Spis treści
Dieta dziecka powinna być bogata w składniki odżywcze i mikroelemnty, które przyczyniają się do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Jednym ze składników mineralnych niezbędnych w diecie dziecka jest wapń, którego źródłem jest m.in. mleko. Problem w tym, że wiele dzieci pić go nie chce.
Przyczyny niechęci do mleka, zarówno modyfikowanego, jak i krowiego, bywają różne. Niekiedy to właśnie w ten sposób (między innymi) objawia się nietolerancja laktozy lub uczulenie na białka mleka krowiego, zwykle jednak towarzyszą im również inne objawy, które skłaniają rodziców do wizyty u specjalisty.
Te problemy związane są z niedojrzałością układu odpornościowego, który nieszkodliwe substancje pochodzące z jedzenia traktuje jak wroga, uruchamiając cały system mechanizmów obronnych, wywołujących reakcję alergiczną, lub też wiążą się z niedoborem enzymu laktazy, co powoduje nietolerancję cukru mlecznego, czyli laktozy.
Zazwyczaj też dotyczą malutkich dzieci – alergie i nietolerancje pokarmowe często diagnozuje się już w 3. miesiącu życia. Czym innym jest natomiast zwykła niechęć do mleka krowiego, pojawiająca się u tych maluchów, które ukończyły 12. miesiąc życia – zwykle przyczyną jest specyficzny smak i zapach mleka, który nie zawsze odpowiada dziecku.
Ponieważ jednak w diecie dzieci mleko jest bardzo ważne, trzeba je czymś zastąpić. Rodzaj produktów, jakie można podawać zamiast mleka, zależy zarówno od wieku, jak i od powodów, z jakich maluch go nie pije.
Niechęć do mleka u alergika
Zarówno w przypadku alergii, jak i nietolerancji pokarmowej podstawą leczenia jest dieta eliminacyjna, którą można stosować, mając już w rękach diagnozę postawioną przez lekarza.
Jeśli maluszek uczulony jest na białka mleka krowiego lub nie toleruje laktozy (cukru znajdującego się w mleku), nie może dostawać mleka krowiego ani zawierających je produktów, a w niektórych przypadkach również mleka innych ssaków – owczego czy koziego.
Jeśli niemowlę jest jeszcze karmione wyłącznie piersią, o swoją dietę musi zadbać mama, usuwając z niej mleko i te produkty, w których może być ono obecne (najlepiej to zrobić w porozumieniu z lekarzem, gdyż niewłaściwa dieta eliminacyjna może być przyczyną poważnych niedoborów).
Niemowlę karmione butelką nie może zaś dostawać zwykłego mleka modyfikowanego – w takiej sytuacji to lekarz dobiera odpowiedni preparat mlekozastępczy, przepisywany na receptę.
Bardzo ostrożnie należy również rozszerzać dietę takich dzieci – trzeba pilnować, aby do miseczki nie trafił żaden produkt, który zawiera mleko. A największym wyzwaniem jest takie ułożenie jadłospisu, aby produkty, których z racji alergii lub nietolerancji maluch nie może jeść, zastąpić równoważnymi pod względem wartości odżywczych, które organizm będzie dobrze tolerował.
Być może trzeba będzie też zrezygnować z części produktów, których próbuje każdy zdrowy maluch, takich jak kaszki. Ich dobrym zamiennikiem dla alergików i dzieci, które nie tolerują laktozy, są bezglutenowe produkty zbożowe na bazie mąki ryżowej i mączki chleba świętojańskiego.
W ich składzie są zarówno niezbędne składniki mineralne (w tym wapń i żelazo), jak i zestaw witamin. Mniejszemu dziecku można je podawać samodzielnie, dla starszego mogą posłużyć jako baza do innych potraw: placuszków, kluseczek leniwych lub ziemniaczanych, naleśników, paluszków mięsnych czy do zagęszczania zupek.
Czytaj: Karmienie piersią: najważniejsze informacje dla mam o karmieniu piersią
Specjalna żywność dla małego alergika bez laktozy, mleka i glutenu
Autor: Getty images
- Mleko kozie 200 ml – 268 mg wapnia
- Mleko owcze 150 ml – 289 mg wapnia.150 g jogurtu (mały pojemniczek)o zawartości 2 proc. tłuszczu – 243 mg wapnia
- 200 g jogurtu greckiego – 252 mg wapnia
- 250 ml kefiru (butelka) – 256 mg wapnia
- 220 ml maślanki – ok. 240 mg wapnia350 g białego sera półtłustego – zawiera 240 mg wapnia
- 200 g serka homogenizowanego – 240 mg wapnia
- 2 plasterki twardego sera żółtego cheddar – 280 mg wapnia
- 50 g sera feta – 250 mg wapnia
- 50 g (trójkącik) serka topionego – 220 mg wapnia.
Autor: Getty images
- 50 g sardynek w puszce, w oliwie lub w pomidorach – to 250 mg wapnia
- 100 g sardeli w puszce w sosie pomidorowym – 250 mg wapnia
- 220 g upieczonego sandacza – 240 mg wapnia
- 200 g śledzia – 230 mg wapnia.
Autor: Getty images
- 100 g migdałów – 239 mg wapnia
- 100 g orzechów laskowych – 186 mg wapnia
- 200 g pistacji – 270 mg wapnia
- 200 g pestek słonecznika – 260 mg wapnia
- 150 g orzechów brazylijskich – ok. 250 mg wapnia.
Autor: Getty images
- 240 g brokułów – 240 mg wapnia
- 240 g kukurydzy – 240 mg wapnia
- 50 g gotowanego szpinaku – 300 mg wapnia
- 200 g zielonego groszku – 230 mg wapnia
- 150 g jarmużu – 235 mg wapnia
- 400 g bobu – 240 mg wapnia.
