Udar mózgu u dziecka - czy u dzieci ta choroba w ogóle występuje?

Udar mózgu to wynik zaburzeń w dostawie krwi i wraz z nią tlenu do struktur należących do ośrodkowego układu nerwowego. Specjaliści wyróżniają dwa podstawowe rodzaje tego schorzenia: udar niedokrwienny oraz udar krwotoczny. Problem spotykany jest głównie u osób dorosłych - im człowiek starszy, tym większe jest ryzyko, że wystąpi u niego udar.

Choć jest to sytuacja dość rzadka, to jednak udar mózgu może pojawić się również w młodszym wieku – zdarza się, że rozwija się u kilkulatków, czasami pojawia się w okresie niemowlęcym czy nawet jeszcze przed przyjściem dziecka na świat.

Spis treści:

1. Przyczyny udaru mózgu u dzieci
2. Objawy udaru mózgu u dzieci
3. Diagnostyka udaru mózgu u dzieci
4. Leczenie udaru mózgu u dzieci
5. Rokowania dzieci, które przeszły udar mózgu

Przyczyny udaru mózgu u dzieci

U osób dorosłych głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój udar mózgu są m.in. palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze i procesy miażdżycowe. U dzieci przyczyny udaru mózgu są odmienne. U najmłodszych pacjentów do choroby tej doprowadzać mogą bowiem problemy zdrowotne, jak:

• wady serca (zarówno wrodzone, takie jak przetrwały otwór owalny czy ubytek przegrody międzykomorowej, jak i wady nabyte już w trakcie życia),
• toczeń rumieniowaty układowy,
• guzkowe zapalenie tętnic,
• choroba Kawasaki,
• plamica Schönleina-Henocha,
• zaburzenia hematologiczne (m.in. nadpłytkowość, małopłytkowość, anemia z niedoboru żelaza czy białaczka),
• zespół Ehlersa-Danlosa,
• cukrzyca,
• migrenowe bóle głowy,
• choroby mitochondrialne,
• neuroinfekcje (takie jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

Możliwą przyczyną udaru mózgu u najmłodszych dzieci są incydenty zakrzepowo-zatorowe. Mogą one wystąpić nawet jeszcze przed przyjściem dziecka na świat – zdarza się bowiem , że zakrzepy pochodzące z łożyska docierają niestety do płodu i finalnie doprowadzają one do blokady jakichś naczyń krwionośnych zaopatrujących jego ośrodkowy układ nerwowy.

Swoistym przede wszystkim dla starszych, będących w wieku nastoletnim, pacjentów czynnikiem ryzyka udaru mózgu jest zażywanie substancji psychoaktywnych – przyjmowanie różnych narkotyków może skutkować obkurczeniem mózgowych naczyń krwionośnych lub nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego i te właśnie zjawiska mogą być przyczyną zaburzeń ukrwienia tkanki nerwowej.

Pomimo tego, że możliwych przyczyn udaru mózgu u dziecka wyróżnia się stosunkowo dużo, tak naprawdę u części pacjentów i tak – nawet pomimo przeprowadzenia naprawdę wszelkich możliwych badań – nie udaje się stwierdzić, co w rzeczywistości doprowadziło u nich do wystąpienia tej choroby.

Czytaj: Dopalacze - jak ustrzec przed nimi nastolatka?

Coraz więcej dzieci ma nadciśnienie tętnicze - sprawdź dlaczego?

Objawy udaru mózgu u dzieci

Symptomy udaru mózgu u dziecka są podobne do tych dolegliwości, które pojawiają się w przebiegu tej choroby u osób dorosłych. U pacjentów dotkniętych tym schorzeniem występować mogą:

• niedowłady lub porażenia (zwłaszcza porażenie połowicze),
• zaburzenia mowy,
• zaburzenia równowagi,
• połowicze zaburzenia czucia,
• zaburzenia widzenia (np. w postaci odbierania przymglonego lub podwójnego obrazu),
• zaburzenia połykania,
• zaburzenia przytomności,
• napady drgawkowe.

Powyżej wymienione problemy łatwo zauważyć u starszych dzieci, zdecydowanie trudniej jednak stwierdzić potencjalne objawy udaru mózgu u najmłodszych pacjentów (np. u niemowląt).

U nich schorzenie objawiać się może znaczną drażliwością, sennością i trudnym do ukojenia płaczem, pojawiać się mogą w jego przebiegu również i drgawki oraz zaburzenia oddychania. Zdarza się, że w przypadku udaru mózgu u niemowlaka zauważalne jest znaczne uwypuklenie jego ciemiączka.

Charakterystyczne dla udaru mózgu u dziecka jest to, że związane z nim dolegliwości pojawiają się nagle. Dodać tutaj warto to, że u dzieci może wystąpić zarówno udar mózgu, jak i przemijający epizody niedokrwienny (TIA).

Objawy udaru mózgu u dziecka i objawy TIA mogą być zasadniczo takie same, rozróżnić te dwa problemy można na podstawie czasu utrzymywania się dolegliwości. W przypadku przemijającego epizodu niedokrwiennego dolegliwości występują maksymalnie do 24 godzin, objawy udaru mózgu utrzymują się zaś przez zdecydowanie dłuższy czas.

