Dziecięce zmartwienia pojawiają się nagle i nie wiadomo skąd: czasem wystarczy jakieś słowo wypowiedziane przez kolegę, podsłuchana rozmowa dorosłych, film.... Naukowcy zaobserwowali, że ogólnie częściej martwią się dziewczęta niż chłopcy, a poziom martwienia się wzrasta wraz z wiekiem.
Badania pokazują też, że małe dzieci, które bardzo się martwią, uważają, że nie są w stanie rozwiązać problemu, chociaż w rzeczywistości ich umiejętności w tym zakresie są równe umiejętnościom rówieśników. Sprawdź, o co najczęściej martwi się twoje dziecko i dowiedz, jak pomóc zatroskanemu malcowi?
Spis treści
- Dlaczego dzieci się martwią?
- Najczęstsze źródła dziecięcych trosk
- Jak możesz pomóc martwiącemu się dziecku?
Dlaczego dzieci się martwią?
Martwienie jest naturalnym objawem. To element skomplikowanego systemu nerwowego, który ostrzega nas przed zagrożeniem. Niemowlę odczuwa lęk przed przewróceniem się, roczniak – przed rozłąką z mamą (tzw. lęk separacyjny).
Starsze dzieci – 3-6-letnie wraz z rozwojem poznawczym i wyobraźni boją się katastrof, potworów, wyobrażonych stworzeń pod łóżkiem, nieznanych dźwięków i kształtów cieni. Wyobraźnia wkracza w sen, więc jest to także czas, w którym mogą zacząć się koszmary.
W wieku około 8 lat rozwój poznawczy dzieci pozwala im zacząć myśleć o możliwych scenariuszach w przyszłości, dzięki czemu ich obawy stają się bardziej abstrakcyjne. Dochodzi do tego obserwacja dorosłych, rzeczywistości wokół nich, dlatego dorastające dzieci boją się śmierci, wojny, tego, że zachoruje ktoś z ich bliskich. Przyczyną zmartwień jest też codzienność: szkoła, kolega, nauczyciel...
Obecność zmartwień w beztroskim, jakby się wydawało, życiu dzieci to dowód na ich prawidłowy rozwój. Ale – jak podkreślają specjaliści, zbyt dużo zmartwień na głowie kilkulatka, może doprowadzić do problemów. Dlatego, aby pomóc dziecku nie martwić się ponad miarę, warto uczyć go rozpoznawania i nazywania swoich uczuć, emocji i lęków oraz mówienia o nich.
Badania w dziedzinie rozwoju emocji pokazują, że dzieci, które rozumieją swoje uczucia i potrafią je kontrolować, są szczęśliwsze, mają lepsze relacje i radzą sobie lepiej w szkole.
Czytaj: Zaburzenia lękowe u młodzieży
Małe dziecko - wielki strach, czyli czego boją się dzieci?
Najczęstsze źródła dziecięcych trosk
Badania przeprowadzone wśród dzieci na przestrzeni ostatnich dekad pokazały, że przyczyny dziecięcych zmartwień zmieniały się przestrzeni lat. O co obecnie najbardziej martwią się nasze dzieci?
- Rodzina. Od kilku dekad to jedna z głównych trosk dzieci. Kilkulatkowie i nastolatkowie boją się o zdrowie rodziców, częściej jednak zgłaszają obawy dotyczące konfliktów małżeńskich i rozwodu. Martwią się, że jeden z rodziców odejdzie, a one staną przed koniecznością wyboru między rodzicami, podjęcia decyzji, z kim chcą mieszkać.
- Relacje z rówieśnikami. Znajdują się wysoko w rankingu trosk. Dzieci martwią się, że zostaną odrzucone lub wykluczone przez kolegów z klasy, a także, że ich bliscy przyjaciele ich zdradzą.
- Warunki społeczno-ekonomiczne. Obawy dzieci odzwierciedlają większe warunki społeczne. Na początku XX wieku dzieci martwiły się o to, czy w przyszłości będą mieć możliwość zarabiania pieniędzy. Od początku XXI wieku sytuacja się zmieniła – obecnie bardziej boją się utraty tego, co mają – kradzieży, przemocy, oszustw.
- Telewizja i internet. Wraz z rozwojem technologii pojawiły się nowe problemy. Dzieci stwierdziły, że martwią się tym, co widzą w telewizji: relacjami wojen, zamieszek, ataków terrorystycznych. Lękają się też o zdrowiem, np. obserwując relacje o pandemii.
- Szkoła. Badania przeprowadzone w latach 30 i 70 ubiegłego wieku pokazały, że wówczas była to główna przyczyna stresu i problemów dzieci. Obecnie jest lepiej, dzieci nadal martwią się o wyniki klasówek i testów, ale szkoła nie jest już głównych ich problemem
Zobacz też: Czy niemowlęta mają sny? Zobacz o czym śni twój maluszek
Jak możesz pomóc martwiącemu się dziecku?
- Uważnie słuchaj i obserwuj
Poświęć czas, gdy dzieci będą gotowe do rozmowy. Badania wykazały, że rodzice są nieświadomi zmartwień dzieci i że dzieci czują się samotne ze swoimi obawami.
- Zwracaj uwagę na sygnały
Dziecko, które się martwi, może dawać sygnały: w czasie zabawy może poruszać niepokojące je tematy, np. pytać, czy rodzice się rozwiodą. Niepokój może pojawić się w zmianach fizjologicznych. Dzieci mogą stać się mniej lub bardziej niespokojne, cierpieć na bezsenność, drażliwe lub zmęczone lub mogą wykazywać znaczące zmiany w zdolności koncentracji. Zmartwienia mogą też wpływać na ich codzienną rutynę: powodować niechęć do szkoły, nawiązywania przyjaźni.
- Poważnie podchodź do zmartwień dziecka
Reaguj z wyczuciem, nigdy nie umniejszając ani nie negując problemów dziecka. Pomóż mu rozwiązać problem, ucz radzenia sobie ze stresem, rozmawiaj z dzieckiem o jego troskach. Jeśli nie dajesz rady, poproś o pomoc psychologa.
- Chroń dzieci przed nadmiernymi źródłami zmartwień
Nie pozwól dziecku oglądać wiadomości, nie dyskutuj przy nim o katastrofach, problemach gospodarczych. Ogranicz korzystanie z internetu i śledzeni portali społecznościowych.
Polecamy: Jak mądrze chwalić dziecko?
