Choroba Heinego-Medina (polio) - przyczyny, objawy, leczenie

2020-02-19 10:20

Choroba Heinego-Medina, znana też jako polio jest schorzeniem, o którym w Polsce nie mówi się zbyt często, ponieważ już od dłuższego czasu nie występuje w naszym kraju. Ze względu jednak na to, że polio może skutkować trwałymi paraliżami, a zarazić się patogenem wywołującym tę chorobę można m.in. na zagranicznych wakacjach, nie powinniśmy bagatelizować tej choroby.

Polio – co to za choroba? Przyczyny i objawy choroby Heinego-Medina

i

Autor: Getty Images Polio to choroba, która dotyka przeważnie dzieci poniżej 5 roku życia.

Spis treści

  1. Jak często występuje choroba Heinego-Medina?
  2. W jaki sposób można zarazić sie wirusem polio?
  3. Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?
  4. Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?
  5. Jak rozpoznaje się polio?
  6. Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?
  7. Jakie mogą być powikłania po polio?
  8. W jaki sposób można zapobiegać chorobie Heinego-Medina?

Choroba Heinego-Medina czyli polio (zwana też nagminnym porażeniem dziecięcym, ang. poliomyelitis) jeszcze w poprzednim wieku skutkowała tysiącami zgonów lub trwałą niepełnosprawnością. Choroba Heinego-Medina to choroba wirusowa – wywołuje je należący do rodziny enterowirusów wirus polio.

Z artykułu dowiesz się:

  1. Jak często występuje choroba Heinego-Medina?
  2. W jaki sposób można zarazić się wirusem polio?
  3. Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?
  4. Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?
  5. Jak rozpoznaje się polio?
  6. Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?
  7. Jakie moga byc powikłania po polio?
  8. W jaki sposób można zapobiegac chorobie Heinego-Medina?

Jak często występuje choroba Heinego-Medina?

Obecnie – dzięki temu, że od 1988 roku prowadzony jest Światowy Program Eradykacji Polio – choroba ta jest o wiele rzadsza niż w przeszłości. Patogen, który odpowiada za polio, spotykany jest przede wszystkim w Pakistanie, Afganistanie, Indiach oraz Nigerii. Jednak warto zaznaczyć, że zarazić się polio można też w innych krajach, do których dotarł patogen polio. Został zauważony również w Brazylii, na Madagaskarze, w Nepalu oraz Burkina Faso.

Mimo, że w Polsce już od 40 lat nie odnotowano zachorowania na polio, trzeba bardzo uważać wyjeżdżając do innych krajów. Polio spotykane jest nadal w sąsiednich krajach, np. w Ukrainie czy Rosji.

W jaki sposób można zarazić sie wirusem polio?

Najczęściej do zakażenia wirusem polio dochodzi na drodze fekalno-oralnej, co pozwala zaliczać chorobę do grupy tzw. chorób brudnych rąk.

Doprowadzić do zachorowania może kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami, spożywanie nieumytych warzyw i owoców, bezpośredni kontakt z osobą, która sama choruje na chorób Heinego-Medina czy niedbanie o higienę osobistą dziecka. Możliwe jest również zarażenie się wirusem polio drogą kropelkową, chociaż zdarza się to niezwykle rzadko.

Dobrze wiedzieć!

Choroba Heinego-Medina atakuje przede wszystkim dzieci poniżej 5 roku życia. Jednak zarażenie wirusem polio nie jest wykluczone u starszych dzieci czy osób dorosłych.

Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?

Patogen początkowo wędruje do jelit, w których się namnaża. Później dochodzi do inwazji kolejnych struktur organizmu – zazwyczaj wirusy najpierw osiedlają się w sąsiadujących z jelitami węzłach chłonnych, później przedostają się do krwi. Jednak dopiero to, co może następować później, decyduje o tym, jaki jest przebieg polio u zakażonego dziecka – u jednych kończy się tylko na bytowaniu wirusa we krwi, u innych zaś dochodzi do tego, że wirusy rozprzestrzeniają się po całym organizmie i zakażają również neurony ruchowe ośrodkowego układu nerwowego (mowa tutaj o komórkach nerwowych, które są zlokalizowane w obrębie mostu, rdzenia przedłużonego oraz rdzenia kręgowego).

Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?

Choroba Heinego-Medina może dawać różne objawy. Najczęściej jednak przebiega bezobjawowo lub przypomina grypę, czyli pojawia się:

  • podwyższona temperatura ciała,
  • poczucie ogólnego rozbicia,
  • dreszcze,
  • bóle głowy,
  • ból gardła,
  • wymioty,
  • spadek apetytu.

Czytaj: Grypa u dzieci: jak rozpoznać objawy? Leczenie grypy u dziecka

Niestety, u części pacjentów dochodzi do zajęcia układu nerwowego, co skutkować może pojawianiem się u nich takich objawów, jak np. sztywność karku czy zaburzenia świadomości.

