Spis treści
- Żywienie dziecka: grzech nadgorliwości
- Żywienie dziecka: zrównoważona dieta, urozmaicony jadłospis
- Żywienie dziecka: witaminy i minerały
- Żywienie dziecka: kiedy się martwić o zdrowie dziecka?
- Żywienie dziecka niejadka: rady dla ciebie
Prawidłowe i zdrowe żywienie dziecka wymaga od rodziców elastyczności w komponowaniu jadłospisu dla dziecka i żelaznych nerwów, gdy dieta dziecka zaczyna być nieco nietypowa. Nic złego się nie stanie, gdy któregoś dnia będzie chciało np. tylko pić sok. Takie zachowanie bywa podyktowane przez organizm, który instynktownie wybiera składniki potrzebne, a inne odrzuca. Sami też nie zawsze mamy ochotę na obfity obiad czy kolację.Częstym powodem, dla którego dzieci nie chcą jeść, jest też monotonia żywienia. Dieta przeciętnego polskiego dziecka ma te same wady co dieta dorosłych – jest uboga w owoce i warzywa, a bogata w mięso, wędliny, tłuszcze i cukry. Posiłki podajemy byle jak, nie zwracamy uwagi na ich wygląd oraz otoczenie, a to nie zachęca do jedzenia. Dorośli jedzą bez protestu, bo już przywykli. Dzieci są ciekawe, bardzo nie lubią jednostajności – także na talerzu.
Żywienie dziecka: grzech nadgorliwości
Rodzice porcje dziecka porównują często wielkością do własnych posiłków. A dzieci jedzą mniej niż dorośli i nie ma w tym nic dziwnego. Największym błędem jest zmuszanie do jedzenia.
Ile kalorii potrzebuje dziecko?
Wiek dziecka: kcal/kg masy ciała: 0–3 miesiące 110–120 4–6 miesięcy 100–110 7–9 miesięcy 90–100 10–12 miesięcy 80–90
1–3 lata 1300 4–6 lat 1700 7–10 lat 2400 11–14 lat 2200–2700 (u dziewcząt mniej) 15–18 lat 2100–2800
Posiłek nie może kojarzyć się z przymusem, pokrzykiwaniem lub – co dość często się zdarza – wpychaniem na siłę jedzenia do buzi oraz straszeniem („jak nie zjesz zupy, to cię dziad zabierze”). Gdy dziecko bardzo kaprysi i nie chce jeść o stałych porach, w źle pojętej trosce o jego zdrowie podsuwamy mu kolejne smakołyki: ciasteczka, czekoladki, słodkie bułki. Popełniamy błąd. Gdyby bowiem zliczyć, ile dziecko zjadło w ten sposób między śniadaniem i obiadem, okazałoby się, że ma prawo nie mieć już ochoty na talerz zupy.
Żywienie dziecka: zrównoważona dieta, urozmaicony jadłospis
Jedzenie powinno pokrywać dzienne zapotrzebowanie organizmu na substancje energetyczne. Zależy ono od wieku, stopnia rozwoju i ruchliwości. Im dziecko młodsze, tym więcej kalorii potrzebuje, bo szybciej się rozwija i stale rośnie. W prawidłowo skomponowanym jadłospisie powinny się znaleźć białka, tłuszcze i węglowodany – w odpowiednich proporcjach.Białka są niezbędne dla wzrostu i muszą pokrywać 15–20% dziennego zapotrzebowania energetycznego. W białkach pochodzenia zwierzęcego są wszystkie niezbędne aminokwasy zapewniające prawidłowy wzrost i rozwój poszczególnych organów. Białka pochodzące z roślin (jarzyn, chleba i innych produktów zbożowych) ich nie zawierają, dlatego dzieci i młodzież nie powinny być na diecie wegetariańskiej. Za pełnowartościowe białka uznaje się te z jaj, mięsa, ryb oraz mleka i jego przetworów w postaci serów, twarogów, jogurtów czy kefirów.Tłuszcze nie mogą pokrywać więcej niż 30% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Dotyczy to zwłaszcza tłuszczu zwierzęcego, a więc tego, który zwiększa stężenie cholesterolu we krwi. Dzieciom należy dawać chude mięso, drób bez skórki, mało żółtek z jaj. Smażone potrawy najlepiej przygotowywać na oliwie lub oleju. Serwować więcej potraw gotowanych i duszonych.Węglowodany to nie więcej niż 50–55% dziennej porcji kalorii. Najlepiej, gdy są to cukry złożone, pochodzące z jarzyn, owoców, gruboziarnistego pieczywa, a nie cukry proste zawarte w ciastkach i cukierkach.Dieta dziecka powinna być bardzo urozmaicona. Unikać należy fast foodów, chipsów. Ich nadmiar może wywoływać dolegliwości jelitowo-żołądkowe, prowadzić do niedoboru witamin i minerałów, a przede wszystkim do otyłości, nadciśnienia tętniczego i wczesnej miażdżycy.
