Rozprawka, jak sama nazwa wskazuje, polega na rozprawianiu na zadany temat. Ma formę pisemnego rozważania np. o zachowaniu bohatera książki, o motywach literackich pojawiających się w różnych utworach lub o czysto teoretycznych rozważaniach np. o tym, czy książki papierowe znikną z naszej rzeczywistości.
Rozprawka może zawierać cytat lub jakieś powiedzenie, np. „Świat pozbawiony piękna ogrodów byłby uboższy – ustosunkuj się do tego stwierdzenia”.Ta forma wypowiedzi pisemnej jest najważniejszą częścią egzamin ósmoklasisty z języka polskiego.
Zobacz, jak napisać rozprawkę, zgodnie z regułami krok po kroku.
Zobacz także: Jak napisać wypracowanie? Schemat i zasady pisania wypracowania
Spis treści
- Jak napisać rozprawkę? Zacznijmy od tego, co to jest rozprawka
- Rodzaje rozprawek
- Rozprawka z tezą, czyli dedukcyjna
- Rozprawka z hipotezą, czyli indukcyjna
- Inne rodzaje rozprawek
- Elementy rozprawki. Jak napisać rozprawkę krok po kroku?
- Jak zacząć rozprawkę? Czy rozprawka ma tytuł?
- Jak napisać wstęp do rozprawki?
- Jak napisać tezę?
- Jak napisać argument?
- Jak zakończyć rozprawkę?
- Zasady pisania rozprawki. Tego się trzymaj, by napisać ją poprawnie
- Jak napisać rozprawkę maturalną?
- Rozprawka — przydatne zwroty
- Jakimi słowami zacząć rozprawkę?
- Co powinna zawierać rozprawka w rozwinięciu?
- Zakończenie rozprawki — przydatne zwroty
Jak napisać rozprawkę? Zacznijmy od tego, co to jest rozprawka
Rozprawka to wypowiedź pisemna, której celem jest uargumentowanie jakiejś tezy lub hipotezy. Temat rozprawki zawsze jest sformułowany w taki sposób, aby zawierał pytanie, wątpliwość itd. Rozprawka ma zawsze za zadanie je udowodnić lub zaprzeczyć jakiejś myśli. Uczeń, w tym celu, musi znaleźć argumenty „za” i „przeciw”, a następnie zająć własne stanowisko i je udowodnić.
W rozprawce uczeń musi również opierać swoje stanowisko na konkretnych przykładach z przeczytanych lektur szkolnych. Ich znajomość jest wręcz obowiązkowa, aby napisać wartościową rozprawkę na egzaminach.
Rodzaje rozprawek
Jak już wiemy rozprawka to forma wypracowania, za pomocą której uczeń ma udowodnić swoje racje. Warto jednak podkreślić, że rozprawka może mieć kilka rodzajów, które łatwo rozróżnić po tytule.
Rozprawki można podzielić na te, które w temacie zawierają jakąś tezę oraz te, które zawierają hipotezę. Czym się różnią i jak zbudowane jest pytanie w zależności od rodzaju rozprawki?
Rozprawka z tezą, czyli dedukcyjna
Rozprawka z tezą (twierdzeniem, opinią, co do której mamy pewność, że jest słuszna) zwykle zaczyna się od polecenia: "Uzasadnij trafność stwierdzenia, że..., Udowodnij na przykładach, że...".
Każda rozprawka z tezą powinna mieć wprowadzenie to tematu i sformułowanie tezy. Jest to szczególnie ważne dla czytelnika, który od samego początku wie, co uczeń zamierza udowodnić i do czego dąży.
Istotne jest także sformułowanie przez ucznia argumentów potwierdzających lub zaprzeczających danej tezie. Niezbędne jest również przedstawienie przykładów i podsumowanie danych rozwiązań.
Rozprawka z hipotezą, czyli indukcyjna
Rozprawka z hipotezą (stwierdzeniem, przypuszczeniem, co do którego nie ma pewności, czy jest słuszne) zwykle zaczyna się od słów: Czy zgadzasz się z twierdzeniem, że..., Czy uważasz, że to prawda, że....
Przy pisaniu rozprawki z hipotezą niezmiernie ważne jest zaplanowanie swoje wypowiedzi. W tego rozważaniach istotne jest także niezadawanie pytań retorycznych, a skupienie się na plusach i minusach danego aspektu. Ważna jest próba spojrzenia na problem z dwóch różnych stron, podanie odpowiednich przykładów, aby dojść do ostatecznych wniosków.
