Czym są zaburzenia integracji sensorycznej? Warto zacząć od wyjaśnienia właśnie tego pojęcia. Zaburzenia integracji sensorycznej muszą mieć przecież jakiś punkt odniesienia.
Nasz organizm (bo o tego typu zaburzeniach mówimy również u dorosłych) przez cały czas funkcjonowania odbiera przez zmysły przeróżne bodźce. Kiedy są one ze sobą zsynchronizowane i pracują na „odpowiednich poziomach”, mówimy o prawidłowym rozwoju.
Kiedy jednak dochodzi do nadwrażliwości na pewien rodzaj bodźców albo zbyt małej wrażliwości, dochodzi do różnego typu problemów. I to jest właśnie zaburzenie integracji sensorycznej.
Zobacz również: Zespół Alicji w Krainie Czarów, czyli rzeczywistość w krzywym zwierciadle
Zabawki sensoryczne – czym kierować się przy ich wyborze?
Ścieżka sensoryczna – czym jest i jak zrobić ją w domu?
Spis treści
- Rodzaje zaburzeń sensorycznych
- Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
- Jak rozpoznać zaburzoną integracje sensoryczną u dziecka?
- Prawidłowa diagnoza zaburzeń sensorycznych
Rodzaje zaburzeń sensorycznych
Odbieramy bodźce w różnych systemach zmysłowych: słuchowe, wzrokowe, dotykowe, mięśniowe, równowagi oraz węchu i smaku. Warto wyjaśnić, jakie są objawy poszczególnych zaburzeń integracji sensorycznej w konkretnych sferach:
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość słuchowa
- Zatykanie uszu
- Lęk przed myciem uszu
- Uciekanie przed różnego typu dźwiękami (np. strach przed pracą odkurzacza)
- Prowokowanie głośnych dźwięków (np. poprzez rzucanie przedmiotami)
- Przysłuchiwanie się dźwiękom
- Otwieranie i zamykanie drzwi przy jednoczesnym trzaskaniu
- Stukanie w przedmioty
- Uderzanie się rękoma w głowę
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość wzrokowa
- Wyraźne unikanie pewnych bodźców wzrokowych (np. jasnej lampki) lub zbyt intensywne zainteresowanie nimi (dziecko nie pozwala się odciągnąć, interesuje się światełkami)
- Mrużenie oczu, tarcie ich pod wpływem światła
- Nadmierne zainteresowanie lustrami lub niechęć do nich
- Kręcenie głową (tym samym dziecko uzyskuje nowe wrażenia wzrokowe poruszającego się szybko otoczenia)
- Strach przed ciemnymi pomieszczeniami
- Brak dostrzegania zmian w otoczeniu
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość węchowa
- Odczuwanie zapachów tam, gdzie inni ich nie czują
- Obwąchiwanie przedmiotów i ludzi
- Opór przed oddawaniem stolca z powodu zapachu
- Częste zatykanie noska
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość smakowa
- Bardzo wybiórcze jedzenie
- Lizanie przedmiotów
- Wkładanie przedmiotów do ust (mimo późnego wieku, np. u czteroletniego dziecka)
- Obgryzanie paznokci
- Bierność podczas jedzenia (dziecko sprawia wrażenie, jakby nie potrafiło mocno otworzyć ust)
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość dotykowa
- Niechęć do ubrań
- Dotykanie wszystkiego i wszystkich
- Ciągłe rozbieranie
- Preferowanie chodzenia na bosaka
- Unikanie dotyku
- Lęk przed wodą
- Drapanie się
Zaburzenia integracji sensorycznej: nadwrażliwość i zbyt mała wrażliwość w zakresie zmysłów czucia głębokiego (mięśni)
- Chodzenie na placach
- Machania rękoma albo potrząsanie ramionami (może to wyglądać jak tik i pojawiać się w sytuacjach stresu czy radości)
- Przeciskanie się przez ciasne korytarze, szczeliny, przestrzenie (mimo swobodnej drogi obok)
Warto zauważyć, że o problemach z integracją sensoryczną nie świadczy jeden objaw, ale ich długi szereg.
Czytaj również: Nadwrażliwość dotykowa u dzieci
Nadwrażliwość słuchowa. Gdy hałas boli
Przestymulowanie – jak nadmiar bodźców wpływa na zachowanie niemowląt?
