O czym należy pamiętać podając dziecku leki?
Magdalena Stolarczyk*: Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że leki to nie cukierki. Leki to produkty, które przeznaczone są do wprowadzania do organizmu człowieka w celu osiągnięcia określonego efektu terapeutycznego, profilaktycznego lub diagnostycznego.
Niezależnie od tego, w jakim celu produkty lecznicze się stosuje, należy pamiętać o tym, że oprócz działania pożądanego mogą one wykazywać szereg działań niepożądanych, szczególnie wtedy, kiedy stosowane są w niewłaściwy sposób. Działania niepożądane mogą być bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet dla życia.
Czy to oznacza, że nie powinniśmy samodzielnie podawać leków dzieciom?
Oznacza to tylko tyle, żeby stosować leki ostrożnie i tylko wtedy, kiedy jest to naprawdę konieczne i skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą. A nie wtedy, kiedy zobaczymy/usłyszymy/przeczytamy nową reklamę jakiegoś produktu (produktu leczniczego, suplementu diety, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego i in.) i od razu go zakupimy, aby podać dziecku, bo a nuż pomoże…
Jak podawać dziecku leki, kiedy już musimy to zrobić?
Przede wszystkim przed podaniem dziecku leku, należy dokładnie zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania. Tam zawarte są wszelkie niezbędne informacje dotyczące konkretnego leku – jego działania, wskazań do jego stosowania, możliwych działaniach niepożądanych i koniecznych środkach ostrożności. Ponadto umieszczone są tam informacje dotyczące sposobu podania leku, jego przechowywania i terminu ważności.
Zacznijmy, zatem od sposobu podania. Jak jest z dawkowaniem leku? Jak powinno się odmierzać dawkę medykamentu?
Po pierwsze, leki powinny być podawane w ściśle określonej dawce, o której decyduje lekarz. Owszem, czasem są sytuacje, kiedy leki podajemy dzieciom samodzielnie, np. leki przeciwgorączkowe, i wtedy dawkę leku należy przeliczyć na masę ciała dziecka. Jeżeli mamy z tym problem, warto zapytać o to w aptece.
Po drugie, bardzo ważne jest odpowiednie odmierzenie ilości leku. Łatwiej jest, jeżeli lek występuje w postaci tabletek, trudniej zaś, jeżeli jest to syrop, roztwór bądź zawiesina doustna (bo właśnie w takich postaciach najczęściej występują leki dla dzieci). Takie leki należy precyzyjnie odmierzać – najlepiej za pomocą strzykawki z podziałką/miarką.
Można to zrobić za pomocą typowej strzykawki, którą można kupić w aptece lub przy pomocy strzykawki/miarki dołączonej do opakowania leku. Ja właśnie tak podaję leki swoim dzieciom. Odradzam podawanie leków na łyżce, łyżeczce czy w plastikowym kubeczku – podając lek w ten sposób istnieje ryzyko podania niewłaściwej (za małej lub za dużej) dawki leku.
A kiedy najlepiej podawać lek? W trakcie jedzenia, przed czy po?
Tutaj odsyłam do ulotki. Nie ma jednej konkretnej odpowiedzi na to pytanie. Niektóre leki należy podawać w trakcie jedzenia, a niektóre pomiędzy posiłkami.
Jak podawać dziecku leki, biorąc pod uwagę godziny? Czy każdy syrop na kaszel podawać do godziny 16-17.00?
Są dwa typy leków na kaszel – leki przeciwkaszlowe (stosowane na kaszel suchy) i leki wykrztuśne/rozrzedzające wydzielinę (na kaszel mokry). O ile te pierwsze mogą być stosowane bez ograniczeń czasowych, o tyle przy stosowaniu tych drugich należy pamiętać o tym, żeby ostatnia dawka leku była podana najpóźniej do godziny 16-17.00.
Czy leki np. antybiotyki, które powinny być podawane 2 razy dziennie mogą być podawane rano i wieczorem, czy co 12 godzin?
Aby antybiotyk był skuteczny, konieczne jest uzyskanie jego odpowiedniego stężenia we krwi i utrzymanie go przez cały czas leczenia! Aby to osiągnąć należy przyjmować/podawać antybiotyk w równych odstępach czasu np.: 2 razy dziennie, co 12 godzin np. o 8:00 i 20:00, 3 razy dziennie, co 8 godzin np. 8:00, 16:00, 24:00, 1 raz dziennie, co 24 godziny – np. codziennie o 12:00.
Jeżeli nie zastosujemy się do tej zasady, to ilość leku we krwi spadnie poniżej wymaganego stężenia i antybiotyk nie będzie działał, a kuracja będzie nieskuteczna!
