Kleszcze to pajęczaki wskazywane jako jedno z największych naturalnych zagrożeń dla zdrowia człowieka w naszym klimacie. Warto jak najszybciej usunąć kleszcza ze skóry, aby zmniejszyć ryzyko zarażenia się boreliozą. Sprawdź, jak szybko zaraża kleszcz?
Spis treści
- Gdzie i jak zaraża kleszcz?
- Jak szybko zaraża kleszcz?
- Jak chronić się przed zarażeniem kleszcza?
- Jak rozpoznać chorobę odkleszczową?
Gdzie i jak zaraża kleszcz?
Kleszcze bytują zwykle w lasach, na polach, łąkach, ale także w parkach i na działkach rekreacyjnych. Ich aktywność rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a kończy zwykle w listopadzie.
Kleszcze atakują człowieka z wysokich traw i krzewów, wgryzając się w skórę która jest najbardziej delikatna – w okolice głowy, pach, pachwin, ale tak naprawdę kleszcz może zaatakować w każda okolicę ciała. Wgryzają się w celu wysysania krwi, którą się żywią, ale w odróżnieniu od komarów potrzebują jej do życia w znacznie większej ilości, dlatego kleszcz może przebywać na ciele człowieka aż 15 dni!
Ugryzienie przez kleszcza jest też dużo groźniejsze dla człowieka niż ugryzienie komara, ponieważ przenosi one wiele chorób, między innymi boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu.
- Najczęstszą chorobą wywoływaną przez ugryzienie kleszcza jest borelioza. Najwięcej kleszczy zainfekowanych tym drobnoustrojem znajduje się w okolicy dużych miast, ponieważ tam znajdują się gryzonie przenoszące tę chorobę na kleszcze. Szacuje się, że w Warszawie ok. 30% kleszczy jest zainfekowanych boreliozą.
- Kolejną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest kleszczowe zapalenie mózgu. Jest to choroba dużo rzadsza niż borelioza, ale także groźniejsza. Szacuje się, że ok 0,5% kleszczy w Polsce przenosi kleszczowe zapalenie mózgu. Przed tą chorobą możemy chronić się jednak dużo skuteczniej niż przed boreliozą, ponieważ istnieje skuteczna szczepionka na tę chorobę.
Czytaj również: Jak ochronić dziecko przed kleszczami? Kleszcze - ochrona
Kleszcz u dziecka i choroby wywołane przez kleszcze. Jak uniknąć kleszcza u dziecka?
Jak szybko zaraża kleszcz?
Najważniejsze jest jak najszybsze usunięcie znalezionego na ciele kleszcza. Do niedawna uważano, że kleszcz przenosi patogeny wywołujące boreliozę ok. 24 godziny po ukąszeniu. Badania przeprowadzone przez Instytut Pasteura wykazały jednak, że czas ten jest dużo krótszy i kleszcz zaraża mniej niż po 12 godzinach, a nawet szybciej, jeśli ugryzie nas niedojrzała postać kleszcza – nimfa.
W przypadku przenoszenia wirusa kleszczowego zapalenia mózgu jak najszybsze usunięcie kleszcza jest jeszcze ważniejsze – wirus ten bowiem znajduje się w ślinie kleszcza i już w momencie ukłucia może zostać przeniesiony na człowieka wywołując chorobę.
Jak chronić się przed zarażeniem kleszcza?
Najskuteczniejszą ochroną przed ukąszeniem kleszcza jest prawidłowy ubiór. Na wycieczkę do lasu czy parku najlepiej założyć ubrania w jasnym kolorze, z długim rękawem. Warto także stosować repelenty, czyli środki odstraszające komary i kleszcze. Należy unikać leżenia na łąkach, bezpośrednio na trawie.
Po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, wykąpać się i sprawdzić czy na ciele nie znajduje się żaden kleszcz, aby w przypadku jego odnalezienia jak najszybciej go usunąć.
Bardzo ważne jest umiejętne usunięcie kleszcza. Najważniejsze jest, aby kleszcz został usunięty w całości, w tym celu należy użyć pęsety, pompki lub tzw. kleszczołapki, którą można kupić w aptece. Pęsetę należy umieścić jak najbliżej skóry, uchwycić kleszcza i delikatnie podważając pociągnąć ku górze. W taki sposób będziemy mieli pewność, że kleszcz został usunięty w całości.
Miejsce po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować wodą utlenioną lub spirytusem. Należy pamiętać, aby nie smarować kleszcza tłuszczem, kremami, ani żadnymi innymi tłustymi substancjami. Materiał zakaźny znajduje się w ślinie kleszcza, a smarowanie go powoduje zablokowanie narządu oddechowego, co prowadzi do ślinotoku, a więc wydostania się dużej ilości materiału zakaźnego do naszej krwi.
