Wirusowe choroby zakaźne wieku dziecięcego, takie jak ospa, świnka, odra i różyczka, są coraz rzadsze, ale nadal się zdarzają. Zostały wyeliminowane dzięki kalendarzowi szczepień, niestety liczba niezaszczepionych dzieci, a także liczba osób przybywających do Polski z krajów, gdzie szczepienia te nie są obowiązkowe sprawiła, że wirusowe choroby zakaźne wracają i do nas.
Najgorzej jest z ospą, która w naszym kraju nie jest uwzględniona w kalendarzu szczepień obowiązkowych, a jedynie zalecanych - dlatego wiatrówka nadal często pojawia się w żłobkach i przedszkolach.
Szczególnie narażone na wirusowe choroby zakaźne są dzieci niezaszczepione lub te, które nie przyjęły jeszcze wszystkich dawek przypominających, czyli nie uzyskały pełnej odporności. Jak rozpoznać wirusową chorobę zakaźną i jak odróżnić odróżnić ospę od odry, różyczki czy świnki?
Spis treści:
- Wirusowe choroby zakaźne: łagodne dla dzieci, niebezpieczne dla dorosłych
- Ospa wietrzna
- Świnka
- Odra
- Różyczka
Wirusowe choroby zakaźne: łagodne dla dzieci, niebezpieczne dla dorosłych
Wirusowe choroby zakaźne to choroby wywołane przez wirusy, które ze względu na charakter i sposób szerzenia stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Zarażenie wirusami takich chorób jak ospa, świnka, odra czy różyczka jest bardzo łatwe - wirusy przechodzą z człowieka na człowieka drogą kropelkową (np. podczas kichania), przez kontakt z przedmiotami, które miał w ręku zakażony.
Wirusy często też po prostu krążą w powietrzu - na przykład wirus ospy wietrznej potrafi przenosić się nawet na odległość kilkudziesięciu metrów!
Wirusy to najprostsza forma życia. Większość ma właściwości chorobotwórcze. Są mniejsze od bakterii i rozmnażają się w komórkach organizmu człowieka. Informacje genetyczne o swoich właściwościach przekazują sobie przez kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA-wirusy) lub kwas rybonukleinowy (RNA-wirusy). DNA-wirusy są trwalsze, RNA - słabsze.
Chociaż choroby zakaźne nazywane są chorobami wieku dziecięcego, to jednak można się nimi zarazić w dowolnym wieku. Jeśli ktoś nie przebył choroby zakaźnej w dzieciństwie, jako dorosły będzie chorował ciężej, a zakażenie może zakończyć się poważnymi powikłaniami.
Dzieje się tak ponieważ u dorosłych choroby wieku dziecięcego często przebiegają nietypowo i lekarzom trudno je rozpoznać. A gdy diagnoza i leczenie się opóźniają, ryzyko powikłań rośnie. Często jednak powikłania są skutkiem tego, że dorosły organizm jest jakby nieprzystosowany do zwalczania chorób okresu dziecięcego.
Uwaga! Ani szczepionka, ani przebycie choroby zakaźnej nie stanowi gwarancji, że już nigdy na nią nie zachorujemy. Pamiętajmy jednak, że choroba po szczepieniu ma przebieg łagodniejszy, a ryzyko powikłań jest znacznie mniejsze.
Czytaj: Jak długo żyją zarazki? Dezynfekcja mieszkania po chorobie dziecka
Infekcje u dzieci – kalendarz dziecięcych infekcji wirusowych
Ospa wietrzna
Ospę wietrzną wywołuje: Herpesvirus varicella-zoster (VZV); pierwotne zakażenie powoduje ospę, natomiast wirus, który przetrwa, u dorosłych wywołuje półpasiec
Sposób zakażenia: drogą kropelkową
Okres wylęgania: zazwyczaj 10-17, czasem nawet 20 dni
Okres zakaźności: 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki i aż do przyschnięcia strupków
Izolacja: nie jest konieczna, jeśli inni domownicy przeszli ospę
Objawy:
- gorączka przez 5 dni
- bóle głowy, mięśni, brzucha
- po 2-5 dniach wysypka na całym ciele, błonach śluzowych i we włosach (początkowo czerwone, swędzące plamki, następnie grudki, które wypełnia płyn surowiczy)
- wokół krostek robi się czerwona obwódka; krostki przysychają po 4-6 dniach
Leczenie: środki przeciwgorączkowe i przeciwświądowe, na krosty na błonach śluzowych - gencjana; uwaga - dzieciom w ogóle nie wolno podawać aspiryny!
