Spis treści
- Skolioza - nieznane przyczyny powstania
- Jak sprawdzić czy skolioza grozi dziecku
- Skolioza wymaga gimnastyki
- Operacyjne leczenie skoliozy
- Zalecenia lekarza dla dziecka ze skoliozą
- FILM: Ćwiczenia na zdrowy kręgosłup
Skolioza sprawia, że kręgosłup powoli wykrzywia się w prawo albo w lewo. Łukowate wygięcie (pierwotne) w jednym z jego odcinków zaburza równowagę tułowia i przesuwa środek ciężkości ciała. Na skutek tego powyżej i poniżej wygięcia pierwotnego powstają skrzywienia wtórne (wyrównawcze). Kręgosłup przybiera kształt litery S.
Ta wada postawy sprawia, że równocześnie z powstawaniem łuku kręgi skręcają się wokół osi pionowej w stronę wypukłości skrzywienia. Plecy wydają się proste, ale po pewnym czasie wystaje łopatka. Później wypchnięte przez kręgi żebra tworzą z jednej strony pleców wypukłość zwaną garbem żebrowym. Te zniekształcenia prowadzą do deformacji klatki piersiowej, miednicy i przemieszczenia się narządów wewnętrznych.
Skoliozie towarzyszy zachwiana równowaga w napięciu i sile mięśni, które zapewniają prawidłowe ustawienie i ruchomość kręgosłupa. Osłabienie mięśni po jednej stronie pociąga za sobą zwiększenie napięcia po przeciwnej. Tak dochodzi do asymetrii: tam, gdzie napięcie jest obniżone, powstaje wypukłe wygięcie, po stronie przeciwnej – wklęsłość. Gdy boczne wygięcie przekroczy 10 stopni, wada postawy staje się chorobą.
Czytaj też: Co robić, by niemowlę nie miało w przyszłości wady postawy?
Jak zapobiegać skoliozie?
- Nie kładź malucha stale na plecach. Leżąc na brzuszku, podnosi główkę i ćwiczy mięśnie grzbietu. Noszenie na tej samej ręce też sprzyja skrzywieniu kręgosłupa.
- Nie sadzaj dziecka za wcześnie. Pozwól, by samo zaczęło stawać i chodzić, gdy będzie do tego gotowe.
- Zrezygnuj z miękkiego materacyka, wysokiej poduszki, spacerówki z nieusztywnionym oparciem.
- Od najmłodszych lat zachęcaj do ruchu. Dzieci nie powinny jednak uprawiać sportu wyczynowego, gdyż może to być dla nich zbyt duży wysiłek, ani dyscyplin, z którymi wiąże się duże ryzyko urazów, np. karate.
- Zapisz dziecko na basen – pływanie to najlepsza i najbezpieczniejsza forma zajęć sportowych.
- Dopilnuj, żeby co pół roku pediatra ocenił postawę malucha.
Skolioza - nieznane przyczyny powstania
Większość dzieci ma skoliozę samoistną (idiopatyczną), której przyczyny nie są znane. Chorobie sprzyjają brak ruchu oraz nieprawidłowa postawa podczas siedzenia. Godziny spędzone przed telewizorem lub przy komputerze są dla rozwoju mięśni stracone. Mówi się też o skłonnościach dziedzicznych. Ale dlaczego jedno dziecko choruje, a drugie nie, wciąż nie wiadomo.Skolioza może też powstać z powodu wad wrodzonych kręgosłupa, miednicy czy nierównej długości nóg.
Czytaj też: Co to jest lordoza kręgoslupa? Przyczyny, objawy, leczenie
Jak sprawdzić czy skolioza grozi dziecku
Mimo że prowadzi się badania przesiewowe, co jakiś czas sama sprawdzaj, czy plecy dziecka są zbudowane symetrycznie.Najlepiej wtedy, gdy rozebrane, stojąc na wyprostowanych nogach, zrobi skłon do przodu, dotykając palcami podłogi. Przyjrzyj się, czy po obu stronach kręgosłupa plecy są jednakowo wysklepione. Gdy dziecko wyprostuje się, zwróć uwagę, czy ramiona znajdują się na jednej wysokości, nie wystaje łopatka, biodro nie jest wysunięte, a talia bardziej wcięta z jednej strony.Jeżeli tylko zauważysz jakąś asymetrię, nie zwlekaj z wizytą u pediatry. W razie skoliozy skieruje dziecko do poradni rehabilitacyjnej. Rozwój wcześnie wykrytej choroby można zahamować, a nawet skorygować powstałe skrzywienie. Im szybsza pomoc lekarza, tym większe szanse powodzenia.
Sprawdź, dlaczego nie warto zwalniać dziecka w lekcji wychowania fizycznego
Skolioza wymaga gimnastyki
Dziecko ze skoliozą powinno być pod stałą opieką ortopedy. Specjalista kontroluje stan kręgosłupa i kieruje leczeniem, ale dbanie o to, by zatrzymać chorobę, należy głównie do rodziców.
