Spis treści:
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - jak często występuje?
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - objawy zakażenia
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - choroby, które wywołują
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - kto jest w grupie ryzyka?
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - leczenie zakażenia
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - szczepionka
- Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - czy warto się szczepić?
Streptococcus pneumoniae jest bakterią, która nazywana bywa również dwoinką zapalenia płuc lub pneumokokiem. Patogen ten został odkryty już dawno, bo w 1881 roku. Zarazić się pneumokokami jest dość łatwo – zakażenia te szerzą się bowiem drogą kropelkową oraz poprzez kontakt bezpośredni z człowiekiem, który jest nosicielem tej bakterii lub który cierpi na któreś ze schorzenie wywoływanych przez dwoinkę zapalenia płuc.
Powyżej wspomniano o nosicielstwie i chorowaniu, ponieważ w przypadku tej właśnie bakterii możliwe są obie sytuacje. U niektórych ludzi patogen kolonizuje ich organizmy (np. jamę nosową) i – przynajmniej do pewnego czasu – nie wywołuje on u nich choroby, w związku z czym mowa jest wtedy właśnie o nosicielstwie pneumokoka.
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - jak często występuje?
Nosicielstwo Streptococcus pneumoniae nie jest rzadkie. Według danych amerykańskich bakteria może bytować u nawet 40 proc. zdrowych dzieci. Mechanizmów, które sprzyjają możliwości utrzymania się bakterii w ludzkim organizmie, wyróżnia się wiele.
Polecamy: Szczepienia noworodków: warto wiedzieć! Wywiad z pediatrą-neonatologiem
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - objawy zakażenia
Dwoinka zapalenia płuc posiada wiele cech, które ułatwiają jej zakażenie bardzo dużej ilości ludzi. Streptococcus pneumoniae posiada specjalną otoczkę, która zapobiega fagocytozie (czyli po prostu pożeraniu bakterii przez komórki układu odpornościowego).
Patogen ma także fimbrie (czyli specjalne wypustki, którymi może się przyczepiać do struktur dróg oddechowych). Pneumokoki mogą również produkować różne substancje, które ułatwiają im penetrację tkanek czy cechują się działaniem hamującym czynność układu odpornościowego.
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - choroby, które wywołują
Pneumokoki – jak zresztą sugeruje nazwa tych patogenów – są ściśle związane z wywoływaniem zapaleń płuc i rzeczywiście stanowią one jeden z głównych patogenów, które to doprowadzają do tej choroby. Zakażenie Streptococcus pneumoniae może być jednak przyczyną również i takich jednostek, jak:
- zapalenie zatok,
- zapalenie ucha,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie spojówek czy rogówki oka,
- zapalenie stawów,
- zapalenie otrzewnej,
- zapalenie wsierdzia,
- zapalenie opłucnej.
Istnieje również możliwość wystąpienia uogólnionej, systemowej infekcji dwoinką zapalenia płuc – mówi się o niej wtedy, kiedy bakterie pojawiają się w krwiobiegu i stan ten może doprowadzić do groźnej dla życia posocznicy.
Zasadniczo każdy człowiek może zarazić się Streptococcus pneumoniae i w efekcie zachorować na którąś z wywoływanych przez tę bakterię chorób. Wyróżnia się jednak pewne grupy pacjentów, które do takich infekcji są szczególnie predysponowane.
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - kto jest w grupie ryzyka?
Głównym czynnikiem sprzyjającym zakażeniom pneumokokami są zaburzenia odporności. Z tego właśnie powodu najbardziej narażone na zachorowanie są niemowlęta (dzieci poniżej 2. roku życia) – u nich układ odpornościowy nie jest bowiem jeszcze w pełni ukształtowany.
Zagrożenie nie dotyczy jednak wyłącznie najmłodszych – różne stany (takie jak np. wrodzone niedobory odporności, zakażenie wirusem HIV, zażywanie leków immunosupresyjnych czy brak śledziony) również sprzyjają zakażeniu i chorobom wywoływanym przez Streptococcus pneumoniae, i to u ludzi w każdym wieku.
Warto wiedzieć: Jak przygotować dziecko do szczepienia
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - leczenie zakażenia
W leczeniu różnych infekcji, których czynnikiem sprawczym są pneumokoki, wykorzystanie znajduje antybiotykoterapia. Zazwyczaj stosowane jest leczenie empiryczne, czyli takie, gdzie pacjentowi podaje się któryś z leków, na które zazwyczaj wrażliwa jest dana bakteria.
W przypadku chorób spowodowanych przez Streptococcus pneumoniae, pacjentom typowo zalecany jest jakiś antybiotyk z grupy pochodnych penicylin, cefalosporyn, makrolidów lub fluorochinolonów.
Znaczącym problemem w przypadku infekcji pneumokokowych jest to, że – niestety – coraz więcej z tych bakterii staje się oporna na zwyczajowo stosowane antybiotyki. Z tego właśnie powodu w sytuacji, kiedy to – mimo prawidłowego stosowania leków – u pacjenta nie udaje się z sukcesem zwalczyć infekcji, to wtedy konieczne może się okazać wykonanie antybiogramu.
Po uzyskaniu wyniku tego badania może się okazać, że chory został zakażony jakimś wyjątkowo opornym szczepem dwoinki zapalenia płuc i aby uzyskać u niego wyleczenie, konieczne będzie zastosowanie zdecydowanie innych niż dotychczas stosowanych antybiotyków.
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - szczepionka
O tym, że choroby wywoływane przez dwoinkę zapalenia płuc mogą być bardzo poważne, przekonywać pewnie nie trzeba – wystarczy chociażby wspomnieć tutaj o możliwości wystąpienia pneumokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Ze względu właśnie na możliwe zagrożenia, istotne są działania profilaktyczne. Szczęśliwie infekcjom pneumokokowym można zapobiegać dzięki szczepieniom.
Szczepionka na pneumokoki do niedawna jeszcze była w grupie szczepień zalecanych (czyli tych, których koszt pacjenci muszą opłacić samodzielnie), od 2017 r. szczepienie to znalazło się jednak w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Obecnie pierwszą dawkę tego szczepienia dzieci otrzymują w drugim miesiącu swojego życia.
Poza najmłodszymi istnieją jednak i inne grupy pacjentów, dla których zaszczepienie się przeciwko pneumokokom może być szczególnie korzystne i jest im ono zalecane. Sytuacjami, w których zalecana jest szczepionka na Streptococcus pneumoniae, są:
- starszy wiek (powyżej 65 lat),
- obarczenie chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, marskością wątroby czy jakimiś schorzeniami kardiologicznymi),
- brak śledziony (zarówno wrodzony, jak i wynikający z usunięcia śledziony w trakcie życia),
- różne niedobory odporności.
Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - czy warto się szczepić?
Owszem – szczepienie pozwala bowiem zredukować ryzyko pojawienia się infekcji tymi bakteriami, a więc zmniejsza również i ryzyko pojawienia się różnych komplikacji tychże zakażeń. O tym, że sprawa jest poważna, przekonać mogą statystyki, które doskonale obrazują to, jakim problemem dla zdrowia publicznego są zakażenia Streptococcus pneumoniae.
Okazuje się bowiem, że kiedy na świecie z powodu zakażeń układu oddechowego umiera rocznie ponad 2,6 miliona dzieci poniżej 5. roku życia, tak aż ponad milion z tych zgonów wynika z zakażeń pneumokokami. Ograniczyć tę ogromną liczbę tragicznych zdarzeń można właśnie na drodze szczepień.
Polecamy: Dolegliwości i odczyny po szczepieniu – które są nieprawidłowe?
