Wymaz z gardła jest badaniem, które służy do diagnostyki różnych infekcji toczących się w obrębie migdałków czy właśnie gardła. Wirusy, bakterie, grzyby – lista patogenów, które mogą doprowadzać do rozmaitych zakażeń górnych dróg oddechowych u pacjentów, jest naprawdę wyjątkowo długa.
Na samym początku warto jednak wspomnieć o pewnym aspekcie. Otóż ludzka jama ustna nie jest jałową przestrzenią – w jej obrębie bytują rozmaite gatunki chociażby bakterii. Stanowią one florę bakteryjną jamy ustnej i tego rodzaju organizmy typowo nie doprowadzają do wystąpienia jakiejś infekcji czy pojawienia się u pacjentów jakichkolwiek dolegliwości.
Obecność w jamie ustnej różnych bakterii sprawia, że zasadniczo bezcelowe byłoby rutynowe wykonywanie wymazów z gardła, w celach kontrolnych, u każdego pacjenta. Do pobrania wymazu z gardła istnieją pewne, dość jasno określone, wskazania.
Spis treści
- Ból gardła to objaw infekcji
- W jakich sytuacjach wykonuje się wymaz z gardła?
- Jak się przygotować do pobrania wymazu z gardła?
- Jak przebiega pobieranie wymazu z gardła?
- Wymaz z gardła… i co dalej?
- Szczególny typ wymazu gardła – szybki test na paciorkowce
- Wymaz z gardła: najważniejszy nie jest wynik, a stan pacjenta!
Ból gardła to objaw infekcji
Grupą pacjentów, u których najczęściej pobierane są wymazy z gardła, są najmłodsi – to właśnie u dzieci najczęściej spotykane są infekcje górnych dróg oddechowych, w przebiegu których wykonanie wymazu z gardła może wnieść dużo do procesu diagnostycznego, a później także wpłynąć na wdrażane u pacjentów leczenie.
Występujące w obrębie jamy ustnej infekcje najczęściej spowodowane są przez wirusy – takowych drobnoustrojów nie można jednak wykrywać na drodze badań materiału pobranego z gardła, wobec czego przy podejrzeniu tła wirusowego występującego u dziecka schorzenia nie wykonuje się wymazu z gardła.
Objawami, które mogą przemawiać za tym, że u dziecka występuje właśnie infekcja wirusowa, są m.in. kaszel, nieznaczne podwyższenie ciepłoty ciała, a także – współwystępujące wraz z dolegliwościami ze strony gardła – takie problemy, jak biegunka, nudności i wymioty.
Czytaj również: Zapalenie gardła: domowe sposoby na ból gardła
Choroby migdałków u dzieci: 5 najczęstszych chorób migdałków
W jakich sytuacjach wykonuje się wymaz z gardła?
Wymaz z gardła służy przede wszystkim do diagnozowania infekcji bakteryjnych górnych dróg oddechowych. Na drodze tego badania możliwe jest również sprawdzenie, czy jama ustna pacjenta została skolonizowana przez chorobotwórcze gatunki grzybów. O tym, że do zakażenia doprowadziły bakterie, sugerować mogą takie objawy, jak wysoka gorączka, brak kaszlu, silny ból gardła, a także stwierdzenie istnienia w obrębie migdałków białawego nalotu.
Nie jest jednak tak, że u każdego pacjenta z podejrzeniem bakteryjnego zapalenia gardła wykonywany jest wymaz z gardła. Diagnostyka jest wskazana szczególnie u dzieci, u których podejrzewane jest istnienie anginy paciorkowcowej. Wymazy z gardła są wykonywane również u tych pacjentów, u których występują nawracające zapalenia gardła (szczególnie w sytuacji, kiedy u takich chorych wdrażane leczenie okazuje się nieskuteczne).
Jak się przygotować do pobrania wymazu z gardła?
Tak jak ogólnie dbałość o higienę jamy ustnej jest zdecydowanie zalecana, tak przed wykonaniem wymazu z gardła… myć zębów czy korzystać z płukanek do jamy ustnej już raczej się nie powinno. Taka sytuacja wynika z tego, że wymienione środki zawierają przecież substancje o działaniu przeciwbakteryjnym i przez to, po ich zastosowaniu, mogłoby dochodzić do eliminacji bakterii z jamy ustnej, co prowadziłoby do zafałszowania wyniku wymazu z gardła.
Na wymaz z gardła najlepiej przyjść nie tylko bez umycia zębów, ale i przed tym badaniem najlepiej jest być na czczo. Spożycie zarówno pokarmu, jak i jakichś płynów może bowiem zmieniać skład flory bakteryjnej jamy ustnej i również – jak w opisanym już wcześniej przypadku – doprowadzać do uzyskania zafałszowanego wyniku wymazu z gardła.
Zdarza się sytuacja, że wymaz wykonywany jest u pacjenta, który coś już jednak jadł danego dnia – w takim przypadku odstęp między posiłkiem a badaniem powinien wynosić minimum trzy godziny. Podkreślić należy także to, że przed wymazem z gardła nie powinno się również żuć gumy, jeść cukierków czy korzystać z tabletek na ból gardła – zdecydowanie najlepiej jest po prostu zgłosić się na badanie na czczo, w krótkim czasie od przebudzenia się.
Jak przebiega pobieranie wymazu z gardła?
Podstawowym pytaniem pacjentów, które pojawia się przed wieloma badaniami, jest: czy będzie bolało? Wymaz z gardła raczej trudno jest uznać za bolesny, może on jednak prowadzić do pewnego dyskomfortu – podczas pobierania materiału, na skutek drażnienia ściany gardła, u pacjenta pojawiać się może odruch wymiotny (to stanowi z kolei kolejną przesłankę ku temu, aby na wymaz z gardła rzeczywiście zgłosić się na czczo).
