Spis treści
- Dlaczego dzieci dłubią w nosie?
- Dlaczego dłubanie w nosie może być niebezpieczne
- Jak oduczyć dziecko dłubania w nosie?
Chociaż dłubanie w nosie to czynność fizjologiczna, która pomaga w pozbyciu się zalegającej w nim wydzieliny, to uznawane jest za zachowanie przekraczające granice społeczne. Ponadto, jako że badania naukowe pokazują, że robią to zarówno dzieci, jak i dorośli, to koniecznością jest, by od najmłodszych lat uczyć maluchy, jak robić to stosownie.
Oprócz negatywnych skutków społecznych, dłubanie w nosie jest także niekorzystne dla zdrowia. Często powoduje m.in. krwawienia z nosa, tworzenie się strupów, a nawet infekcje takie jak zapalenie zatok. Warto także wiedzieć, że może mieć związek z zaburzeniami emocjonalnymi i w takich sytuacjach wymagać specjalistycznej pomocy.
W artykule przeczytasz:
- Dlaczego dzieci dłubią w nosie?
- Dlaczego dłubanie w nosie może być niebezpieczne?
- Jak oduczyć dziecko dłubania w nosie?
Dlaczego dzieci dłubią w nosie?
- Dłubanie w nosie to pozbywanie się przy pomocy palca zaschniętej w nim wydzieliny. Czynność ta najczęściej jest automatyczna i nieświadoma lub w pełni świadoma. Jest ona związana z bardzo ważnym procesem, który ma miejsce w jamie nosowej, czyli z wychwytywaniem zanieczyszczeń, które łączone są z wydzieliną nosową, co uniemożliwia przedostanie się ich dalej, do płuc. To bardzo istotna funkcja jamy nosowej, czyli pierwszej części układu oddechowego, która funkcjonuje w taki sposób dzięki włosom oraz komórkom z rzęskami. Nagromadzenie się wydzieliny oraz zanieczyszczeń w nosie utrudnia oddychanie, dlatego też konieczne jest ich szybkie usunięcie. Zazwyczaj jednak zaleganie wydzieliny sprawia, że pojawia się nieprzyjemne swędzenie, co w konsekwencji powoduje dłubanie w nosie.
- Dłubanie w nosie może być też sposobem na rozładowanie napięć emocjonalnych, które często pojawia się ok. 3 roku życia. Co ważne, wraz z wiekiem ilość i intensywność sposobów na rozładowanie stresu może wzrastać – wśród nich pojawia się m.in. mruganie oczami, tiki twarzy, obgryzanie paznokci, masturbacja, ssanie palca itp. Dłubanie w nosie może być reakcją dzieci na stres i pojawia się szczególnie u tych maluchów, które są strofowane, zlęknione, notorycznie poprawiane itp. Jeśli dłubanie w nosie u dziecka występuje na tle nerwowym i jest kompulsywne, to powinno być skonsultowane ze specjalistą np. z psychologiem. Niektóre maluchy mogą borykać się z zaburzeniami emocjonalnymi, podczas których czasem występuje obsesyjne dłubanie w nosie (tzw. rhinotillexomania), co według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) określane jest jako czynność patologiczna.
- Wśród innych czynników chorobowych, które mogą być przyczyną dłubania w nosie (także podczas snu i np. do krwi) znajdują się także takie jak alergia, krzywa przegroda nosowa lub polipy w nosie. To także czynność, która związana jest z zapaleniem zatok oraz nosa, co z kolei powoduje suchość w nosie oraz zaschniętą w nim krew.
- Warto jednak pamiętać, że dłubanie w nosie może także wynikać z ciekawości, nudy i chęci zabicia czasu. Wtedy czynność porównywana jest do zabawy kosmykami włosów, gryzienia ołówków itp.
Dlaczego dłubanie w nosie może być niebezpieczne
Chociaż dłubanie w nosie to czynność fizjologiczna, to jeśli wykonywane jest zbyt często i intensywnie, może prowadzić do negatywnych skutków:
- Jedną z konsekwencji jest krwawienie z nosa, które jest typowym objawem podrażnienia śluzówki. Należy podkreślić, że jama nosowa jest silnie unaczyniona, dlatego bez względu na to, czy naczynia te u dziecka są kruche czy też nie, może wystąpić krwawienie, do którego mogą przyczyniać się długie paznokcie lub mocny ucisk.
- Niestety, rodzice maluchów powinni wiedzieć także, że nadmierne dłubanie w nosie prowadzi do częstych infekcji, gdyż umożliwia szybsze przedostawanie się drobnoustrojów do układu oddechowego.
- Ponadto zbyt częste dłubanie w nosie może powodować powstawanie przeczosów, czyli niewielkich zadrapań, które zależnie od intensywności nawyku, mogą przekształcać się w bolesne strupy.
