Termin parafraza pochodzi od greckiego terminu paráphrasis, który oznacza „omówienie” lub „opowiadanie”.
Spis treści
- Parafraza – na czym polega? Rodzaje i przykłady parafraz
- W jakim celu stosuje się parafrazę?
- Parafraza a peryfraza – na czym polega różnica?
Parafraza – na czym polega? Rodzaje i przykłady parafraz
Na czym dokładnie polega użycie parafrazy? Jak ją stosować? Według „Słownika szkolnego. Nauka o języku” autorstwa Jana Malczewskiego parafraza to: "przeróbka tekstu literackiego rozwijająca zawarte w nim treści, uzupełniająca je i interpretująca niekiedy z dużą swobodą, ale w granicach zapewniających rozpoznanie utworu wyjściowego; przeróbka znanego powszechnie powiedzenia, przysłowia, wyrażenia, zwrotu dokonana dla określonych celów, np. "Mądry Polak po szkole. Wiedzą sąsiedzi, za co kto siedzi".
Uznaje się, że parafraza ma sens tylko wtedy, gdy odnosi się do dzieła lub słów, które znane są odbiorcy komunikatu.
W językoznawstwie z kolei parafraza to wyrażenie tego samego komunikatu za pomocą innych środków wyrazowych. Wyróżniamy dwa rodzaje parafraz w tym znaczeniu:
- parafraza syntaktyczna (składniowa) – polega na przekształceniu zdania, które nie zmienia swojego znaczenia, ale zbudowane jest z innych części składowych np. "Dom stoi na skarpie – Dom jest usytuowany na skarpie",
- parafraza słowotwórcza – polega na zastąpieniu wyrazu dłuższym związkiem wyrazowym (zdaniem , frazą) np. „pływak” „(ten), kto pływa”. Umiejętność parafrazowania w tym znaczeniu jest bardzo istotna np. podczas komunikacji w obcych językach. Wówczas jeśli nie znamy jakiegoś konkretnego słówka, możemy go sparafrazować, tym samym naprowadzając rozmówcę na właściwy wyraz.
W jakim celu stosuje się parafrazę?
Parafraza to nic innego niż omówienie. Jest to środek literacki, który warto stosować, gdy chcemy np. omówić jakąś pracę i opowiadamy o niej własnymi słowami, bez zastosowania dokładnych cytatów. Za pomocą parafrazy można nie tylko omówić książkę, artykuł czy pracę literacką, ale także opisać zachowanie lub słowa innej osoby.
Parafraza a peryfraza – na czym polega różnica?
Mówiąc o parafrazach, warto odróżnić ten termin od innego, bardzo do niego podobnego – peryfrazy. Otóż oprócz podobieństwa w brzmieniu, te dwa terminy nic więcej nie łączy. Niestety dość często są mylone. Tymczasem według wspomnianego wyżej słownika:
Peryfraza to figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu słowa oznaczającego dany przedmiot, czynność lub cechę przez rozbudowany opis, metaforę lub charakterystykę przedmiotu, czynności lub cechy; omówienie, np. "zamiast rower czy motocykl – pojazd jednośladowy".
Peryfrazę stosuje się, by urozmaicić stylistycznie tekst, uniknąć powtórzeń tego samego wyrazu lub osłabić jego wymowę.
Przeczytaj także: Co to jest epitet?