Inne rodzaje rozprawek
Specjaliści od języka polskiego dzielą też rozprawki na analityczną i syntetyzująca. Rozprawka analityczna to taka, w której uczeń analizuje dany problem i udowadnia jego prawdziwość lub fałsz, szukając argumentów (np. „Życie to ciągłe dokonywanie wyborów – udowodnij, że tak jest na podstawie historii Kmicica z powieści Potop”.).
W rozprawce syntetyzującej uczeń dostaje tezę, którą musi udowodnić na podstawie kilku utworów o podobnej treści, poruszających podobną tematykę czy zawierających tę samą myśl (np. „Patriotą można być zarówno w czasie wojny, jak i pokoju. Udowodnij na trzech przykładach z literatury”).
Czytaj także: Ile powinien ważyć szkolny plecak dziecka? Jaki plecak jest najlepszy dla kręgosłupa?
Czytaj także: Egzamin ósmoklasisty 2023 matematyka — termin, zakres materiału
Elementy rozprawki. Jak napisać rozprawkę krok po kroku?
Aby rozważania na zadany temat miały formę rozprawki, praca ta musi mieć określony schemat. Każda rozprawka powinna mieć 3 części: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Rozwinięcie powinno być dłuższe niż pierwsza i ostatnia część rozprawki. Wstęp i zakończenie powinny być ciekawe i służyć odpowiednio wprowadzeniu oraz podsumowaniu rozważań.
Jak zacząć rozprawkę? Czy rozprawka ma tytuł?
Rozpoczęcie pisania rozprawki to przede wszystkim zastanowienie się, czy w temacie chodzi o postawienie tezy, czy też musimy przeprowadzić rozważania dotyczące hipotezy na dany temat.
Kolejnym krokiem jest niewątpliwie obmyślenie dokładnego planu działania. Przemyślenie swojego stanowiska i znalezienie odpowiednik przykładów.
Czy rozprawka powinna mieć tytuł? Nie są wymagane żadne nagłówki lub tytuły. Tytułem jest przedstawiony w pracy temat. Uczeń powinien rozpocząć swoją pracę od wstępu i postawienia głównej tezy lub hipotezy.
Jak napisać wstęp do rozprawki?
Wstęp to pierwsza część rozprawki i miejsce na wprowadzenie w jej temat i na rozwinięcie głównej myśli. Na początku tej części rozprawki uczeń stawia tezę, którą będzie obalać lub potwierdzać – zasada jest taka, że we wstępie od razu należy zaznaczyć, jakie jest stanowisko autora rozprawki.
Gdy tematem rozprawki jest nie teza, lecz hipoteza, czyli pytanie, na które uczeń odpowiada w drugiej części rozprawki — wówczas we wstępie należy przedstawić tę wątpliwość (pytanie) i zaznaczyć, że dalej będzie się szukało odpowiedzi na to pytanie.
Jak napisać tezę?
Jak napisać dobrą tezę, to pytanie, które jest kluczem do napisania doskonałej rozprawki. Warto przy tym pamiętać, żeby nie działać w pośpiechu, a dobrze przemyśleć temat. Istotne jest, aby kilka razy przeczytać dane polecenie i zastanowić się, jakie jest nasze zdanie w danej kwestii.
Tezę możemy udowodnić lub jej zaprzeczyć. Ważne jest jednak, aby mieć dobre poparcie w konkretnych przykładach, którymi umocnimy nasz wybór. Co więcej, jeżeli przedstawimy naszą tezę w ciekawy sposób i jasno ją sformułujemy, to zdobędziemy dodatkowe punkty na egzaminie.
Głównym zadaniem na początek jest spisanie argumentów za lub przeciw naszej tezie. Wówczas sami będziemy mieli obraz tego, do czego właściwie zmierzamy.
Jak napisać argument?
Jeśli we wstępie rozprawki uczeń postawił tezę, musi ją w rozwinięciu, czyli w drugiej części rozprawki, udowodnić na podstawie argumentów i przykładów. Argumenty te będą służyły potem sformułowaniu końcowego wniosku (to tzw. rozprawka dedukcyjna).
Jeśli we wstępie rozprawki autor postawił hipotezę, musi w rozwinięciu znaleźć takie argumenty i kontrargumenty, które ostatecznie udowodnią prawdziwość hipotezy, zaprzeczą jej lub ostatecznie zakończą się stwierdzeniem, że nie zdaniem autora nie ma jednoznacznej odpowiedzi czy rozwiązania (to tzw. rozprawka indukcyjna).
