Te leki wyjałowiają organizm malca. Jak odbudować odporność dziecka po antybiotyku?

Spis treści

1. Co powinnaś wiedzieć o antybiotykach?
2. Sposoby na odporność dzieci podczas leczenia antybiotykiem
3. Jak wzmacniać odporność dziecka po kuracji antybiotykiem?
4. Leczenie bez antybiotyków – czy jest możliwe?

Co powinnaś wiedzieć o antybiotykach?

Najważniejszą informacją, jaką trzeba mieć na uwadze w kontekście antybiotyków jest to, że oprócz eliminowania bakterii chorobotwórczych, niszczą one także pożyteczne bakterie, które stanowią florę fizjologiczną.

Przyjmowanie antybiotyku może zaburzyć prawidłową florę bakteryjną skóry, a przede wszystkim jelit, co skutkuje m.in. biegunką u dziecka. Uszkodzenie flory bakteryjnej utrudnia wchłanianie witamin, a to z kolei może prowadzić do ich niedoborów.

Stosowanie antybiotyku w przypadku infekcji bakteryjnych bywa jednak konieczne. Natychmiastowe podanie antybiotyku zaleca się u dzieci poniżej 6. roku życia z wysoką gorączką i wymiotami, u dzieci poniżej 2. roku życia z ostrym zapaleniem ucha środkowego oraz kiedy stwierdza się wyciek z ucha¹. Należy jednak pamiętać, że antybiotyki nie wpływają negatywnie na odporność dzieci w ujęciu długofalowym. Pomiędzy antybiotykami a komórkami układu odpornościowego nie zachodzą bezpośrednie reakcje. Leczenie antybiotykiem niestety nie jest bez wad, działa on bowiem nie tylko na bakterie będące źródłem zakażenia ale również na naszą florę bakteryjną.

Sposoby na odporność dzieci podczas leczenia antybiotykiem

• Probiotyki

Stosowanie leków osłonowych, czyli probiotyków w trakcie i po terapii antybiotykowej jest wręcz niezbędne. Są to „dobre bakterie”, które mają na celu zmniejszenie działań niepożądanych lub powikłań po antybiotykoterapii, głównie często występującej biegunki poantybiotykowej².

Do drobnoustrojów o działaniu probiotycznym zaliczamy bakterie produkujące kwas mlekowy, m.in. z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Przy wyborze probiotyku warto zwrócić uwagę, jaki szczep probiotyczny zawiera, na jego dawkę, czy jest to lek, czy suplement diety, preparat jedno- czy wieloskładnikowy oraz czy jego skuteczność została udowodniona badaniami. Należy również pamiętać, by odstęp między dawką antybiotyku a probiotyku wynosił około 1-2 godziny – nie powinno się przyjmować ich jednocześnie. Wybranie odpowiedniego probiotyku należy skonsultować z pediatrą³.

Czytaj również: Jak wzmocnić odporność dziecka przed pójściem do żłobka czy przedszkola?

Powikłania po katarze u dziecka - czy katar może wywołać zapalenie ucha i zapalenie zatok?

• Nawadnianie

W przebiegu każdej infekcji, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, niezbędne jest odpowiednie nawadnianie. Najlepszymi napojami dla dzieci jest woda, niesłodzone herbaty, świeżo wyciskane soki i napary ziołowe. Przyjmuje się, że dziecko do 10 kg powinno przyjmować 100 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Od 11 do 20 kg jest to 1000 ml + 50 ml na każdy kilogram masy ciała, a w przypadku wagi powyżej 20 kg – 1500 ml + 20 ml na każdy kilogram. Ilość ta wzrasta w przypadku gorączki, wymiotów, biegunki i intensywnego pocenia się⁴.

• Sen

Zapotrzebowanie na sen w okresie choroby u dzieci może wzrastać. Aby zapewnić dziecku jak największy komfort odpoczynku i regeneracji, należy usunąć z sypialni telewizor i komputer oraz zlikwidować czynniki rozpraszające takie jak hałas i jaskrawe, pulsacyjne światło⁵. Pomieszczenie, w którym śpi maluch, powinno być również regularnie wietrzone i odpowiednio nagrzane – maksymalnie do 20 stopni Celsjusza.