- Dodatkowo, jeśli zaburzenie jest poważne, a przeczosów jest wiele, mogą prowadzić do chorób układu pokarmowego, a w niektórych przypadkach nawet do perforacji przegrody nosowej, czyli jej ubytku. Najczęściej u chorych występuje wtedy: ból nosa, nieprzyjemny zapach, a ostatecznie zapadanie nosa. W takiej sytuacji pacjent musi poddać się leczeniu operacyjnemu, podczas którego przegroda nosowa jest rekonstruowana. Są to oczywiście rzadkie przypadki, które najczęściej są skutkiem obsesyjnego dłubania w nosie na tle nerwowym.
Przeczytaj: Ssanie kciuka, czy to szkodliwy nawyk? Jak oduczyć dziecko ssania kciuka?
Mukofagia to zaburzenie odżywiania polegające na dłubaniu w nosie i zjadaniu wydzieliny nosowej. Należy podkreślić, że dotyczy tych dzieci, które nie robią tego sporadycznie, ale przy każdej okazji wykonywania tej czynności i minimum przez miesiąc. Tego typu spaczone łaknienie najczęściej łączy się z rhinotillexomanią, czyli obsesyjnym dłubaniem w nosie i z reguły występuje u dzieci, jednak zdarza się też u dorosłych.
Mukofagia nasila się, gdy związana jest z napięciem emocjonalnym, jednak bez względu na przyczynę, wymaga leczenia. Najczęściej stosuje się psychoterapię, która pomaga przekształcić nawyki, minimalizuje stres i napięcia, co sprawia, że z czasem zaburzenie ustępuje. W szczególnie uciążliwych przypadkach stosuje się leki z grupy SSRI, a jako że często pojawia się też u dzieci z autyzmem, to zaleca się także indywidualną terapię dla dzieci autystycznych.
Jak oduczyć dziecko dłubania w nosie?
Aby oduczyć dziecka dłubania w nosie, należy mu przede wszystkim pokazać, jak robić to poprawnie. Chodzi o to, aby podczas rozmowy wytłumaczyć mu, że nie jest to czynność, którą wykonuje się w towarzystwie innych osób, dlatego najlepiej czyścić nos w łazience lub na osobności w pokoju. Warto nauczyć dziecko, aby np. podczas porannej lub wieczornej toalety zawsze pamiętało o czyszczeniu nosa, co zmniejszy ilość zalegającej wydzieliny w nosie i tym samym nie będzie skutkowało nagłym dyskomfortem wymuszającym dłubanie w nosie.
Zaleca się także, aby dziecko czyściło nos przy pomocy chusteczki, co sprawi, że będzie to czynność higieniczna i zminimalizuje ryzyko np. infekcji. Dodatkowo, jeśli zdarzy się tak, że dziecko poczuje dyskomfort wśród innych osób, np. w przedszkolu lub szkole, należy uczyć je, że może wtedy albo skorzystać z toalety i tam wyczyścić nos, albo jeśli nie jest to możliwe, zrobić to dyskretnie, z wykorzystaniem chusteczki i tyłem do rówieśników. Takie wskazówki są konieczne, gdyż dzieci same z siebie nie będą wiedziały, jak się zachować, a przez to mogą poczuć się zawstydzone.
Należy także porozmawiać z dzieckiem o tym, że dłubanie w nosie, tak jak np. bekanie i puszczanie bąków, nie jest powszechnie akceptowalne i że zachowanie osób, które robią to na oczach innych postrzegane jest za niestosowne i niekulturalne. To bardzo ważna kwestia, o której dziecko także powinno wiedzieć, aby znać normy społeczne i tym samym nieświadomie ich nie przekraczać, co z kolei może prowadzić np. do tego, że będzie nielubiane.
Ponadto, jeśli dłubanie w nosie związane jest z alergią i dużą ilością zalegającej w nosie wydzieliny, konieczne jest udanie się do alergologa i wdrożenie odpowiednich środków, które pomogą oczyścić nos. Z kolei, jeśli czynność jest wynikiem suchości w nosie powstałej np. pod wpływem klimatyzacji lub ogrzewania, to warto zadbać o to, by w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko, umieścić nawilżacz powietrza.
Dodatkowo, jeśli rodzic podejrzewa, że dłubanie w nosie może być na tle nerwowym lub kwalifikuje się już pod obsesyjny nawyk i zaburzenie, konieczne jest odwiedzenie właściwego specjalisty. Na początku można udać się do lekarza POZ, który później może skierować malucha na konsultację do odpowiednich specjalistów.
Przeczytaj także: Obgryzanie paznokci - przyczyny. Co robić, żeby dziecko przestało obgryzać paznokcie?
