Spis treści
- Co to jest przydawka
- Jakie części mowy mogą być przydawką?
- Rodzaje przydawek
- Jak znaleźć przydawkę w zdaniu?
Co to jest przydawka
Przydawka to określenie rzeczownika - najczęściej podmiotu w zdaniu, ale i orzecznika, okolicznika lub dopełnienia. Przydawka opisuje cechy lub właściwości rzeczowników. Może określać np. kolor, kształt, rozmiar czy przynależność rzeczownika (do kogo należy). Ławo więc zgadnąć, ze przydawka odpowiada na pytania – jaki, jaka, który, która, czyj, czyja, ile, czego, z czego? Występuje najczęściej przed rzeczownikiem (np. ładna dziewczyna), ale również po nim (np. szkoła podstawowa).
Jakie części mowy mogą być przydawką?
Przydawka może być wyrażana kilkoma częściami mowy. Najczęściej ma formę przymiotnika, ale nie tylko.
W roli przydawki występują:
- przymiotnik (np. ciekawa książka),
- zaimki przymiotny (np. tamten kot),
- imiesłów przymiotnikowy czynny (np. kwitnąca róża),
- Imiesłów przym, bierny (np. ugotowany obiad),
- liczebnik: (np. pierwszy dzwonek),
- rzeczownik (np. miasto Warszawa)
Przydawki i wyrazy określane tworzą związki zgody to znaczy mają tę samą liczbę, rodzaj i przypadek, np.:
To był udany wieczór. (mianownik, l.poj., r. m.)Oglądałam film nieznanej reżyserki. (dopełniacz, l.poj., r.ż.)
Rodzaje przydawek
Przydawki można podzielić na kilka rodzajów, pod względem ich przynależność do części mowy i rodzaju związku składniowego z wyrazem określanym.
1. Przydawka przymiotna
Ma postać przymiotnika, zaimka dzierżawczego i wskazującego, imiesłowu przymiotnikowego lub liczebnika porządkowego, np.:
Przeczytałem świetną książkę.On widział wczoraj mojego tatę.Tamten samochód to Volvo.Trzy dziewczynki zgłosiły się do konkursu. Kwitnąca róża stoi w wazonie.
Przydawka przymiotna może być:
- jakościowa (odpowiada na pytanie: jaki, jaka? – duża walizka),
- ilościowa (odpowiada na pytania: ile?, ilu?, który z kolei? – dwie siostry),
- wyodrębniająca (odpowiada na pytania: który? jakiego rodzaju? - turnus rehabilitacyjny)
- dzierżawcza (odpowiada na pytanie: czyj? – mój samochód).
2. Przydawka dopełniaczowa
Jest nią rzeczownik w dopełniaczu (siostra Basi, wakacje marzeń). Przydawki dopełniaczowe mogą występować jako:
- jakościowe (minister edukacji),
- wyodrębniające (liceum Staszica, teatr Wyspiańskiego)
- dzierżawcze (książka brata, ulice miasta).
3. Przydawka rzeczowna
Ma postać rzeczownika, ale nie w dopełniaczu np. lekarz okulista, miasto Kraków.
4. Przydawka przyimkowa
Ma postać wyrażenia przyimkowego, np. pudełko na buty, sukienka w kwiaty
Jak znaleźć przydawkę w zdaniu?
Aby znaleźć przydawkę w zdaniu najpierw musimy poszukać podmiotu (dopełnienia itd.) i wyrazu, który go określa oraz odpowiada na pytania przydawki (czyli "jaki, jaka, czyj" itd.). Aby określić rodzaj przydawki, sprawdzamy, jaka to cześć mowy i w jakiem jest przypadku.
Przykłady:
- Kasia zerwała czerwone maki. (przydawka przymiotna - czerwone, wyrażona przymiotnikiem, odpowiada na pytanie: jakie?)
- Nauczyciel rozdzielił walczących chłopców. (przydawka przymiotna - walczących, wyrażona imiesłowem przymiotnikowym, odpowiada na pytanie: jakich?)
- W pokoju brata leżą książki mamy. (przydawka dopełniaczowa - brata, wyrażona rzeczownikiem w formie dopełniacza, odpowiada na pytanie: czyim?) oraz przydawka rzeczownikowa - mamy, wyrażona zaimkiem rzeczownym, odpowiada na pytanie: czyje?)
- Podobają mi się spodnie w kratę. (przydawka przyimkowa - w kratę, wyrażona wyrażenie przyimkowym, odpowiada na pytanie: jakie?)
- Mama kupiła nowe garnki z emalii. (przydawka przymiotna - nowe, wyrażona przymiotnikiem, odpowiada na pytanie: jakie? oraz przydawka przyimkowa - z emalii, wyrażona przez wyrażenie przyimkowe, odpowiada na pytanie: jakie?)
- Operację przeprowadził chirurg ortopeda. (przydawka rzeczowna, nazywana też przydawką mianownikową, ponieważ jest wyrażona rzeczownikiem w mianowniku).
Czytaj również:
Pisownia "nie" z różnymi częściami mowy – dyktando
Zdania podrzędne: rodzaje zdań podrzędnie złożonych
Strona bierna – czym różnią się od siebie strona bierna i czynna czasownika?
Rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. Czym się różnią od rodzaju żeńskiego, męskiego i nijakiego?