- 100 g natki pietruszki - 190 mg wapnia
Źródła wapnia dla starszaka
Zupełnie czym innym jest natomiast zwykła niechęć do picia mleka krowiego, której źródłem jest jego smak, zapach czy niekiedy nawet kolor (ten ostatni powód może mieć związek z zaburzeniami integracji sensorycznej).
Gdy dopiero zaczynasz wprowadzać je do diety malca, często możesz spotkać się z odmową: dziecko zaciska usta, kręci główką, wypluwa to, czego spróbowało. Tymczasem według Instytutu Żywności i Żywienia roczny maluch powinien dziennie wypijać go aż 600 ml (taka jest norma dla dzieci w wieku 1–3 lata).
Mleko jest ważne przede wszystkim ze względu na zawartość wapnia – małe dziecko potrzebuje bardzo dużo tego pierwiastka, a wapń znajdujący się w mleku jest dobrze przyswajany, i jest go w nim sporo (pozostałe ważne dla rozwoju składniki, np. żelazo czy białko, dostarczane są również z innymi produktami z diety).
W takiej sytuacji dzienną porcję mleka (lub jej część, w zależności od tego, ile dziecku uda się wypić) trzeba czymś zastąpić. Co będzie dobrym zamiennikiem?
- Mleko modyfikowane. Maluch w tym wieku nadal może je pić, lecz powinno to już być mleko oznaczone cyfrą 3 lub dopiskiem Junior. Wielu lekarzy jest wręcz zdania, że taka mieszanka jest cenniejsza niż zwykłe mleko krowie, gdyż jej skład jest lepiej dopasowany do potrzeb odżywczych dziecka, które skończyło roczek: zawiera optymalną ilość żelaza, witaminy D, wapnia i innych niezbędnych składników we właściwych proporcjach.
- Koktajle owocowe. Pełnotłuste mleko można zmiksować z bananem, truskawkami lub malinami (również mrożonymi) albo innymi miękkimi owocami, otrzymując bardzo smaczny napój. Taki koktajl jest naturalnie słodki dzięki temu, że zawiera cukier naturalnie występujący w owocach, ale gdyby mimo to jego smak wydawał się cierpki, można dodać łyżeczkę miodu (oczywiście, jeśli malec nie jest na niego uczulony).
- Kaszki owocowe na mleku. To gotowe kaszki dla niemowląt, przygotowane na mleku modyfikowanym lub krowim. Z dodatkiem owoców są nie tylko pełnowartościowym, ale także smacznym posiłkiem.
- Nabiał. Jogurt, kefir czy żółty ser to także bogate źródło wapnia oraz innych składników z mleka, w tym białka – warto więc zadbać o to, by w codziennym menu zagościł pojemniczek jogurtu naturalnego lub kefiru (z dodatkiem owoców będą smaczniejsze), a także dwa plasterki żółtego sera.
- Mleko kozie i owcze. Składem zbliżone są do mleka krowiego, ale ich smak jest nieco łagodniejszy. To od kozy dodatkowo rzadziej uczula, gdyż zawiera mniej kazeiny – białka, które jest silnym alergenem.
- Kakao. Mało które dziecko go nie lubi, ale będzie ono pełnowartościowym zamiennikiem mleka tylko wtedy, gdy będzie to kakao prawdziwe (gorzkie) i niedosładzane. Z tego powodu zapewne nie od razu posmakuje maluchowi.
- Ryby. One również zawierają sporo wapnia i witaminy D – najlepszym ich źródłem są sardynki i sandacz. Rybkę możesz podawać dziecku np. w postaci pasty na kanapkę albo jako danie obiadowe (dwa razy w tygodniu zastępując nią mięsny posiłek). Dużo wapnia zawierają sardynki w oleju - to aż 350 mg w 100 g. Dzieci mogą jeść sardynki od 2. roku życia.
- Warzywa. W diecie dziecka są bardzo ważne, a gdy maluch odmawia picia mleka – warto podawać mu te warzywa, które mają najwięcej wapnia, czyli: szpinak, boćwinę, kapustę włoską, brokuły, jarmuż i nasiona roślin strączkowych (soja, ciecierzyca).
- Orzechy i migdały. Mogą uczulać, ale jeśli malec nie jest alergikiem – podawaj mu czasem orzechy laskowe, włoskie albo migdały: dostarczają wapnia, a poza tym zawierają też inne cenne pierwiastki oraz kwasy tłuszczowe i witaminy. Jeden kubek migdałów zawiera 243 mg wapnia, dokładnie tyle samo co w szklance mleka! Do tego kubek migdałów to 61 proc. zalecanej dziennej dawki magnezu, a także dawka witaminy E, która jest silnym przeciwutleniaczem. Warto też wiedzieć, że migdały zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe.
- Mleko kokosowe, ryżowe, sojowe, gryczane - te rodzaje mleka nie uczulają i są źródłem wapnia. W ich przypadku nie ma też ryzyka wystąpienia nietolerancji laktozy!
- Jarmuż - upieczony jest idealnym zamiennikiem frytek czy czipsów ziemniaczanych. Jarmuż jest zdrowy, bogaty w wapń, a także jest źródłem wielu witamin i minerałów (witaminy A, żelaza i potasu).
- Pomarańcze - tylko jedna duża pomarańcza zawiera aż 74 miligramów wapnia, co przekłada się na około 7 proc. zalecanej codziennej dawki! Pomarańcze wzmacniają odporność.
- Nasiona słonecznika - filiżanka zawiera 109 mg wapnia oraz 12 g błonnika.
Czytaj: Zobacz również, jakie warzywa powinno jeść dziecko jesienią?
Zupy dla dzieci: jakie zupy powinny się znaleźć w dziecięcym menu?