Czytaj: Badanie neurologiczne: na czym polega i kiedy jest wskazane?

Diagnostyka udaru mózgu u dzieci

Przypuszczenie udaru mózgu wysunąć można na podstawie zebranego z rodzicem dziecka wywiadu (w którym szczególną uwagę zwraca nagłe wystąpienie objawów neurologicznych) oraz dzięki nieprawidłowościom, wykrytym w trakcie badania neurologicznego.

Wtedy, gdy takowe przypuszczenie zostanie wysunięte, niezbędne jest wykonanie w trybie pilnym badań neuroobrazowych – zazwyczaj zlecana jest tomografia komputerowa (TK) głowy.

Badania obrazowe są niezwykle ważne z tego powodu, iż umożliwiają one rozróżnienie pomiędzy udarem krwotocznym a niedokrwiennym – rozpoznanie konkretnego z nich jest zaś istotne przez to, że odmienne postacie choroby wymagają odmiennego leczenia.

Dzieciom z udarem mózgu zlecanych jest jednak jeszcze wiele innych różnych badań – celem ich wykonania jest zarówno ocena ich ogólnego stanu, jak i poszukiwanie możliwych przyczyn wystąpienia schorzenia.

Wśród badań, które bywają wykonywane u pacjentów z udarem mózgu, wymienić można:

• morfologię krwi,
• badanie echokardiograficzne,
• badanie poziomu glukozy we krwi,
• badania elektrolitów,
• gazometrię,
• badania parametrów układu krzepnięcia (m.in. APTT, PT, stężenie fibrynogenu),
• badania poziomów lipidów.

Dość często – zwłaszcza przy podejrzeniu, że udar mózgu mógł być związany z jakąś infekcją – wykonywane są ponadto badania bakteriologiczne czy wirusologiczne.

Leczenie udaru mózgu u dzieci

Najistotniejszy w leczeniu udaru mózgu u dzieci jest czas – im szybciej pacjent otrzyma niezbędną mu pomoc, tym większe stają się szanse na to, że powróci on ostatecznie do pełnej sprawności.

Wdrażane oddziaływania terapeutyczne uzależnione są od postaci udaru mózgu – w przypadku udarów niedokrwiennych niezbędne jest usuniecie przeszkody blokującej właściwy przepływ krwi przez naczynia mózgowe, w przebiegu zaś udaru krwotocznego konieczne bywa czasami przeprowadzenie leczenia operacyjnego (leczenie zabiegowe wykorzystuje się przede wszystkim u tych chorych, u których rozwiną się znacznych rozmiarów krwiaki wewnątrzczaszkowe).

Pacjentom podawane bywają leki przeciwobrzękowe oraz przeciwdrgawkowe. Niezbędne jest stałe monitorowanie ich czynności życiowych i korygowanie pojawiających się u nich nieprawidłowości (np. zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej czy zaburzeń gospodarki węglowodanowej).

Wcześniej wspominano, iż niezwykle ważne jest poszukiwanie czynników, które doprowadziły do udaru mózgu u dziecka – jest to istotne z tego powodu, iż czasami konieczne jest nie tylko opanowanie problemów dotyczących układu nerwowego, ale i zajęcie się bezpośrednią przyczyną udaru.

Tak bywa chociażby u tych dzieci, u których choroba wystąpiła w związku z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Czasami zaś dopiero po wystąpieniu udaru rozpoznawana u pacjenta bywa jakaś wada serca, która – w późniejszym czasie, po ustabilizowaniu jego stanu – może wymagać swoistego leczenia chirurgicznego.

Wyraźnie zaznaczyć trzeba to, że leczenie udaru mózgu nie kończy się wraz z ustabilizowaniem stanu chorego i przeminięciem zagrożenia utraty życia. Niezbędne jest bowiem prowadzenie rehabilitacji po udarze mózgu, która bezapelacyjnie korzystnie wpływa na powrót sprawności ruchowej pacjenta.

Wskazane jest objęcie pacjenta, oczywiście w zależności od potrzeb, również i innymi jeszcze oddziaływaniami – często korzystne efekty przynoszą praca z logopedą czy psychologiem.

Rokowania dzieci, które przeszły udar mózgu

Nie sposób jednoznacznie określić rokowań wszystkich dzieci, które przeszły udar mózgu – uzależnione są one bowiem od kilku czynników, bo zarówno od rozległości i rodzaju udaru, jak i od czasu, który upływa od wystąpienia choroby do rozpoczęcia jej leczenia.

U części dzieci udar kończy się fatalnie – szacowana śmiertelność w przypadku udaru niedokrwiennego mózgu sięga w tej grupie wiekowej do około 11%. Możliwy jest również nawrót choroby – statystycznie zdarza się on u co piątego dziecka.

Po udarze mózgu dziecko może jednak powrócić do pełnej sprawności, jak i mogą u niego pozostawać pewne dolegliwości, takie jak częściowe niedowłady, pogorszenie sprawności intelektualnej czy napady drgawkowe. Ze względu na wyżej opisane możliwości, bezwzględnie konieczne jest to, aby dziecko po udarze mózgu pozostało pod stałą opieką neurologa.

Czytaj: Zespół Retta - przyczyny, objawy, leczenie