Żywienie dziecka: witaminy i minerały
Choć dietetycy i lekarze nawołują do zmiany nawyków żywieniowych, przychodzi nam to z trudem. Wciąż chętniej sięgamy po smażone mięso z frytkami niż rybę z warzywami. I tego samego uczymy nasze dzieci. Z braku czasu korzystamy z żywności wysoko przetworzonej, ubogiej w witaminy i minerały. A ich niedobór czy brak może hamować wzrost, uszkadzać układ immunologiczny, wpływać na zdolność do nauki, decydować o rozwoju wad postawy, chorób oczu czy zębów. Wady powstające w wyniku deficytu witamin i minerałów lekarze zaliczają do skutków tzw. głodu ukrytego. Dlatego, jeśli nie jesteśmy pewni, że odżywiamy dziecko właściwie, podawajmy mu odpowiednie dla niego preparaty witaminowe.
Żywienie dziecka: kiedy się martwić o zdrowie dziecka?
Bez obaw o zdrowie dziecka można się zgodzić na trzydniowy post, ale nigdy dłuższy. Jeżeli brak łaknienia będzie się utrzymywał lub dziecko zacznie szybko tracić na wadze – trzeba szukać pomocy u pediatry. Powstrzymywanie się od jedzenia lub gwałtowne chudnięcie, zwłaszcza u młodzieży, może być pierwszym sygnałem poważnych chorób – bulimii lub anoreksji, a nawet niektórych chorób nowotworowych. Długo utrzymujący się brak apetytu może sygnalizować również nieprawidłowe funkcjonowanie żołądka (niedobór kwasu żołądkowego, zapalenie błony śluzowej żołądka), niedomaganie trzustki, a także początek infekcji, która rozprzestrzenia się po całym organizmie.
Po posiłku glukoza i tłuszcz pochodzące z jedzenia docierają wraz z krwią do komórek tłuszczowych. Tam zamieniają się w tłuszcz zapasowy. Organizm sięga po tę rezerwę energetyczną w miarę potrzeb. Ale jeśli jemy więcej niż potrzebuje organizm, komórki tłuszczowe zamiast uwalniać tłuszcz magazynują go i pęcznieją. Komórki tłuszczowe „tyją” do pewnego momentu, potem się dzielą. Nowe też pęcznieją i znowu się dzielą itd. A raz powstałe nie znikają. Dlatego tak ważne jest, by dziecka nie przekarmiać, bo będzie tęgim lub otyłym dorosłym.
Żywienie dziecka niejadka: rady dla ciebie
- Posiłki powinny być kolorowe, podawane estetycznie i o stałych porach.
- Pozwalaj dziecku jeść samodzielnie, jeśli już to potrafi, nawet jeżeli robi to wolno czy się brudzi.
- Nie zmuszaj dziecka do jedzenia potraw, których wyraźnie unika czy nie lubi. Raczej obserwuj jego reakcje na niektóre pokarmy, np. mleko, bo niechęć do ich jedzenia może się wiązać z alergią lub nietolerancją pokarmową. Jeżeli podejrzewasz, że tak może być – natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
- Między posiłkami nie podawaj słodkich przekąsek. Jeżeli maluch chce coś przegryźć, daj mu jabłko lub banana, a najlepiej niewielką kanapkę, np. ciemny chleb z białym lub żółtym serem.
- Nigdy nie stosuj kar i nagród za jedzenie. Posiłek ma być wspólnym miłym spotkaniem, a nie przykrością.
- Nie przekonuj, że trzeba coś zjeść, bo jest zdrowe. Znajdź argument, który trafi do twojego dziecka.
- Zachęcaj, nawet w formie zabawy, do próbowania nowych potraw. Dzieci są ciekawe i chętnie uczestniczą w eksperymentach. Namów niejadka, aby razem z tobą szykował posiłek. Wtedy chętnie go zje.
- Przy braku apetytu nie podawaj bez porozumienia z lekarzem środków poprawiających łaknienie.
miesięcznik "Zdrowie"
