Lekarz pediatra lub specjalista medycyny rodzinnej opiekuje się dzieckiem od momentu wizyt patronażowych do osiągnięcia przez pacjenta 18 roku życia. Podczas kolejnych wizyt należy śledzić, jak dziecko się rozwija, jak zmienia się jego wzrost i waga. Do oceny rozwoju somatycznego dziecka służą odpowiednie normy w zależności od wieku, płci, wagi, wzrostu, obwodu głowy, rasy itp.. U dzieci używamy do tego siatek centylowych. Prawidłowo przeprowadzona ocena umożliwia odpowiedź na pytanie, czy stan zdrowia, sposób żywienia i poziom opieki zdrowotnej oraz wychowawczej zapewniają prawidłowy rozwój dziecka.
Sprawdź również kalendarz rozwoju dziecka >>
Spis treści
- Dlaczego warto obliczać wskaźnik BMI dzieci?
- Czym są siatki centylowe?
- Wzór BMI czyli jak obliczyć wskaźnik BMI u dzieci?
- Interpretacja wyników BMI
- Wskaźnik BMI a diagnostyka chorób
Dlaczego warto obliczać wskaźnik BMI dzieci?
Jednorazowa ocena pozwala określić jedynie to, czy stopień rozwoju badanego dziecka jest prawidłowy, natomiast powtarzanie pomiarów umożliwia śledzenie procesu rozwojowego dziecka na przestrzeni dłuższego czasu. Interpretacja wyników oceny nie jest łatwa, ponieważ każde dziecko rośnie i dojrzewa we własnym tempie, realizując własny program genetyczny, w warunkach swojego własnego środowiska zewnętrznego. Na jego rozwój ma więc wpływ wiele czynników całkowicie niezależnych od małego pacjenta.
Wzrost dziecka. Do jakiego wieku dziecko rośnie? >>
Czym są siatki centylowe?
Należy napisać kilku słów czym są siatki centylowe. Na siatce centylowej wykreślone są linie krzywe, które pokazują, jaki procent dzieci w całej populacji (3%, 10%, 25%, 50%, 75% lub 97%) w danym wieku osiąga taką lub mniejszą wartość pomiaru (masy ciała, długości/wysokości lub obwodu głowy - zależnie od rodzaju siatki, parametrów, które chcemy zmierzyć). Linie te wyznaczają kanały centylowe. Siatki centylowe znajdują się na końcu książeczki zdrowia dziecka, są również dostępne dla rodziców w każdej przychodni, a zaznaczanie na nich kolejnych pomiarów pozwala monitorować przebieg wzrastania w czasie oraz ustalić, czy mieści się on w szerokiej normie, za która uznaje się przedział między linią 3. a 97. centyla.
Wzór BMI czyli jak obliczyć wskaźnik BMI u dzieci?
BMI obliczamy ze wzoru:
BMI = masa ciała w kg/(wysokość ciała w m)2
Zarówno u dziecka niskiego, jak i wysokiego, ale z adekwatną masą ciała do swojej wysokości ciała, wartość BMI będzie się mieściła w przedziale wąskiej normy dla danej płci i wieku (w pobliżu 50. centyla). Należy zwrócić uwagę, że u dzieci, inaczej niż u osób dorosłych, BMI zależy również od wieku i płci. Wynika to z faktu, że ilość tkanki tłuszczowej różni się u dzieci w zależności od wieku i płci. Nie interpretuje się u dzieci tego wskaźnika wyłącznie liczbowo (p. 26, 28 itp.), trzeba wartość nanieść na siatkę centylową.
Interpretacja wyników BMI
Interpretacja wyników przedstawia się następująco:
< 3 centyla niedowaga
3-25 centyla – szczupłość
25-90 centyl – waga prawidłowa
90-97 centyl – nadwaga
>97 centyl - otyłość
Należy pamiętać, że BMI nie jest dobrym narzędziem diagnostycznym u dzieci. Gdy dziecko za wysoki wskaźnik BMI jak na swój wiek i swoją płeć, w celu ustalenia, czy problemem jest nadmiar tłuszczu, dalszą ocenę będzie musiał przeprowadzić lekarz. Ocena ta może obejmować pomiar grubości fałdy skórnej, ocenę prowadzonej diety i nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, a nawet wywiad środowiskowy.
Czytaj również: Ćwiczenia dla dzieci. Edukacyjne i ruchowe zabawy dla dzieci >>
Sprawdź, jakie są zabawy i ćwiczenia manualne dla niemowlaków >>
Sprawdź swoje BMI za pomocą naszego kalkulatora
Wskaźnik BMI a diagnostyka chorób
Z uwagi na to, że BMI u dzieci może nie być dobrą wartością diagnostyczną otyłości, wprowadzono pojęcie „odchylenie standardowe”. Wartości BMI dzieci i młodzieży należy zatem wyrażać w tzw. wartościach unormowanych (z) obliczanych wg wzoru: z = (x – M) / SD , gdzie x jest wartością cechy zmierzoną dla danej osoby, M jest średnią wartością tej cechy dla danego wieku, a SD – odchyleniem standardowym tej cechy dla danego wieku. Jako nadwagę przyjmuje się wartości między 1,5 a 2 odchylenia standardowego (SD) i analogiczie jako otyłość wartości powyżej 2 odchylenia standardowego.
Ogólnopolskie badanie prowadzone przez Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w latach 2010-2012 dotyczące dzieci w wieku przedszkolnym –3-6 lat wykazało, że częstość występowania nadwagi i otyłości wynosi od 9-18%. Przy czym częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 3 lat wynosiła u chłopców 9%, u dziewcząt 12,6%, natomiast w wieku 6 lat - odpowiednio 14,8% i 18%.
