Spis treści
FOMO to skrót od słów Fear of Missing Out – w dosłownym tłumaczeniu brzmi „strach przed odłączeniem”. Choć znany jest już od dziesięcioleci (po raz pierwszy już w latach 90. XX wieku użył go badacz marketingowy Dan Herman) to jednak do naukowego słownika na dobre trafił niedawno.
Wówczas, gdy media społecznościowe stały się podstawowym narzędziem nawiązywania nowych znajomości, i gdy młodym ludziom przesłoniły życie na tyle, że rozmowy za pomocą internetowych aplikacji zastępują im życie towarzyskie. Bo choć syndrom FOMO może dotyczyć każdego, kto korzysta z internetu, to właśnie dzieci i młodzież są na nań szczególnie podatne.
Syndrom FOMO to przekonanie - graniczące nieraz z pewnością - że prawdziwe życie toczy się w internecie i w czasie, gdy nie korzystamy z niego (przede wszystkim z mediów społecznościowych), wypadamy z obiegu. Z badań wynika, że zjawisko to może dotyczyć nawet kilku milionów polskich internautów w wieku powyżej 15 lat, tak samo często chłopców, jak i dziewczynki.
Statystyki potwierdzają również, że niemal co trzeci polski nastolatek jest uzależniony od telefonu nie potrafi rozstać się ze swoim smartfonem, co piąty uważa, że możliwość jego używania jest ważniejsza niż jakiekolwiek potencjalne szkody wynikające ze stałego korzystania ze smartfona. 25 proc. nastolatków czuje silną potrzebę sięgnięcia po telefon natychmiast po jego odłożeniu. Aż 20 proc. badanych uważa, że korzystanie z telefonu to najprzyjemniejsza czynność w ciągu dnia.
Czytaj: Smartfon i tablet to nie tylko zabawa. Jak pomóc dziecku odnaleźć się w cyfrowej dżungli
Jak odciągnąć dziecko od smartfonu i tabletu?
Syndrom FOMO: zagrożenia
Badacze zjawiska, jakim jest syndrom FOMO alarmują, że nadużywanie telefonu w obawie przed wypadnięciem z obiegu niesie za sobą wiele negatywnych skutków. Wielu młodych ludzi w okresie dojrzewania cierpi na obniżoną samoocenę, tymczasem aktywność w mediach społecznościowych może dodatkowo ją pogarszać - będzie tak wówczas, gdy nastolatek zacznie uzależniać swoją samoocenę od ilości lajków czy komentarzy.
Może też czuć się gorszy, widząc "idealne" życie znajomych i ich zdjęcia upiększone za pomocą filtrów, zacznie porównywać się z innymi dochodząc do wniosku, że on sam jest nudny i nijaki, a jego życie jałowe i pozbawione sensu. Nie mając możliwości uczestniczenia w wielu wydarzeniach, z których relacje publikują jego znajomi, może też czuć się wykluczony towarzysko.
Warto uświadomić nastolatkowi, że w internecie nic nie ginie: to, co publikuje dla dużej lajków lub komentarzy, może kiedyś zrujnować jego wizerunek, ośmieszyć, a w przyszłości nawet utrudnić zdobycie dobrej pracy.
Wynikający z FOMO przymus "bycia na topie" i publikowania wszystkiego, co może spotkać się z pozytywną reakcją i zdobyć lajki, nierzadko prowadzi do ryzykownych zachowań i decyzji: na przykład publikacji roznegliżowanych zdjęć.
Z powodu syndromu FOMO może odczuwać nagłe zmiany nastroju: od smutku i depresji (gdy coś, co opublikuje na swoim profilu, nie zyska uznania) po radość i euforię, gdy jego post zyska uznanie. Z badań wynika również, że blisko 20 proc. osób z wysokim poziomem FOMO w chwili, gdy nie mogą korzystać z mediów społecznościowych, odczuwa dolegliwości somatyczne takie jak bóle brzucha, nudności, zawroty głowy.
Jak poznać, że dziecko cierpi na FOMO?
Nie każdy młody człowiek, który spędza wiele czasu z telefonem w ręku, cierpi na syndrom FOMO. Są jednak objawy, które mogą na to wskazywać, i które powinny zaniepokoić rodziców:
- noszenie telefonu przy sobie i stałe dotykanie kieszeni, w której spoczywa
- korzystanie z niego nawet wtedy, kiedy "nie wypada" - np. w kinie, kościele
- reagowanie na każde piknięcie telefonu
- silne wahania nastroju
- stała aktywność w mediach społecznościowych
- ciągłe porównywanie się z innymi
- problemy z zaśnięciem i koncentracją.
Jak pomóc dziecku, które ma FOMO?
Trudno jest z dnia na dzień odłączyć dziecko od internetu czy zakazać korzystania z mediów społecznościowych. Warto jednak pomóc mu korzystać z nich mądrzej, a przede wszystkim - krócej. Co możesz zrobić?
- Zaplanuj wolny czas. Jak najczęściej angażuj dziecko w czynności, które wymagają używania obu rąk i są dla niego na tyle ciekawe, że nie będzie czuło potrzeby sięgania po telefon - wspólna gra na konsoli, aktywności sportowe, czy choćby zwykłe pieczenie ciasta. Na początku te przerwy od życia online zapewne nie będą dłuższe, niż kilkanaście minut.
- Pokaż nastolatkowi, że jego życie może być równie ciekawe, co życie znajomych. Wyjścia na koncerty, mecze czy inne ciekawe wydarzenia mogą pomóc odzyskać równowagę między tym, co dzieje się online i w realu.
- Pomóż znaleźć hobby, które odciągnie go od telefonu. Jazda konna, gra w drużynie piłkarskiej, sporty walki czy lepienie w glinie - warto po kolei pokazywać różne alternatywy. Ważne, by nie wymagały one dostępu do telefonu lub komputera.
- Następnym krokiem może być wspólne wyznaczenie czasu, kiedy twoje dziecko dobrowolnie oddaje ci telefon na pewien czas - na przykład na pół godziny.
- Porozmawiaj ze swoim dzieckiem o jego emocjach: o tym, co czuje, oglądając zdjęcia i relacje znajomych. Zapytaj, czy jest zazdrosne, co czuje, widząc setki lajków pod kolejnym zdjęciem kolegi z klasy. I spróbuj uświadomić, że życie jego znajomych, które w sieci wygląda na idealne, wcale takie nie jest. To, co tobie wydaje się oczywiste - że każdy ma jakieś swoje problemy, którymi niekoniecznie chce się chwalić - jemu może nawet nie przyjść do głowy. Możesz zapytać dziecko, czy samo publikuje w sieci relacje z przykrych wydarzeń lub porażek. Zapewne nie, bo przeglądając kolorowe zdjęcia na Instagramie lub Facebooku widzimy zaledwie ułamek czyjegoś życia: nikt, w tym również i jego znajomi, nie chwali się publicznie tym, że coś mu nie wyszło.
- Jeśli dziecko zazdrości znajomym i ma poczucie, że jego życie jest nic nie warte, poszukajcie takich umiejętności i zachowań, w których jest dobry. Chodzi o to, by pokazać nastolatkowi, że on również ma powody do dumy.