Samo pobranie wymazu z gardła zajmuje dosłownie kilka chwil. Pacjent proszony jest o jak najszersze otwarcie jamy ustnej, wtedy lekarz – z wykorzystaniem szpatułki – uciska język pacjenta ku dołowi, dzięki czemu uzyskuje on dostęp do struktur, z których to musi pobrać wymaz. Do tego celu wykorzystywane są specjalne wymazówki – przypominają one patyczki, na których końcu znajduje się wacik. Typowo wymaz pobiera się z okolic migdałków, a także z tylnej ściany gardła.
Uzyskany materiał lekarz umieszcza w specjalnym, jałowym pojemniku – jałowe warunki wymagane są z tego względu, że próbka nie może zostać zanieczyszczona bakteriami, które to nie pochodzą od pacjenta.
Poza już opisanymi wyżej przygotowaniami do wymazu z gardła, istotny jest jeszcze jeden aspekt. Otóż jeżeli w niedługim czasie przed badaniem zażywaliśmy jakieś antybiotyki, to bezwzględnie należy poinformować o tym lekarza. Po antybiotykoterapii skład flory jamy ustnej może ulegać zmianom i wtedy może się okazać, że tak naprawdę konieczne będzie powtórzenie wymazu z gardła po pewnym czasie od zakończenia leczenia tymi preparatami.
Wymaz z gardła… i co dalej?
Uzyskana od pacjenta próbka trafia do laboratorium, gdzie przenoszona jest ona na stosowne podłoża i przechowywana w odpowiednich warunkach. Następnie konieczny jest pewien czas potrzebny na to, aby doszło do wzrostu patogennych drobnoustrojów (zwykle sięga on około jednej, dwóch dób, dla pewnych patogenów może on jednak być i dłuższy). Później dochodzi do identyfikacji wyhodowanych drobnoustrojów.
Wymazowi z gardła i hodowli chorobotwórczych mikrobów towarzyszy zwykle jeszcze jedno badanie – antybiogram. Służy ono dobraniu najbardziej właściwego dla danego pacjenta leczenia. Antybiogram ma bowiem określić lekowrażliwość wyhodowanych od pacjentów szczepów drobnoustrojów – po wykonaniu tego badania lekarz wie, na jakie leki dane patogeny są najbardziej wrażliwe, dzięki czemu może on zlecić najskuteczniejszy w przypadku danej infekcji preparat.
Szczególny typ wymazu gardła – szybki test na paciorkowce
Termin „angina paciorkowcowa” zapewne nie jest obcy żadnemu rodzicowi – tego typu zakażenie spotykane jest bowiem najczęściej u dzieci. O tym rodzaju zapalenia gardła, wywoływanym przez paciorkowca - hemolizującego z grupy A, mówi się dużo przez to, do jakich komplikacji może doprowadzić ten problem (szczególnie przy zaniechaniu jego leczenia). Zapalenie nerek, gorączka reumatyczna czy zapalenie mięśnia sercowego – te jednostki nie tylko brzmią groźne, ale i niebezpieczne one po prostu są, i mogą one stanowić właśnie powikłania nieleczonej anginy paciorkowcowej.
Ze względu na wymienione powyżej zagrożenia, szybkie rozpoznawanie i wczesne rozpoczynanie leczenia anginy paciorkowcowej są wyjątkowo istotne. Owszem, paciorkowca można by wykryć na drodze wymazu z gardła, jednakże na wyniki tego badania – jak już wspomniano – trzeba po prostu czekać. Lekarze dysponują jednak innym badaniem, którym są tzw. szybkie testy na paciorkowce.
Materiał pobierany jest w tym przypadku podobnie jak przy typowym wymazie z gardła, jednakże później jest on przenoszony na specjalne paski czy kasetki. Szybkie testy na paciorkowce są naprawdę szybkie i ich wynik uzyskiwany może być w ciągu tak naprawdę kilku chwil, nawet w ciągu kilku minut.
Szybkie testy na paciorkowce cechują się typowo dużą specyficznością i czułością, jednakże nie one narzędziem doskonałym. W przypadku, kiedy ich wynik jest pozytywny – czyli kiedy wykryte zostaną u pacjenta antygeny wspominanej wyżej bakterii – wtedy możliwe jest rozpoczęcie leczenia. Jeżeli jednak dochodzi do sytuacji odwrotnej, czyli kiedy wynik testu jest negatywny, a u pacjenta są obecne objawy sugerujące anginę, to wtedy do całkowitego wykluczenia choroby konieczne jest wykonanie typowego wymazu z gardła wraz z hodowlą.
Czytaj również: „To już nie jest zwykła angina”. Lekarze alarmują: czterokrotnie wzrosła liczba zakażeń paciorkowcami grupy A
Wymaz z gardła: najważniejszy nie jest wynik, a stan pacjenta!
Na sam koniec podkreślenia wymaga bardzo ważny aspekt. Otóż czy to klasyczne wymazy z gardła, czy też szybkie testy na paciorkowce rzeczywiście mogą bardzo wiele wnosić do zdiagnozowania przyczyny dolegliwości pacjenta, to jednak wyniki tychże badań nie są tak naprawdę kluczowe. Lekarz nie decyduje bowiem o wdrażanym choremu leczeniu na podstawie samych wyników badań, zawsze bierze on pod uwagę całościowy stan pacjenta i występujące u niego dolegliwości.
