Wymioty u niemowlaka czy też ulewanie zdarzają się u najmłodszych dzieci dość często. Rodzice zazwyczaj przyzwyczajeni są do faktu, że po karmieniu dziecka, dochodzi u niego do cofnięcia się treści pokarmowej. Chlustające wymioty u niemowlęcia są jednak dużo rzadziej spotykane, za to ich przebieg dla większości osób jest spektakularny. Ich przyczyną może być pylorostenoza. Kiedy pediatra diagnozuje i jak leczyć pylorostenozę?
Spis treści
- Czym jest pylorostenoza?
- Objawy pylorostenozy - chlustające wymioty i inne
- Diagnostyka pylorostenozy
- Inne przyczyny chlustających wymiotów
- Leczenie pylorostenozy u niemowląt
- Jak odróżnić zwykłe wymioty od chlustających?
- Wymioty u niemowląt - kiedy do lekarza?
Czym jest pylorostenoza?
Do chlustających wymiotów chodzi do nich najczęściej po karmieniu, zazwyczaj u chłopców między 3. a 6. tygodniem życia. Są one jednak dużo bardziej obfite niż klasyczne regurgitacje (ulewanie), a ciśnienie w żołądku jest na tyle duże, że dziecko wymiotuje na dużą odległość.
Chlustające wymioty bez domieszki żółci są charakterystycznym objawem wady wrodzonej żołądka, jaką jest pylorostenoza. Jest to przerostowe zwężenie odźwiernika, czyli elementu żołądka odpowiadającego za pasaż treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy.
Jeśli dojdzie do przerostu warstwy mięśniowej tej części żołądka u dziecka, pokarm z dużym ciśnieniem cofa się do przełyku, a następnie na zewnątrz organizmu. Pylorostenozy praktycznie nie spotyka się u dzieci po 3. miesiącu życia, ponieważ daje ona dużo wcześniej objawy umożliwiające jej diagnostykę oraz leczenie.
Objawy pylorostenozy - chlustające wymioty i inne
Nasilenie i częstość wymiotów w przypadku pylorostenozy zależą od tego, jak duże jest zwężenie odźwiernika. Obfite wymioty u niemowląt dość szybko prowadzą do zahamowania przyrostu masy ciała dziecka czy do zaburzeń elektrolitowych np. hipochloremii i hipokaliemii.
Kolejnymi symptomami związanymi z chlustającymi wymiotami są „stawianie się” żołądka widoczne przez powłoki brzuszne oraz wystąpienie ruchów antyperystaltycznych. Ponadto dziecko jest niespokojne i płaczliwe. Charakterystyczne jest też, że malec mimo wymiotów ma bardzo dobry apetyt, je łapczywie, a mimo to traci na masie ciała. Rodzice zauważają również zmniejszenie ilości oddawanego moczu, co wynikać może z odwodnienia.
Diagnostyka pylorostenozy
Lekarz stawia diagnozę przerostowego zwężenia odźwiernika najczęściej na podstawie charakterystycznych objawów, takich jak:
- obfite wymioty po każdym karmieniu pod dużym ciśnieniem,
- stawianie się żołądka,
- tzw. objaw oliwki. Jest to symptom charakterystyczny dla pylorostenozy, który wynika z przerostu mięśniówki odźwiernika i jest wyczuwalny jako guz w środkowej części nadbrzusza.
Najczęściej w celu różnicowania chlustających wymiotów wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, w którym lekarz uwidacznia wydłużenie kanału oraz pogrubienie ściany odźwiernika, szczególnie warstwy mięśniowej. Czasami niezbędne okazać może się badanie RTG z kontrastem. Dodatnim objawem pylorostenozy jest w nim tzw. objaw sznura, który odpowiada zwężonemu kanałowi odźwiernika.
W przypadku chlustających wymiotów dochodzi u dziecka do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych oraz zasadowicy metabolicznej. Aby stwierdzić do jakich nieprawidłowości doszło niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych, np. gazometrii.
