Przewlekły kaszel u dziecka: przyczyny i leczenie przewlekłego kaszlu u dziecka

Spis treści

1. Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci
2. Przewlekły kaszel a choroby układu oddechowego
3. Przewlekły kaszel a inne choroby
4. Przewlekły kaszel a nałogi rodziców
5. Przewlekły kaszel a inne schorzenia
6. Nietypowe przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci
7. Problemy, które razem z przewlekłym kaszlem powinny niepokoić
8. Diagnostyka przewlekłego kaszlu u dzieci
9. Leczenie przewlekłego kaszlu u dzieci

Przewlekły kaszel u dziecka (czyli taki, który utrzymuje się przez 8 lub więcej tygodni) może stanowić objaw choroby. Jeśli mimo podawania syropów kaszel nie znika, należy udać się z dzieckiem do pediatry.

W artykule znajdziesz:

1. Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci
2. Przewlekły kaszel a choroby układu oddechowego
3. Przewlekły kaszel a inne choroby
4. Przewlekły kaszel a… nałogi rodziców
5. Przewlekły kaszel a inne schorzenia
6. Nietypowe przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci
7. Problemy, które razem z przewlekłym kaszlem powinny niepokoić
8. Diagnostyka przewlekłego kaszlu u dzieci
9. Leczenie przewlekłego kaszlu u dzieci

Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci

Najczęstszą przyczyną przewlekłego kaszlu u dzieci jest tzw. zespół kaszlu z górnych dróg oddechowych. Może on się pojawić w związku z wieloma różnymi schorzeniami tej części układu oddechowego:

• przewlekłego zapalenia zatok
• nieżytu nosa (zarówno kataru alergicznego, jak i niealergicznego)
• przerostu migdałka gardłowego

Przewlekły kaszel a choroby układu oddechowego

Zdarza się, że przewlekły kaszel stanowi następstwo zakażenia dolnych dróg oddechowych (np. zapalenia oskrzeli). W takim przypadku problem określa się jako kaszel poinfekcyjny i typowo, w przeważającej większości przypadków, napady kaszlu ustępują w ciągu 3 tygodni od wyleczenia zakażenia.

Czasami kaszel po zakażeniu może się jednak utrzymywać przez dłuższy czas i stawać się kaszlem przewlekłym. Tutaj warto od razu nadmienić, że nierzadko dochodzi do sytuacji, gdzie ciężko stwierdzić, czy kaszel u dziecka rzeczywiście może być kaszlem poinfekcyjnym. Zdarza się bowiem tak, że malec zapada na następujące po sobie kolejno infekcje i to z tego powodu dochodzi u niego do występowania przewlekającego się kaszlu.

Przewlekły kaszel a inne choroby

Wśród innych jeszcze chorób układu oddechowego, które także mogą stanowić przyczyny przewlekłego kaszlu u dziecka, wymienić warto jeszcze:

• mukowiscydozę,
• zespół nieruchomych rzęsek,
• przetokę tchawiczo-przełykową,
• przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• astmę,
• wady wrodzone układu oddechowego (np. rozszczep krtani),
• gruźlicę płuc,
• ropień płuc.

Przewlekły kaszel a nałogi rodziców

Nie od wczoraj wspomina się, że dym tytoniowy szkodzi nie tylko palaczom papierosów, ale i osobom, które przebywają w ich najbliższym otoczeniu. Bierne palenie również szkodzi i może ono być przyczyną przewlekłego kaszlu u dzieci. Rodzice, którzy sami palą papierosy, powinni pamiętać o tym, aby nie narażać swoich pociech na wdychanie dymu papierosowego.

Przewlekły kaszel a inne schorzenia

Kaszel automatycznie traktuje się jako objaw chorób układu oddechowego, w praktyce jednak do przewlekłego kaszlu prowadzić mogą również i schorzenia innych niż powyżej wspomniany układów.

Długotrwały kaszel bywa skutkiem:

• refluksu żołądkowo-przełykowego
• wad serca

Zdarza się, że przewlekły kaszel jest skutkiem ubocznym zażywania przez dziecko jakichś leków (problem może pojawiać się np. wskutek przyjmowania środków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny – tutaj warto jednak od razu zaznaczyć, że preparaty tego typu są przeznaczone przede wszystkim do leczenia nadciśnienia tętniczego i u dzieci są stosowane stosunkowo rzadko).

Nietypowe przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci

Dość ciekawymi rodzajami kaszlu przewlekłego są kaszel nawykowy oraz kaszel psychogenny.

• kaszel nawykowy - pojawia się zwykle po przebyciu jakiejś infekcji i jego występowanie związane jest z subiektywnie odczuwaną potrzebą oczyszczenia gardła. Tak jak jednak kaszel nawykowy przypomina dolegliwość, która jest spotykana w przebiegu różnych infekcji, tak już zdecydowanie inaczej jest z kaszlem psychogennym.
• kaszel psychogenny - w jego przypadku dziecko wydaje nienaturalne odgłosy, a jednocześnie samo… nie sprawia wrażenia, jakoby dla niego epizody kaszlu były w jakimś stopniu dokuczliwe. Przyczyną kaszlu psychogennego są przede wszystkim problemy natury psychologicznej (trudności rodzinne czy szkolne) i charakterystyczne dla niego jest to, że jego epizody raczej nie pojawiają się wtedy, kiedy dziecko przebywa w samotności – najbardziej nasilone napady takiego kaszlu mają miejsce w tych sytuacjach, gdy dziecko znajduje się wśród innych ludzi (np. członków swojej rodziny czy w szkole).