Czytaj również: Leki uspokajające dla dzieci: kiedy stosować?
Podajesz te leki swojemu dziecku? Zamiast pomóc - możesz poważnie zaszkodzić
Jeśli jesteśmy przy antybiotykach, to wypada zapytać również o probiotyki.
Jednym z działań niepożądanych antybiotyków jest niszczenie fizjologicznej, naturalnej i dobroczynnej flory bakteryjnej organizmu, co może objawiać się między innymi biegunką, wzdęciami, bólami brzucha, wymiotami, nudnościami czy brakiem apetytu.
Zniszczenie flory bakteryjnej jelit osłabia dodatkowo organizm i czyni go podatnym na różne zakażenia. Aby zabezpieczyć florę jelitową i ewentualnie ją odbudować, należy w trakcie antybiotykoterapii oraz po niej podawać probiotyki.
Należy tylko pamiętać, że takich preparatów nie podajemy łącznie z antybiotykiem, tylko zachowujemy przerwę między podaniem antybiotyku a biotykiem. Na rynku są produkty, które mogą być stosowane jednocześnie z antybiotykiem, ale żeby mieć pewność jak je stosować, najlepiej przeczytać ulotkę.
Wiemy już, jak podawać dziecku leki, ale w jaki sposób je przechowywać?
Większość leków należy przechowywać w temperaturze pokojowej (do ok. 25°C), chociaż niektóre produkty lecznicze powinny znajdować się w lodówce, np.: insuliny, probiotyki, krople do oczu, zawiesiny antybiotyków dla dzieci. Tutaj po raz kolejny odsyłam do ulotki dołączonej do opakowania danego leku.
Tam dokładnie jest określone, w jakich warunkach lek powinien być przechowywany. Warto tutaj też zaznaczyć, że leki w domu powinny znajdować się w jednym, specjalnie do tego przygotowanym miejscu niedostępnym dla dzieci!
Polecany artykuł:
Jak długo można przechowywać leki?
Każdy preparat (produkt leczniczy, suplement diety, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego) ma określony termin ważności, który jest wyraźnie zaznaczony na opakowaniu. Po upływie tego terminu leku nie wolno stosować, może być bowiem nieskuteczny, a nawet szkodliwy.
Dlatego też tak bardzo ważne jest sprawdzanie dat ważności leków przed ich przyjęciem lub podaniem – te informacje znajdują się na opakowaniu i na ulotce dołączonej do opakowania leku.
Czy po pierwszym otwarciu leku jest on nadal ważny tak długo, jak wskazuje na to data na opakowaniu?
To zależy od danego, konkretnego leku. Czasem tak, ale czasem producenci oprócz daty ważności na opakowania podają jeszcze jeden termin. Jest to określony czas, jaki może upłynąć od otwarcia opakowania lub przygotowania zawiesiny/roztworu do ostatniego przyjęcia/zastosowania leku.
Przyjęcie leku po upływie tego czasu może być niebezpieczne, a lek powinien zostać wyrzucony. Aby uniknąć pomyłek, warto przeczytać dokładnie ulotkę, jak również na opakowaniu leku napisać datę, kiedy lek został otwarty lub przygotowany.
Czytaj również: Jakie stosować leki na grypę u dziecka i dlaczego nie antybiotyk?
Domowe sposoby na kaszel u dziecka: 9 sprawdzonych sposobów na kaszel
Czy zatem leki należy kupować zawsze nowe, czy można sięgać po te niewykorzystane, które są w naszej apteczce?
Jeżeli lek nie jest przeterminowany, był przechowywany we właściwych warunkach i jest ponowna konieczność jego stosowania/przyjmowania, można po niego sięgnąć.
Czy każdy przeterminowany lek powinien znaleźć się w specjalnym pojemniku do medykamentów?
Leki przeterminowane lub pozostałości wcześniej stosowanych leków (antybiotyków, kropli do oczu, syropów lub tabletek) należy zanieść do najbliższej apteki i wyrzucić do specjalnego pojemnika. Leków nie wolno wyrzucać do śmieci!Magdalena Stolarczyk – dr nauk farmaceutycznych, absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, autorka i współautorka artykułów w renomowanych czasopismach zagranicznych, blogerka (www.farmaceuta-radzi.pl), redaktorka Kwartalnika Laktacyjnego, specjalistka ds. farmacji Fundacji Promocji Karmienia Piersią. Farmaceutom pomaga zdobywać wiedzę, a rodzicom tłumaczy zawiłości farmacji i mówi, jak bezpiecznie stosować leki u siebie i u swoich dzieci.