Powikłania: zakażenie zmian na skórze sprawia, że trudno się goją i mogą pozostawić widoczne blizny; dla noworodków ospa jest stanem zagrożenia życia
Odporność: ok. 7 lat, ale zdarzają się wcześniej nawroty choroby
Szczepienia: szczepienie zalecane może być podane niemowlętom między 13 a 15 miesiącem życia (jest bezpłatna dla dzieci do 12. roku życia z upośledzeniem odporności, z ostrą białaczką limfoblastyczną, zakażonych HIV oraz maluszków, które uczęszczają do żłobka). Każdy, kto nie przechodził ospy w dzieciństwie, powinien się zaszczepić na ospę, zwłaszcza kobiety planujące ciążę
Gdy zachoruje dorosły: grozi trudne do leczenia zapalenie płuc, mięśnia sercowego; ospa u kobiet w ciąży stwarza ryzyko utraty dziecka lub wystąpienia u niego wad wrodzonych.
Czytaj: Ospa u niemowlaka: zarażenie, objawy, leczenie ospy i pielęgnacja niemowlęcia z ospą
Te wirusy zagrażają płodowi! 5 najniebezpieczniejszych wirusów dla ciężarnej
Świnka
Świnkę wywołuje: Mumps, wirus nagminnego zapalenia przyusznic
Sposób zakażenia: drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym
Okres wylęgania: 14-21 dni
Okres zakaźności: 7 dni przed wystąpieniem obrzęku ślinianek i 9 dni po nim
Izolacja: do ustąpienia obrzęku
Objawy świnki:
- gorączka, dreszcze, ból głowy, ogólne rozbicie
- ból i obrzęk jednej lub obu ślinianek, zmniejsza się po 3-4 dniach, a ustępuje po tygodniu
- może wystąpić zespół oponowy, czyli wysoka gorączka, ból głowy, nudności i wymioty oraz zapalenie jąder
Leczenie: środki przeciwgorączkowe, przy zapaleniu jąder kortykosteroidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz okłady z lodu; konieczne leżenie w łóżku
Powikłania: zapalenie ucha środkowego, stawów, jąder i najądrza; rzadziej zapalenie trzustki, jajników, mięśnia sercowego, nerwu słuchowego; bardzo rzadko - zapalenie mózgu; po zapaleniu jąder, które będzie nierozpoznane lub źle leczone, grozi bezpłodność; chłopcy chorują 3-5 razy częściej niż dziewczynki
Odporność: trudna do oceny; 5 proc. osób szczepionych nie wykształca żadnej
Szczepienia: zgodnie z kalendarzem szczepień szczepionka przeciwko śwince powinna być podawana niemowlętom w 2. roku życia (konkretnie w 13.-15. miesiącu życia), a następnie powtórzona u dzieci w wieku 10 lat, nie szczepi się kobiet w
ciążyGdy zachoruje dorosły: przy obrzęku ślinianek występuje sztywność karku, temperatura 38 st. C, trudności w przełykaniu; nie wolno odwodnić organizmu; mężczyzna może się stać bezpłodny.
