Groteska pochodzi od włoskiego słowa "grottesca", nawiązującego do "la grotta", co oznacza piwnicę. Słowo to weszło do użycia na przełomie XV i XVI wieku, gdy w domu Nerona odkryto malowidła ścienne przedstawiające motywy zwierzęce i roślinne. Słowem tym określano malowidła o dziwnych, fantastycznych motywach czy kształtach wykraczających poza ogólnie przyjęte normy.
Spis treści
Co to jest groteska?
Groteska to utwór (literacki, plastyczny, muzyczny), który charakteryzuje się połączeniem wielu przeciwstawnych elementów takich jak tragizm, komizm, realizm czy fantastyka. Utwory te najczęściej są trudne w odbiorze, niejednoznaczne i niełatwe w interpretacji.
W jakim celu stosujemy groteskę?
Celem groteski jest wywołanie reakcji w odbiorcy. Utwór groteskowy ma szokować, wprawiać w przerażenie lub zakłopotanie i poprzez emocje dotrzeć do wnętrza czytelnika lub widza.
Celem utworu groteskowego jest podkreślenie jakiegoś zjawiska lub opisanie wydarzenia/elementu rzeczywistości w taki sposób, by uwypuklić jego cechy i w ten sposób zwrócić na nie uwagę. Groteskę często stosowali mistrzowie literatury polskiej, m.in. Witold Gombrowicz czy Stanisław Mrożek.
Czytaj: Co to jest oksymoron?
Groteska w literaturze
W literaturze polskiej groteska pojawiła się głównie w dwudziestoleciu międzywojennym, ale i po wojnie, gdy pisarze chcieli oddać absurdy rzeczywistości. Po groteskę sięgał Witold Gombrowicz m.in. w powieści "Ferdydurke", która jest głównym elementem konstrukcji świata przedstawionego. Pisanie tej powieści awangardowej było dla autora rodzajem gry, dlatego eksperymentował w niej z formą i z treścią (m.in. 30-letni bohater, który trafia do szkoły). Zastosowanie groteski pozwoliło Gombrowiczowi zdeformować rzeczywistość, uwypuklając jej absurdy. Groteska w "Ferdydurke" jest klasyczna - w utworze znajdziemy elementy tragiczne, komiczne czy wulgarne.
Groteskę stosował również Sławomir Mrożek. Przykładem utworu groteskowego jest "Tango", które jest tekstem niejednorodnym i mocno absurdalnym. W dialogach bohaterów stylizacja biblijna przeplata się z mową potoczną, a ich zachowania nie są adekwatne do wydarzeń zachodzących w utworze (np. odtańczenie tanga nad zwłokami jednego z bohaterów).
Czytaj też: Jak zacząć rozprawkę? Przykłady