Warto pamiętać, że szukając argumentów do tezy lub hipotezy rozprawki, trzeba znaleźć przynajmniej 3 przykłady lub argumenty je potwierdzające lub zaprzeczające im. Takie argumenty mogą pochodzić z dzieł literackich, tekstów kultury (film, bajki, teksty piosenek), ale również z własnego doświadczenia (wówczas jest to zaznaczone w poleceniu).
Jak zakończyć rozprawkę?
Trzecia, ostatnia część rozprawki to moment na sformułowanie końcowych wniosków. Jeżeli rozprawkę rozpoczynała teza, w zakończeniu trzeba dokonać podsumowania. Jeżeli wstęp zwierał hipotezę, należy zająć stanowisko wobec niej, czyli potwierdzić hipotezę lub jej zaprzeczyć.
Ważne jest, aby zręcznie i w przemyślany sposób podsumować nasze stanowisko i przedstawić wnioski końcowe.
Pamiętajmy także, że zakończenie rozprawki nie powinno być zbyt długie. Wystarczy kilka sensownych i kluczowych zdań, a nie rozwodzenie się na temat naszego zdania w sprawie.
Zasady pisania rozprawki. Tego się trzymaj, by napisać ją poprawnie
Każdy uczeń powinien wiedzieć, jakie są zasady pisania rozprawki. W tej formie wypowiedzi pisemnej uczeń ma za zadanie odnieść się do danego tematu i konkretnie przedstawić swoje stanowisko.
Chcąc napisać rozprawkę poprawnie, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach.
Wstęp powinien zawierać wprowadzenie, sformułowanie tezy i zapowiedź udowodnienia danej tezy. Kolejnym punktem są argumenty uzasadniające daną tezę, poparcie argumentów odpowiednimi przykładami z literatury. Na koniec podsumowanie, które zawiera przytoczoną na samym początku tezę.
Pamiętajmy, że rozprawka powinna zawierać kilka mocnych argumentów.
Jak napisać rozprawkę maturalną?
Rozprawka maturalna ma taką samą budowę, jak ta pisana w szkole podstawowej. Wielu uczniów szkół średnich często się jej jednak obawia.
Warto tu podkreślić, że każdy maturzysta powinien pamiętać, że rozprawka powinna zawierać:
- rozważanie na podany w temacie maturalnym problem,
- zajęcie wobec danego problemu własnego stanowiska, poprzez sformułowanie tezy lub hipotezy,
- udowodnienie swojego stanowiska konkretnymi argumentami,
- podsumowanie, które skłaniałoby czytelnika do refleksji.
Więcej punktów uzyskamy z rozprawki maturalnej, jeżeli przytoczymy kilka argumentów literatury z różnych okresów. Gwarancją sukcesu z rozprawki na egzaminie maturalnym jest także udowodnienie naszej tezy.
Rozprawka — przydatne zwroty
Rozprawka rządzi się pewnymi regułami, które mogą pomóc w jej napisaniu. Do takich zasad należą np. niektóre zwroty, używane w poszczególnych częściach wypowiedzi. Zapamiętanie ich i przyporządkowanie ich do odpowiednich części rozprawki potrafi prawidłowo rozplanować całą wypowiedź.
Jakimi słowami zacząć rozprawkę?
Chcę poruszyć problem...
Najpierw zastanowię się nad znaczeniem…
Pytaniem, na które chcę odpowiedzieć to…
Warto rozważyć…
Co powinna zawierać rozprawka w rozwinięciu?
Pierwszym przykładem, który chcę podać, jest…
Kolejna sprawa, którą chcę poruszyć...
Warto przypomnieć również fragment…
Z drugiej strony nie można zapominać o...
Należy też rozważyć przeciwne argumenty, np….
Zakończenie rozprawki — przydatne zwroty
Pamiętając o wymienionych argumentach, myślę, że...
Powyższe przykłady pozwoliły mi udowodnić, że...
Niestety, nie podzielam opinii, że...
Na zakończenie, chcę podkreślić, że…
Na postawione w temacie pytanie odpowiadam więc…
Czytaj: Jak napisać zaproszenie?
Zdania podrzędne: rodzaje zdań podrzędnie złożonych
Ćwiczenia ortograficzne dla dzieci: jak nauczyć dziecko ortografii?
