Podniebienie oddziela jamę ustną od jamy nosowej i pełni bardzo ważną rolę w procesie przyjmowania pokarmów, oddychania i mowy.
Spis treści:
Budowa podniebienia
Podniebienie twarde znajduje się w górnej, przedniej części jamy ustnej i tworzy jej sklepienie. Zbudowane jest z blaszki kostnej pokrytej błoną śluzową. Prawidłowo zbudowane podniebienie twarde jest szerokie, płaskie i łagodnie uniesione ku górze. Tylna częśę podniebienia to podniebienie miękkie, zbudowane jest z mięśni oraz błony śluzowej.
Natomiast podniebienie gotyckie jest wadą w budowie anatomicznej podniebienia twardego. W przypadku jego występowania, mamy do czynienia z wąskim i wysoko wysklepionym podniebieniem twardym. Nieprawidłowy kształt podniebienia u małych dzieci może prowadzić do szeregu wad w budowie i funkcji jamy ustnej.
Podniebie gotyckie – kiedy występuje
Podniebienie gotyckie może być wadą dziedziczną, w przypadku gdy występuje u bliskich członków rodziny. Wszelkie niekorzystne oddziaływania na dziecko w okresie prenatalnym, także mogą przyczyniać się do wystąpienia nieprawidłowości w rozwoju anatomicznym twarzoczaszki.
Podniebienie gotyckie może pojawić się u wcześniaków, u których podniebienie twarde nie wykształciło się w pełni prawidłowo, a delikatny organizm jest bardzo podatny na wszelkie oddziaływania zewnętrzne ( np. przedłużające się intubacje). Nieprawidłowy rozwój anatomiczny łuku podniebienia twardego jest jednym z objawów występujących w zespołach genetycznych np. w zespole DiGeorge’a, Wolfa-Hirschhorna, Marfana.
Skutki występowania podniebienia gotyckiego
Podniebienie gotyckie może utrudniać noworodkowi lub niemowlęciu ssanie i pobieranie pokarmu z piersi matki. Wiąże się to z utrudnionym uniesieniem środkowej części języka do wąskiego i wysoko wysklepionego podniebienia. Dziecko może pobierać zbyt dużą porcję pokarmu przez co narażone jest na krztuszenie.
Polecany artykuł:
U nieco starszych dzieci problemy pojawić się mogą podczas pobierania i rozdrabniania pokarmów stałych czy z grudkami - utrudnione jest rozcieranie pokarmu językiem o podniebienie twarde. Budowa podniebienia gotyckiego często powoduje nieprawidłowości w procesie prawidłowego wyżynania się i wzrostu zębów oraz prowadzi do wad zgryzu.
Pojawić się może również ograniczona wydolność oddechowa oraz nieprawidłowy sposób oddychania (przez usta) ponieważ podniebienie gotyckie z uwagi na budowę, zwęża jamę nosową. Ustny tor oddechowy wynikać może także z nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka. Język w spoczynku jest „wklejony” w podniebienie twarde, zęby zwarte, a usta są domknięte. W przypadku podniebienia gotyckiego, nie wykształca się prawidłowa jego pozycja z uwagi na zwężenie i wysokie wysklepienie podniebienia.
Dodatkowo u dzieci często przy podniebieniu gotyckim występuje przetrwały niedojrzały typ połykania, obniżona sprawność narządów aparatu artykulacyjnego, ślinienie się, nieprawidłowości w wymowie głosek.
Wymowa dziecka z podniebieniem gotyckim
Podniebienie gotyckie oraz szereg powikłań wynikających z jego występowania może prowadzić do deficytów w prawidłowym rozwoju artykulacji głosek. Najczęściej u dzieci diagnozuje się deformacje głosek [r, l, sz, ż/rz, cz, dż]. Podczas artykulacji utrudnione jest uniesienie języka w odpowiednie dla danej głoski miejsce znajdujące się na podniebieniu twardym (do wałka dziąsłowego).
Przy podniebieniu gotyckim czasem realizacja dźwięku jest zniekształcona z powodu pojawiania się szczeliny między językiem a podniebieniem twardym, którą wydostaje się powietrze. Wszelkie deformacje głosek wpływają niekorzystnie na wyrazistość wypowiedzi dziecka.
Leczenie podniebienia gotyckiego
Należy pamiętać, że nie zawsze wysoko wysklepione podniebienie będzie gotyckim. Specjalistami, którzy ocenią budowę podniebienia są laryngolog lub ortodonta. W praktyce ortodontycznej często stosuje się dostosowane do wady i potrzeb dziecka aparaty na podniebienie.
W przypadku bardzo małych dzieci, u których pojawiają się trudności ze ssaniem i procesem rozwoju przyjmowania pokarmów warto udać się do logopedy/neurologopedy lub doradcy laktacyjnego. W zależności od potrzeb, dostosują oni zakres i rodzaj wsparcia dla dziecka oraz przekażą instruktaż karmienia rodzicom (pozycje karmienia, sposób karmienia, konsystencję pokarmu).
Nieco starsze dzieci warto skonsultować z logopedą, który oceni wymowę dziecka oraz funkcję narządów aparatu artykulacyjnego oraz wdroży odpowiednie działania. Istotna jest jak najwcześniejsza interwencja. U małych dzieci z podniebieniem gotyckim wczesne wykrycie wady oraz konsultacja ze specjalistami mogą pozwolić uniknąć pojawienia się innych deficytów związanych z nieprawidłową budową anatomiczną podniebienia.