Czytaj: Szczepionka MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce
Szczepionka 6w1. Cena, dawkowanie i zalety szczepionek skojarzonych 6w1
Odra
Odrę wywołują: RNA-wirusy
Sposób zakażenia: drogą kropelkową
Okres wylęgania: 7-18 dni, nie występują żadne objawy
Okres zakaźności: do wystąpienia wysypki
Izolacja: aż do wyzdrowienia, czyli 5 dnia od pojawienia się wysypki
Objawy: zależą od fazy choroby
1. w okresie zwiastunów lub nieżytowym (trwającym 3-4 dni):
- gorączka powyżej 39 st. C
- nieżyt nosa, gardła i krtani, suchy kaszel, zapalenie spojówek (światłowstręt, łzawienie)
- w 3 dniu na śluzówce policzków widoczne są białe plamki (jak ziarenka piasku) z czerwoną obwódką, tzw. plamki Koplika
- powiększenie węzłów chłonnych
2. w okresie wysypkowym (trwającym kolejne 3-4 dni)
- nasilenie objawów zapalenia górnych dróg oddechowych, silne duszności, czasem sinica, przyspieszone tętno
- wysypka wzdłuż linii włosów po kilkunastu godzinach obejmuje twarz i szyję; 3 dnia wysypka rozprzestrzenia się na całe ciało; 4 dnia zaczyna znikać w kolejności, w jakiej się pojawiła
- u małych dzieci ból brzucha i biegunki
Leczenie: leki przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe, picie płynów, przy zapaleniu krtani - kortykosteroidy wziewne; przy zakażeniu bakteryjnym – antybiotyki
Powikłania: zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, rzadko zapalenie mięśnia sercowego, układu nerwowego (porażenie połowicze)
Odporność: nie jest trwała nawet po szczepieniach; niemowlęta, których matki chorowały, mają naturalną odporność przez 6 miesięcy
Szczepienie: obowiązkowe w 13-15 miesiącu i 10 roku życia dziecka
Gdy zachoruje dorosły: im pacjent starszy, tym groźniejszy przebieg choroby (dla chorych na serce może być śmiertelna); często dochodzi do zapalenia mózgu (w 15 proc. przypadków kończy się śmiercią), 25 proc. dorosłych ma trwałe uszkodzenia neurologiczne.
Różyczka
Różyczkę wywołuje: wirus Rubella
Sposób zakażenia: drogą kropelkową, płód zaraża się od matki
Okres wylęgania: 14-21 dni
Okres zakaźności: około tygodnia przed wystąpieniem wysypki i 4 dni po nim
Izolacja: przez 7 dni po wystąpieniu wysypki
Objawy:
- 24 godziny przed wysypką obrzęk węzłów chłonnych z tyłu głowy i przy uszach
- plamisto-grudkowa, różowa wysypka na skórze - najpierw na twarzy, później na reszcie ciała (zazwyczaj znika po 3 dniach)
- nieżyt gardła
- gorączka występuje rzadko
Leczenie: zgodnie z objawami
Powikłania: u kobiet i starszych dziewczynek - zapalenie stawów (najczęściej drobnych stawów rąk), które ustępuje bez śladu; czasem zapalenie nerwów, a nawet mózgu
Odporność: długotrwała; nawroty są rzadkością; dzieci, kobiety, które były szczepione lub chorowały na różyczkę, mają wrodzoną odporność przez 6 miesięcy
Szczepienia: zgodnie z kalendarzem szczepień szczepionka przeciwko różyczce powinna być podawana niemowlętom w 2. roku życia (konkretnie w 13.-15. miesiącu życia), a następnie powtórzona u dzieci w wieku 10 lat.
Gdy zachoruje dorosły: u młodych mężczyzn wywołuje zapalenie jąder; bardzo niebezpieczna jest różyczka w ciąży (najbardziej w I trymestrze); konsekwencją zakażenia płodu może być poronienie lub wady układu krążenia, uszkodzenie wzroku (jaskra, zaćma, retinopatia), wodogłowie, upośledzenie umysłowe, niedorozwój kończyn u dziecka.
Nie przegap: Badanie na toksoplazmozę, różyczkę i cytomegalię w ciąży - jak wygląda badanie IgG i IgM?
miesięcznik "Zdrowie"