W przypadku problemów z usunięciem kleszcza należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Nie zaleca się badania usuniętego kleszcza pod kątem przenoszonych przez niego infekcji, warto jednak obserwować swój stan zdrowia po ukąszeniu.
Ugryzienie kleszcza w ciąży – czy istnieje ryzyko wystąpienia boreliozy u dziecka?
Borelioza u dzieci. Przyczyny, objawy i leczenie boreliozy
Test na boreliozę. Jakie badania wykonać, aby rozpoznać boreliozę?
Jak rozpoznać chorobę odkleszczową?
Najważniejsza jest obserwacja miejsca ukąszenia. W przypadku boreliozy w miejscu ukąszenia w ciągu 28 dni od tego zdarzenia może pojawić się tzw. rumień wędrujący. Jest to rozległe pierścieniowate zaczerwienienie występujące w miejscu wkłucia, jednak zgodnie z nazwą rumień wędrujący może pojawić się także w zupełnie innym miejscu.
W przypadku zaobserwowania u siebie rumienia wędrującego należy zgłosić się do lekarza, ponieważ w takiej sytuacji konieczne jest podanie antybiotyku.
Niekiedy w przypadku niejasnego wywiadu, kiedy pacjent nie pamięta sytuacji ukąszenia wskazane może być wykonanie badań laboratoryjnych w kierunku obecności przeciwciał przeciwko krętkom przenoszącym boreliozę. W przypadku jednak kiedy pamiętamy, że ugryzł nas kleszcz i wystąpi rumień wędrujący badania mogą być zbędne, ponieważ obraz kliniczny jest bardzo charakterystyczny i może być zdiagnozowany przez lekarza bez konieczności wykonywania badań dodatkowych.
Należy też pamiętać, że borelioza może rozwinąć się bez rumienia wędrującego, ale postać wczesna, czyli występująca do 26 tygodnia od ukłucia kleszcza może przebiegać z zapaleniem stawów, którym wówczas towarzyszy ból, zapaleniem mięśnia sercowego, siatkówki czy z zajęciem nerwów – wówczas choroba ta jest nazywana neuroboreliozą.
Jeżeli wystąpią u nas niecharakterystyczne objawy po ukąszeniu przez kleszcza warto udać się do lekarza i wykonać badania laboratoryjne. Niezwykle ważne jest wczesne włączenie leczenia boreliozy, dlatego, że nieleczona borelioza może prowadzić do ciężkich powikłań takich jak zapalenie stawów czy przewlekłe zanikowe zapalenie skóry.
Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą potencjalnie śmiertelną, dlatego ważne jest obserwowanie swojego organizmu i szybka reakcja, kiedy zauważymy coś niepokojącego. Niestety, w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu szybkie usunięcie kleszcza nie gwarantuje nam bezpieczeństwa.
Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą przenoszoną przez wirusy znajdujące się w ślinie zainfekowanego kleszcza, dlatego już samo ugryzienie stwarza duże ryzyko infekcji tym wirusem.
1 faza choroby przypomina objawy grypowe – występują bóle mięśni, gorączka, osłabienie. Należy pamiętać, że kleszcze atakują zwykle poza sezonem grypowym, dlatego jeśli zauważymy podobne objawy po ukąszeniu przez kleszcza należy pilnie zgłosić się do lekarza.
Druga faza polega na zajęciu struktur ośrodkowego układu nerwowego przez wirusa. Faza ta przebiega z wysoką gorączką, silnym bólem głowy oraz objawami neurologicznymi takimi jak napady padaczkowe, sztywność karku, zaburzenia widzenia, równowagi i świadomości. Chorzy w fazie objawów neurologicznych wymagają bezwzględnie leczenia szpitalnego, jednak ta faza rozwija się u 1/3 wszystkich chorych.
Leczenie kleszczowego zapalenia mózgu polega na łagodzeniu objawów, ponieważ nie istnieje w tym przypadku leczenie przyczynowe. W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu istnieje najskuteczniejsza metoda profilaktyki, czyli szczepienie.
Na kleszczowe zapalenie mózgu mogą zaszczepić się wszyscy dorośli i dzieci od 1 roku życia. W związku ze wzrostem ilości kleszczy zainfekowanych wirusem kleszczowego zapalenia mózgu naprawdę warto to szczepienie wykonać.
Obawa przed chorobami odkleszczowymi może odebrać przyjemność ze spędzania czasu na świeżym powietrzu, należy jednak pamiętać, że odpowiednia ochrona i profilaktyka przed chorobami w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zakażenia.
Kleszcze i choroby odkleszczowe - jak się przed nimi bronić? POSŁUCHAJ PODCASTU!
Listen to "Uwaga na kleszcze! Wywiad z dr n. med. Magdaleną Cubała-Kucharską" on Spreaker.