Najcięższa postać choroby Heinego-Medina rozwija się jedynie u około 1 na 100 zarażonych osób. Początkowy przebieg również przypomina grypę, później jednak zaczynają się rozwijać coraz to poważniejszego stopnia dolegliwości, którymi mogą być:

  • porażenia (paraliże) mięśni – zwykle są one asymetryczne i skutkować mogą trudnościami z poruszaniem się (porażone zostają najczęściej mięśnie należące do kończyn dolnych), ale i innymi problemami, takimi jak upośledzenie połykania, trudności z oddychaniem czy zatrzymanie moczu; porażenia te mają charakter wiotki, co oznacza, że związane są ze zmniejszeniem napięcia mięśniowego,
  • bóle mięśniowe,
  • przeczulica.

Jak rozpoznaje się polio?

W diagnostyce polio najistotniejsze jest badanie lekarskie – wywiad oraz badanie przedmiotowe. W przypadku pierwszego z wymienionych istotne jest stwierdzenie, że dziecko nie było szczepione przeciwko polio oraz informacje o tym, że mogło być narażony na kontakt z wirusem wywołującym chorobę, np. przebywając na wakacjach.

W badaniu przedmiotowym lekarze zwracają z kolei uwagę na charakterystyczne dla choroby Heinego-Medina odchylenia, takie jak np. asymetryczne porażenia wiotkie. Ostateczne potwierdzenie tego, że dziecko cierpi właśnie na polio, mogą przynieść badania kału czy wydzieliny z jamy nosowo-gardłowej – wyizolowanie w nich wirusa polio potwierdza rozpoznanie choroby Heinego-Medina.

Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?

Nie ma leków, które eliminują wirusa polio z organizmu. U dzieci, u których rozwinie się choroba Heinego-Medina, stosowane jest leczenie objawowe. Polega ono na podawaniu im m.in. leków przeciwgorączkowych oraz przeciwbólowych, ważne jest też nawadnianie chorych oraz kontrolowanie – i w razie potrzeby wyrównanie zaburzeń – parametrów gospodarki wodno-elektrolitowej.

W sytuacji, gdy u dziecka pojawią się porażenia, prowadzące do przebywania przez nie przez dłuższy czas w pozycji leżącej, niezbędne może stać się zastosowanie profilaktyki zakrzepowo-zatorowej.

Dzieci, u których stwierdzone zostanie polio, leczone są w warunkach szpitalnych. Konieczność taka bierze się stąd, że niezbędne jest monitorowanie ich stanu – w przebiegu choroby dochodzić może do upośledzenia czynności mięśni oddechowych, wymuszającej konieczność prowadzenia mechanicznej wentylacji.

Jeszcze w trakcie hospitalizacji, a także przez długi czas po jej zakończeniu, u dzieci niezbędna może okazać się rehabilitacja – dzięki niej możliwe jest (szczególnie u dzieci, u których pojawiły się paraliże) przywrócenie im chociaż częściowej sprawności sprzed zachorowania.

Jakie mogą być powikłania po polio?

Wtedy, gdy polio przebiega jedynie z objawami ostrej infekcji, zazwyczaj choroba nie prowadzi do żadnych powikłań. Inaczej dzieje się już jednak wtedy, gdy u dziecka rozwinie się postać porażenna choroby Heinego-Medina – w takiej sytuacji porażenia mogą być utrwalone, czego skutkiem mogą być m.in. przykurcze w obrębie kończyn, skutkujące występowaniem u pacjenta nasilonych dolegliwości bólowych.

Wśród powikłań po polio wymienia się również problem, który wystąpić może nawet po upływie kilku dekad od zachorowania na chorobę Heinego-Medina. Mowa tutaj o zespole post-polio, w którego przebiegu dochodzić może do postępującego osłabienia mięśni, jak i do nasilenia – utrzymujących się od czasu pierwotnego zachorowania na polio – paraliżu.

W jaki sposób można zapobiegać chorobie Heinego-Medina?

Obecnie polio spotykane jest tylko w kilku rejonach świata – taką sytuację zawdzięczamy wprowadzeniu szczepień przeciwko polio. Szczepienie to zostało wynalezione w 1953 roku, zaczęto wykorzystywać je w 1957 roku i tak naprawdę całkowicie zmieniło epidemiologię choroby Heinego-Medina. Pod koniec lat 90. liczba zachorowań na polio na świecie sięgała około 350 tysięcy, tak w 2018 roku stwierdzone zostały 33 przypadki tej choroby.

Powyższe statystyki wskazują na to, że dzięki szczepieniom można całkowicie wyeliminować chorobę. W Polsce szczepienie przeciwko polio znajduje się w grupie szczepień obowiązkowych, podawane są go cztery dawki: pierwsza w 3-4. miesiącu życia, druga w 5-6. miesiącu życia, czwarta pomiędzy 16. a 18. miesiącu życia, dawkę przypominającą tej szczepionki podaje się zaś w 6. roku życia.

Sprawdź: Aktualny kalendarz szczepień