• Zmiana ubrania i kąpiele

Gorączkujące dzieci mogą się mocno pocić, dlatego należy pamiętać o częstej zmianie piżamek. W przebiegu przeziębienia i gorączki polecane są również ciepłe kąpiele – przy silnej infekcji pomogą złagodzić zatkany nos, a w przypadku gorączki woda, stygnąc, pomoże obniżyć temperaturę. Na czas choroby lepiej zrezygnować ze spacerów – lepszym rozwiązaniem jest „werandowanie” dziecka⁶.

Jak wzmacniać odporność dziecka po kuracji antybiotykiem?

Bardzo ważną rolę we wzmacnianiu odporności dziecka odgrywa dieta. Należy dbać o różnorodność posiłków, jeść dużo warzyw i owoców, w szczególności tych bogatych w witaminę C, A i witaminy z grupy B. Są to między innymi owoce cytrusowe, rośliny strączkowe, marchewka, buraki i pietruszka. Do codziennego jadłospisu warto wprowadzić również brokuły, które są bogate w selen, wapń, kwas foliowy i beta-karoten. Pamiętajmy również o niezastąpionym czosnku i cebuli. Charakteryzują się one wysoką zawartością allicyny, która wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Unikajmy w diecie dziecka wysokoprzetworzonych produktów z dużą ilością cukru i soli oraz ciężkostrawnych, tłustych i smażonych potraw⁷.

Preparaty multiwitaminowe i suplementy diety nie zastąpią codziennej, odpowiedniej diety i zdrowego stylu życia, mogą być natomiast wspierającym dodatkiem. Witaminy dostępne w preparatach multiwitaminowych są znacznie słabiej przyswajane niż te przyjmowane z żywnością. Jeśli chcemy sięgnąć po produkty z apteki, wybierajmy te z małą ilością cukru⁸. Warto wybierać preparaty zawierające witaminę D, która pozytywnie wpływa na pracę układu odpornościowego, a jej niedobór jest wysoce prawdopodobny szczególnie w jesiennych i zimowych miesiącach^{9 10}.

W celu wzmocnienia odporności warto podawać dziecku również tran (olej z wątroby dorsza). Jest to naturalne źródło witamin i kwasów omega-3. Wpływają one pozytywnie nie tylko na pracę układu immunologicznego, ale również mózgu, narządu wzroku i serca. Zawarta w tranie witamina D3 dodatkowo wspiera wzrost i rozwój kości oraz zęby.

Czytaj również: Probiotyki dla niemowląt. Co warto wiedzieć o probiotykach?

Leczenie bez antybiotyków – czy jest możliwe?

Na szczęście większość infekcji układu oddechowego dziecka wywołują wirusy, dlatego w ich przebiegu nie jest wymagane stosowanie antybiotyków, które są skuteczne przy infekcjach bakteryjnych. Wirusy są odpowiedzialne aż za 95% zapaleń oskrzeli i zatok. Również w większości przypadków ostrego zapalenia ucha środkowego antybiotykoterapia nie jest potrzebna ani właściwa. Jeśli jednak dziecko choruje na zapalenie gardła, w przypadku którego 90% zakażeń ma etiologię wirusową, a 10% bakteryjną i nie ma pewności, co jest przyczyną, najczęściej przepisuje się antybiotyk.

Niestety, zdarza się, że rodzice wymagają od lekarza przepisania antybiotyku w sytuacjach, kiedy jego przyjmowanie nie jest konieczne. Presja ze strony pacjentów jest często ogromna. Warto wiedzieć, że antybiotyk nie skraca przebiegu choroby ani nie łagodzi objawów. Nie zapobiega również wystąpieniu zakażenia bakteryjnego. Ponadto częste i niepotrzebne stosowanie antybiotyków stymuluje powstawanie opornych na antybiotykoterapię bakterii. Dlatego powinno się go stosować tylko wtedy, gdy jest niezbędny^{11 12}.

Kiedy mamy do czynienia z infekcją wirusową, leczenie dziecka to głównie postępowanie objawowe – stosowanie leków zmniejszających gorączkę i kaszel, obkurczających naczynia krwionośne w celu zmniejszenia wydzieliny z nosa oraz stosowanie maści z olejkami eterycznymi, które działają rozgrzewająco i ułatwiają oddychanie. Aby skrócić czas choroby, należy działać kompleksowo – wdrożyć odpowiednie leczenie, dietę i odpoczynek.