Problemy, które razem z przewlekłym kaszlem powinny niepokoić

Zazwyczaj samo już tylko długie utrzymywanie się kaszlu u dziecka prowadzi do znacznego niepokoju jego rodziców. Należy jednak zwrócić uwagę, że pewne powiązane z nim objawy – jeżeli się pojawiają – wymagają pilnego udania się z pociechą do lekarza. Mowa tutaj o takich dolegliwościach, jak:

• początek epizodów kaszlu w okresie noworodkowym (co może sugerować istnienie u pacjenta jakiejś wady wrodzonej),
• nagły początek kaszlu (zwłaszcza bez jakiejś wyraźnej przyczyny – może to świadczyć o aspiracji jakiegoś ciała obcego do dróg oddechowych),
• odkrztuszanie przez długi czas dużych ilości wydzieliny (szczególny niepokój pojawia się wtedy, gdy wydzielina ma charakter ropny – może to sugerować mukowiscydozę, ale i jakąś przewlekłą infekcję układu oddechowego),
• występowanie napadów kaszlu w skojarzeniu z posiłkami (może to być związane zarówno z chorowaniem przez dziecko na refluks, jak i z posiadaniem przez nie jakiejś przetoki),
• nasilający się wraz z czasem kaszel,
• utrata masy ciała, 
• nocne poty,
• krwioplucie.

Diagnostyka przewlekłego kaszlu u dzieci

Na początku najważniejszą rolę w poszukiwaniu przyczyny przewlekłego kaszlu u dziecka odgrywa dokładne przeprowadzenie wywiadu lekarskiego. Podczas zbierania go lekarz zadaje dość szczegółowe pytania, które koncentrują się wokół charakteru występującego u dziecka problemu.

Ważne jest to, czy maluch kiedykolwiek wcześniej doświadczał długotrwałych epizodów kaszlu, ale i to, czy przed wystąpieniem przewlekłego kaszlu miały miejsce jakieś nieprawidłowości (takie jak np. infekcja).

Duże znaczenie ma to, czy kaszel pojawił się nagle, czy też stopniowo narastał. Lekarz pyta również rodziców i pacjenta o ewentualne towarzyszące kaszlowi dolegliwości, takie jak np. krwioplucie czy odkrztuszanie jakiejś wydzieliny.

Po zebraniu wywiadu lekarskiego, specjalista przechodzi do wykonania badania przedmiotowego – w przypadku kaszlu najistotniejsze jest osłuchiwanie klatki piersiowej. W trakcie tego badania możliwe jest chociażby stwierdzenie nieprawidłowości, które pozwalają wysunąć podejrzenie co do tego, jaka może być dokładnie przyczyna występujących u pacjenta dolegliwości (np. świsty mogą świadczyć o chorowaniu przez dziecko na astmę).

Istotne jest jednak również i badanie jamy ustnej (podczas którego możliwe jest chociażby zaobserwowanie przerośniętych migdałków).

Jeśli lekarz nie jest w stanie stwierdzić, jaka jest przyczyna kaszlu u dziecka, zlecane mogą być u niego dodatkowe badania. Ich wybór uzależniony jest od podejrzewanego źródła problemu – gdy za stan dziecka może odpowiadać gruźlica, zlecane mogą być badania mikrobiologiczne, przy podejrzeniu refluksu żołądkowo-przełykowego wykorzystywana może być z kolei pH-metria. Cenne bywają również i badania obrazowe, takie jak RTG czy tomografia komputerowa klatki piersiowej.

Leczenie przewlekłego kaszlu u dzieci

Dokładna diagnostyka przewlekłego kaszlu u dziecka jest kluczowa. Od tego, jaka jest przyczyna problemu, zależne jest to, jakie leczenie zostanie zaproponowane małemu pacjentowi.

• Astmę leczy się z wykorzystaniem leków przeciwzapalnych oraz rozszerzających oskrzela
• Gruźlicę leczy się za pomocą odpowiednich leków przeciwdrobnoustrojowych
• Refluks żołądkowo-przełykowy za pomocą odpowiedniej diety (czyli takiej, która nie będzie zwiększała wydzielania kwasu solnego w żołądku), a czasami również i przez zażywanie pewnych farmaceutyków (np. inhibitorów pompy protonowej).

Czasami jednak nie pomogą leki ani dieta – tak bywa w przypadku kaszlu psychogennego. Tutaj konieczna jest eliminacja zjawisk, które do niego doprowadziły (czyli np. trudności rodzinnych lub w relacjach z rówieśnikami), a także nierzadko i pomoc psychologiczna.

Omawiając leczenie przewlekłego kaszlu u dzieci warto wspomnieć o tym, iż nie zaleca się tutaj podawania małym pacjentom preparatów przeciwkaszlowych. W przypadku tego schorzenia leki te są po prostu nieskuteczne.

Dodatkowo to, że mały pacjent je zażywa, może niekorzystnie wpływać na proces diagnostyczny – może to opóźnić moment znalezienia przyczyny przewlekłego kaszlu, a przez i to rozpoczęcie niezbędnego leczenia.

Czytaj:  Rodzaje kaszlu. Co oznacza kaszel suchy, mokry, alergiczny, krtaniowy

Kaszel u niemowlaka: jak pomóc pokasłującemu niemowlęciu

Kaszel krtaniowy u dziecka (kaszel szczekający) - objawy, przyczyny, leczenie