Inne przyczyny chlustających wymiotów
W przypadku wystąpienia u dziecka chlustających wymiotów należy pamiętać, że nie jest to jednoznaczne z rozpoznaniem wrodzonej wady żołądka. Nasilone wymioty mogą pojawić się np. w przypadku choroby refluksowej przełyku (GERD). Lekarze dzięki badaniom wykluczają również achalazję (kurcz) wpustu, atrezję dwunastnicy czy niedokonany zwrot jelit (malrotację jelit).
Epizody intensywnych wymiotów mogą pojawiać się także w przebiegu zespołu cyklicznych wymiotów. Jest to zaburzenie czynnościowe u małych dzieci związane m.in. z nieprawidłowym wydzielaniem katecholamin czy histaminy.
Poza tym pojawia się zwiększona podatność ośrodka wymiotnego na bodźce. Zazwyczaj jednak objawy są niezwiązane z karmieniem i pojawiają się wielokrotnie w ciągu dnia, codziennie mniej więcej o tej samej porze.
Leczenie pylorostenozy u niemowląt
Przerostowe zwężenie odźwiernika odpowiedzialne za chlustające wymioty u niemowląt leczone musi być operacyjnie. Pyloromiotomia, bo tak nazywa się leczenie tej choroby, polega na podłużnym nacięciu błony mięśniowej przerośniętego odźwiernika oraz rozwarstwieniu jej. Jest to operacja metodą Ramstedta- Webera.
Co ważne, zabieg może być przeprowadzony po uprzednim wyrównaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Wyniki pyloromiotomii są bardzo dobre, choroba nie nawraca, a dziecko rozwija się w kolejnych miesiącach prawidłowo.
Jak odróżnić zwykłe wymioty od chlustających?
Wymioty u niemowląt mogą być objawem różnego rodzaju schorzeń, również takich, które wymagają interwencji chirurgicznej. Najczęściej jednak związane są z błędami w karmieniu czy też niedojrzałością motoryczną przewodu pokarmowego. Często wymioty mogą być u małych dzieci objawem zakażenia dróg moczowych lub dróg oddechowych i pojawiają się np. w przebiegu anginy.
Wśród wymagających operacji chorób poza przerostowym zwężeniem odźwiernika, schorzeniem takim jest wgłobienie jelita, gdzie dochodzi do wsunięcia się jednego odcinka jelita w drugi. Wtedy wymiotom towarzyszy bardzo silny i pojawiający się nagle ból brzucha, a stolec niemowlaka wygląda bardzo charakterystycznie - jak porzeczkowa galaretka.
Przyczyną wymiotów są także uwięźnięcie przepukliny czy choroba Hirschsprunga. W przypadku tej ostatniej objawy pojawiają się już w okresie noworodkowym i polegają m.in. na zaburzeniach w oddaniu smółki.
Bardzo istotne jest, aby prawidłowo zdiagnozować przyczynę wymiotów, też tych chlustających, u niemowlęcia. Dzięki temu możliwe jest wdrożenie odpowiedniego postępowania i ewentualnego dalszego leczenia.
Wymioty u niemowląt - kiedy do lekarza?
Jeśli rodzice mają jakiekolwiek wątpliwości co do przyczyny i charakteru wymiotów, powinni skonsultować się z pediatrą lub udać się na szpitalny oddział ratunkowy. Im dziecko jest mniejsze, tym większe jest bowiem ryzyko odwodnienia, a co za tym idzie jego ewentualnych groźnych dla życia niemowlaka skutków.
Warto znać objawy alarmowe, które powinny wzbudzić szczególną czujność rodziców w przypadku wystąpienia wymiotów u ich dziecka. Objawy alarmowe u niemowląt to m.in.:
- zawartość domieszek np. żółci, krwi, treści kałowej
- zaburzenia wzrastania
- brak przyrostu masy ciała
- znaczne rozdęcie brzucha
- zatrzymanie moczu, stolca
- zaburzenia neurologiczne
- objawy krwawienia z przewodu pokarmowego
- uwypuklenia ciemiączka.