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
Zaburzenia w integracji sensorycznej bardzo łatwo zauważyć u dzieci. Widać je gołym okiem, podczas zabawy czy nauki. Dziecko z zaburzeniami rozwojowymi podczas zabaw ruchowych nie reaguje natychmiast.
Podobnie jest w sytuacjach, gdy wydajemy dziecku polecenie. Dziecko nie reaguje na nie od razu, potrzebuje na to chwili. Patrząc na takie zachowania, mamy wrażenie, że ruchy dziecka nie są skoordynowane, brak im płynności.
Rodzice czy opiekunowie nie muszą umieć właściwie zdiagnozować ewentualnych zaburzeń integracji sensorycznej u dziecka. Jeżeli coś wzbudza nasze podejrzenia, można udać się do specjalisty, który stwierdzi, na jakim poziomie taka integracja u dziecka występuje.
Jeśli diagnoza okaże się taka, że dziecko ma zaburzoną integrację sensoryczną, potrzebna będzie terapia. Polega ona tym, że dziecku dostarcza się określonej liczby bodźców, a ono musi je właściwie zinterpretować w wyznaczonym czasie.
Dziecko będzie wykonywało zadania dostosowane do swojego wieku i będą pobudzały do działania jego mózg. Ćwiczenia nie mogą być ani za łatwe, bo wtedy dziecko nie musi się starać, ani za trudne, bo wtedy dziecko szybko się zniechęci. Trening doprowadza do bardzo dużych postępów wymaga jednak systematyczności.
Ważnym aspektem przy ćwiczeniach integracji sensorycznej jest to, że łączą one terapię z zabawą. Dziecko poprzez zabawę kształtuje swoje umiejętności i poprawia uwagę. Poprzez ćwiczenia wzmacniane są procesy nerwowe odpowiadające za poszczególne umiejętności.
Jak rozpoznać zaburzoną integracje sensoryczną u dziecka?
Najprostszy objaw to nieumiejętność lub problemy z odnalezieniem się dziecka w przestrzeni. Dziecko nie wie, co dzieje się z jego ciałem (częste przewracanie się), reagowanie na dotyk - zazwyczaj takie dzieci nie lubią delikatnego dotyku, wolą intensywny. Może to być także reakcja na światło lub muzykę.
Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej są często rozdrażnione i zdenerwowane. Zdarza się też, że rodzice otrzymują informacje od wychowawcy, że dziecko np. ma problemy z wykonywaniem prostych poleceń, typu przebieranie się, jedzenie. To powoduje, że dziecko się frustruje i pojawiają się kłopoty wychowawcze. Dziecko samo nie nazwie swojego problemu, wychowawca się denerwuje, nie znając przyczyny takiego zachowania.
Warto wtedy poprosić specjalistę o postawienie diagnozy. Jeśli okaże się, że dziecko potrzebuje pomocy, trzeba z nim uczęszczać na zajęcia z integracji. Zajęcia odbywają się w salach ćwiczeniowych.
Jest tam specjalistyczny sprzęt - drabinki z kolorowymi szczebelkami, różne pojemniki, hamak, liny do wpinania, obciążniki na nadgarstki, baseny z plastikowymi piłkami, ścianki wspinaczkowe, taca z piaskiem, piłki z wypustkami, wałeczki o różnej średnicy i fakturze, huśtawka, platforma do wykonywania ćwiczeń w ruchu liniowym, deskorolka do ćwiczenia równowagi ciała.
Podczas przeprowadzania ćwiczeń rodzice mogą je obserwować i próbować niektóre ćwiczenia przenosić na grunt domowy, by także w domu pracować z dzieckiem.
Zobacz również: Jak rozpoznać, że dziecko jest autystyczne?
Zabawki sensoryczne – czym kierować się przy ich wyborze?
Ścieżka sensoryczna – czym jest i jak zrobić ją w domu?
Prawidłowa diagnoza zaburzeń sensorycznych
Jeśli zauważamy u dziecka wiele symptomów wskazujących na nieprawidłowości w zakresie integracji sensorycznej, należy jak najszybciej zwrócić się z tym problemem do prywatnego ośrodka diagnostycznego albo do poradni psychologiczno–pedagogicznej.
Czas ma tutaj duże znaczenie ze względu na fakt, iż wcześnie podjęta terapia integracji sensorycznej umożliwia zapobiegnięcie wielu problemom związanym z nauką, relacjami społecznymi, koncentracją czy mową u dzieci.
