Niedożywienie, zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, to „występujący na poziomie komórkowym brak równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe i energię a podażą, której zaspokojenie pozwala na wzrost, podtrzymywanie funkcji życiowych oraz pełnienie określonych funkcji".
Niedożywienie u dzieci to obecnie częsty problem - z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że niedożywionych może być nawet pół miliona polskich dzieci.
Spis treści:
- Przyczyny niedożywienia u dzieci
- Objawy niedożywienia u dzieci
- Jak rozpoznaje się niedożywienie u dzieci?
- Skutki długotrwałego niedożywienia u dzieci
- Leczenie niedożywienie u dzieci
Przyczyny niedożywienia u dzieci
Zazwyczaj powodem niedożywienia jest dieta dziecka zbyt uboga w stosunku do potrzeb rozwijającego się organizmu: za rzadkie, zbyt skromne posiłki. Jednak to, że dzieci są niedożywione, może wynikać z różnych przyczyn. Najczęściej jako powody niedożywienia wymieniane są:
- przyczyny wrodzone: takie jak wady genetyczne,
- przyczyny nabyte: zalicza się do nich choroby układu nerwowego, oddechowego, pokarmowego, moczowego, choroby endokrynne czy nowotworowe, z powodu których dochodzi do niedostatecznej podaży składników odżywczych. Do nabytych przyczyn niedożywienia zaliczana jest też anoreksja, zespół złego wchłaniania, przewlekłe choroby infekcyjne,
- przyczyny społeczne i ekonomiczne: takie jak ubóstwo, patologie rodzinne, napięcia emocjonalne, przewlekły stres, czy niedostateczna wiedza rodziców na temat komponowania prawidłowej diety.
Czytaj: Prawidłowy wzrost i waga dziecka w 1. roku życia
Sposób żywienia dzieci od 5. do 36. miesiąca. Dlaczego aż 60% rodziców popełnia błędy żywieniowe?
Objawy niedożywienia u dzieci
Niedożywione dzieci często z pozoru wyglądają na odżywione aż za dobrze. Zbytnia pulchność nie oznacza bowiem, że dziecko dostaje wszystkie składniki odżywcze, których potrzebuje jego organizm, lecz że jego dieta jest za bardzo kaloryczna.
Niedożywienie u dzieci może objawiać się w różny sposób. Objawy zależą zarówno od wieku, jak i od stopnia niedożywienia. Na początku niedożywienie objawia się przede wszystkim zmianą zachowania (dziecko staje się apatyczne, drażliwe), zmęczeniem i nadmierną sennością, osłabieniem pamięci (które u dzieci w wieku szkolnym manifestuje się m.in. słabszymi wynikami w nauce).
Gdy niedożywienie przechodzi w stan przewlekły, pojawia się:
- brak przyrostu masy ciała, znikome przybieranie na wadze lub jej zmniejszenie się;
- wolniejsze tempo wzrostu lub jego zahamowanie;
- wypadanie włosów;
- przesuszenie skóry;
- opóźnienie dojrzewania, a u dziewczynek, które już miesiączkują, wtórny brak miesiączki;
- krzywica.
Jak rozpoznaje się niedożywienie u dzieci?
To, że dziecko jest niedożywione, uważny opiekun może dostrzec na podstawie objawów, ale diagnozę tę zawsze powinien potwierdzić lekarz.
O niedożywieniu można mówić wówczas, gdy masa ciała dziecka i jego wzrost są zbyt niskie w stosunku do rówieśników – na siatce centylowej mieści się ono poniżej 3. centyla. Dzieci, których waga i wzrost znajdują się między 3., a 10 centylem, powinny być obserwowane pod kątem niedożywienia.
W takiej sytuacji lekarz powinien również zlecić kontrolne badania biochemiczne, m.in. badanie stężenia żelaza, białka i glukozy we krwi oraz oznaczenie cholesterolu.
Czytaj: Siatki centylowe pomagają ocenić rozwój dziecka. Jak korzystać z siatki centylowej?
Ile powinno ważyć dziecko w wieku 6 lat?
Niedobór masy ciała, który nie przekracza 15 proc. w stosunku do normy dla danego wieku i wzrostu, i do którego nie doszło ma skutek choroby, zazwyczaj nie budzi niepokoju lekarzy, tym niemniej jednak warto obserwować dziecko i co jakiś czas kontrolować jego wagę.
Skutki długotrwałego niedożywienia u dzieci
Niedożywienie jest groźne dla organizmu. Optymalna dieta pozwala na prawidłowy rozwój, jest także źródłem energii: gdy organizmowi brakuje ważnych składników odżywczych, takich jak białko, wapń, żelazo, potas czy witaminy, dochodzi do niedoborów, które zaburzają procesy życiowe. Skutkiem niedożywienia u dzieci mogą być:
- pogorszenie sprawności fizycznej i umysłowej;
- zaburzenia procesów metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów;
- obniżenie odporności;
- niedokrwistość;
- opóźnienie rozwoju (dotyczy niemowląt we wczesnym okresie życia).
- zaburzenia hormonalne
Efektem skrajnego niedożywienia są nieodwracalne zaburzenia metaboliczne i zgon.
Leczenie niedożywienie u dzieci
Leczenie niedożywienia u dzieci zależy od jego stopnia i od przyczyny. Metodę leczenia dobiera lekarz, a terapia prowadzona jest pod kontrolą dietetyka. Jeśli niedobory składników odżywczych są znaczące, najczęściej konieczne jest wprowadzenie odżywiania pozajelitowego – dożylnie, w postaci kroplówek, a następnie, po wyrównaniu niedoborów, wprowadza się żywienie doustne. Niekiedy konieczna jest również psychoterapia.
