"Latarnik" Henryka Sienkiewicza uznawany jest za jedną z najlepszych polskich nowel. Historia starego Polaka-tułacza, który w poszukiwaniu spokoju osiada w małym portowym miasteczku Aspinwall, gdzie zostaje latarnikiem, jest pretekstem do poruszenia problematyki tęsknoty za ojczyzną i wyobcowania na emigracji.
Spis treści
- Geneza "Latarnika" Henryka Sienkiewicza
- "Latarnik" nowelą doskonałą
- Problematyka utworu
- Czas i miejsce akcji
- Streszczenie "Latarnika"
Geneza "Latarnika" Henryka Sienkiewicza
Utwór Henryka Sienkiewicz powstał na bazie prawdziwej historii. Pierwowzorem Skawińskiego, bohatera "Latarnika", był Sielawa, który zaczytał się w powieści "Murdelio" Zygmunta Kaczkowskiego i z tego powodu stracił pracę latarnika. Henryk Sienkiewicz napisał ten utwór w 1880 roku, po czteroletnim pobycie w Stanach Zjednoczonych. Problematyka, którą porusza, dotycząca tęsknoty za ojczyzną, prawdopodobnie jest efektem jego własnych doświadczeń.
"Latarnik" został opublikowany w 1881 roku w dwutygodniku "Niwa", a wydany w 1882 roku w Warszawie. Rękopis noweli wciąż znajduje się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.
"Latarnik" nowelą doskonałą
"Latarnik" został uznany za nowelę doskonałą. Utwór ma bardzo przemyślaną kompozycję, wyraźny punkt kulminacyjny i puentę. Badacze podkreślają, że jest to nie tylko majstersztyk pod względem formy, ale także tekst o złożonej treści.
Czytaj: Jakie lektury trzeba przeczytać w 7 klasie?
Problematyka utworu
"Latarnika" Henryka Sienkiewicza można rozpatrywać wielorako:
- w wymiarze egzystencjalnym jest to studium człowieka żyjącego na obczyźnie, zmuszonego do ciągłego podejmowania wyzwań i mimo ponoszonych klęsk, odnajdywania w sobie siły, by zacząć wszystko na nowo
- w wymiarze politycznym — autor opisuje dzieje Skawińskiego jako uczestnika powstania listopadowego
- w wymiarze psychologicznym jest to analiza życia emigranta, samotnego, pragnącego za wszelką cenę znaleźć sobie nowe miejsce do życia
Czas i miejsce akcji
Akcja noweli toczy się w 1870 roku w Aspinwall, miasteczku portowym znajdującym się blisko Panamy i na samotnej wyspie, gdzie bohater otrzymuje posadę latarnika. Autor opisuje również wydarzenia z powstania listopadowego w 1830 roku.
Streszczenie "Latarnika"
Głównym bohaterem noweli jest Polak, Skawiński (autor nie podaje jego imienia). Po powstaniu listopadowym, którego był uczestnikiem, musiał wyemigrować i przez wiele lat tułał się po świecie. Zmęczony ciągłą tułaczką postanowił znaleźć miejsce, w którym będzie mógł się osiedlić na stałe i rozpocząć życie na nowo. Wybrał Aspinwall, małe portowe miasteczko niedaleko Panamy. Został tam latarnikiem i wiódł bardzo spokojne życie na uboczu, na małej wyspie. Do jego obowiązków należało włączanie latarni morskiej zawsze o stałych godzinach.
Pewnego dnia Skawiński otrzymał paczkę z książki. Znalazł tam egzemplarz "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Książka rozbudziła w nim tęsknotę za ojczyzną, ale jednocześnie pozwoliła mu poczuć się jak w domu. Lektura tak go pochłonęła, że Skawiński zaniedbał swoje obowiązki i nie włączył latarni o stałej porze. Wkrótce otrzymał informacje, że z powodu jego niedbalstwa rozbiła się łódź. Został zwolniony z pracy i musiał ponownie wyruszyć w tułaczkę. Tym razem jednak był bardziej optymistycznie nastawiony do życia, ponieważ miał ze sobą "Pana Tadeusza".
Czytaj też: O czym jest "Balladyna" Juliusza Słowackiego?