Od tego, czy będziesz dokładnie wypełniać zalecenia specjalisty, w dużym stopniu zależy powodzenie kuracji.Głównym lekarstwem jest systematyczna gimnastyka korekcyjna.
Jeżeli skrzywienie zostało wykryte w odpowiednim czasie, zwykle na ćwiczeniach się kończy. Dokładny ich zestaw dostaniesz w poradni rehabilitacyjnej, gdzie nauczysz się też prowadzić z dzieckiem ćwiczenia. Potem zaczniecie codzienną 30–40-minutową gimnastykę w domu.
Chociaż rygor systematycznych ćwiczeń może być uciążliwy dla całej rodziny, dopilnuj, by dziecko nie zaniedbywało gimnastyki i wykonywało ją prawidłowo. Osoba ze skoliozą powinna być aktywna fizycznie przez całe życie.
Gdy kręgosłup jest skrzywiony
Dziecko z dużą skoliozą szybciej się męczy, miewa bóle głowy. Podczas zabawy czy na lekcjach W-F nie nadąża za rówieśnikami.
Może czuć się gorsze od innych i nie wierzyć we własne siły. Gdy dorośnie, wstydzi się swojego wyglądu, ma poczucie niższej wartości, a stąd już tylko krok do stresu, a nawet depresji. Zniekształcone kości mogą być przyczyną zwyrodnień i zmian neurologicznych (bóle), niewydolności krążeniowo-oddechowej i nieprawidłowego funkcjonowania narządów, np. wątroby czy jelit.
Operacyjne leczenie skoliozy
Lekarz może zalecić noszenie gorsetu ortopedycznego (przez kilkanaście godzin na dobę lub tylko w nocy). Naciskając na kręgosłup, wymusza jego właściwe ustawienie. Jeżeli mimo leczenia zachowawczego kręgosłup nadal się krzywi, konieczna staje się operacja. Decyduje o niej lekarz. Celem leczenia operacyjnego jest maksymalne zmniejszenie zniekształcenia oraz usztywnienie najbardziej chorego odcinka kręgosłupa w skorygowanej pozycji. Zabiegi najczęściej wykonuje się u nastolatków w wieku 13–15 lat, czasem również u dzieci młodszych. Mimo znakomitych rezultatów operacja nie przywraca jednak kręgosłupowi stuprocentowej sprawności.
Zalecenia lekarza dla dziecka ze skoliozą
Dziecko powinno spać na twardym łóżku, z głową na małej poduszce. Ale nie na desce. Wystarczy równa kanapa lub materac, np. z włosia, położony na twardym stelażu. Ważne, by powierzchnia była płaska (niewskazane są meble typu wersalka) i nie uginała się. Śpiąc na dość twardym łóżku, dziecko wierci się, utrzymując właściwe napięcie mięśni.
Przygotuj miejsce do nauki. Krzesło (o regulowanej wysokości i podpórkach pod łokcie) i biurko (z kwadratowym lub prostokątnym blatem) muszą być dostosowane do wzrostu. Gdy krzesło jest przysunięte do biurka, dziecko powinno stopy opierać na podłodze, przedramiona na blacie. Taka pozycja uniemożliwia wychylanie się na boki. Oparcie krzesła musi być wyprofilowane (wybrzuszone na odcinku lędźwiowym), żeby plecy przylegały do niego na całej długości. Na biurku ustaw podpórkę pod książkę. Zmusi dziecko do unoszenia głowy znad zeszytu (nie będzie tkwiło w pochylonej pozycji). Monitor powinien znajdować się na wprost twarzy, nie z boku.
Zadbaj, by dziecko nosiło tornister lub plecak z usztywnionym tyłem i regulowanymi szerokim szelkami, a nie torbę w jednej ręce. Po założeniu na plecy musi do nich przylegać.
Pamiętaj, że przy skoliozie nie wolno dźwigać, biegać, wykonywać przewrotów i skoków, i to nie tylko na lekcjach WF, ale i poza szkołą.Zdrowie emocjonalne jest równie ważne jak fizyczne. Dlatego nie przypominaj ciągle dziecku o chorobie, żeby nie nabawiło się kompleksów. Powinno żyć jak rówieśnicy. Pozwól na wędrówkę z plecakiem czy wycieczkę rowerową. Jeśli otoczysz dziecko przesadną opieką i odizolujesz od środowiska, wyrządzisz mu prawdziwą krzywdę. Dbaj o jego harmonijny rozwój. Racjonalne odżywianie, właściwa waga, ruch na świeżym powietrzu oraz rozsądne uprawianie sportu to podstawa.
Dyscypliny ustal z ortopedą (rehabilitantem). Dzieci ze skoliozą mogą np. ćwiczyć w siłowni, ale tylko na leżąco – wtedy kręgosłup nie jest obciążony. Ale nie wolno im jeździć konno – zanim się tego nauczą, mocno przywierają do konia i uderzają pośladkami o siodło. Wstrząsy przy słabych mięśniach mogą przyczynić się do pogłębienia skrzywienia.
