czasie, to możliwe jest zatrzymanie postępu choroby i wyleczenie dziecka z samego zakażenia krętkiem bladym (dzięki leczeniu istnieje chociażby szansa na to, że u dziecka nie rozwinie się kiła wrodzona późna).
Wcześniej wspominano o obowiązkowych badaniach ciężarnych w kierunku kiły. Mają one niebagatelne znaczenie z tego względu, że wdrożenie leczenia kiły u matki może zapobiegać przeniesieniu zakażenia na dziecko. Szczególnie dotyczy to sytuacji, w której ciężarna otrzyma terapię przed 16. tygodniem ciąży – wtedy szanse na to, że taka kobieta urodzi zdrowe dziecko, są największe.
